بامداد جنوب: مشعل‌سوزی پدیده سوزاندن گاز‌های اضافه در مکان‌های استخراج نفت و گاز است. این کار به‌وسیله مشعل گازی یا فلر گازی که به آن دودکش مشعلی نیز می‌گویند انجام می‌شود. مشعل گازی یک وسیله سوزاندن گاز است که در کارخانجات صنعتی مانند پالایشگاه نفت استفاده می‌شود. مشعل گازی لوله عمودی امتدادیافته‌ای است که به‌عنوان یکی از قسمت‌های ضروری در چاه‌های نفت، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کارخانه مواد شیمیایی برای سوختن گازها و مایعات زائد، قابل اشتعال و ... به‌کار می‌رود.
زمانی که نفت‌خام استخراج می‌شود، گاز طبیعی خام همراه با نفت نیز استخراج می‌شود. در مناطقی از جهان که خطوط لوله و دیگر زیرساخت‌های حمل گاز ندارند، معمولا مقادیر زیادی از این گاز همراه به‌عنوان گاز‌های زاید یا غیرقابل استفاده فلر می‌شوند. سوزاندن گاز همراه ممکن است در بالای برج عمودی فلر رخ دهد یا در یک فلر در سطح زمین در یک گودال زمینی انجام شود. سوخت‌های فسیلی منابع انرژی هستند که سازگار با محیط‌زیست نیستند و آن را آلوده می‌کنند. به‌طور معمول زمانی که نفت در میدان‌ها استخراج می‌شود، گاز‌هایی را نیز به همراه خود دارد. این گازها با اینکه می‌توانند کاربرد‌های فراوانی داشته باشند اما بعد از جمع‌آوری و جداسازی به برج فلر فرستاده و در آنجا سوزانده می‌شوند. سوزاندن این گازها دود، صدا، بوی نامطبوع و مشکلات زیست‌محیطی دیگری ایجاد می‌کند.
بسیاری از این گازها ارزش سوختی بالایی دارند و می‌توان از آنها به‌عنوان خوراک واحد‌های مختلف استفاده کرد. خود صنعت نفت و گاز هم با اینکه انرژی‌زاست اما انرژی زیادی هم مصرف می‌کند. این موضوع باعث قرار گرفتن این صنعت در موقعیتی خاص می‌شود. به دیگر سخن، در حالی که این صنعت، انرژی صنایع دیگر را تامین می‌کند، برای فعالیت‌های مربوط به استخراج، توزیع و احیای خود نیازمند انرژی است که می‌تواند این انرژی را از گاز‌های همراه نفت تامین کند. فلرینگ و رهاسازی گاز‌های همراه نفت باعث انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و آلاینده می‌شود و انرژی زیادی را تلف می‌کند.
سوخت‌های فسیلی منابع انرژی هستند که سازگاربامحیط‌زیست نبوده و آن را آلوده می‌کنند. به‌طورمعمول زمانی که نفت در میدان‌ها استخراج می‌شود، گاز‌هایی را نیز به همراه خود دارد. این گازها با اینکه می‌توانند کاربرد‌های فراوانی داشته باشند اما بعد از جمع‌آوری و جداسازی به برج فلر فرستاده و در آنجا سوزانده می‌شوند. سوزاندن این گازها دود، صدا، بوی نامطبوع و مشکلات زیست‌محیطی دیگری ایجاد می‌کند. بسیاری از این گازها ارزش سوختی بالایی دارند و می‌توان از آنها به‌عنوان خوراک واحد‌های مختلف استفاده کرد. خود صنعت نفت و گاز هم با اینکه انرژی‌زا است اما انرژی زیادی هم مصرف می‌کند. این موضوع باعث قرار گرفتن این صنعت در موقعیتی خاص می‌شود. به دیگر سخن، در حالی‌که این صنعت، انرژی صنایع دیگر را تامین می‌کند، برای فعالیت‌های مربوط به استخراج، توزیع و احیای خود نیازمند انرژی است که می‌تواند این انرژی را از گاز‌های همراه نفت تامین کند. فلرینگ و رهاسازی گاز‌های همراه نفت باعث انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و آلاینده می‌شود و انرژی زیادی را تلف می‌کند.
مدت‌زمان زیادی است که گاز‌های همراه نفت در میدان‌ها سوزانده یا فلرFlaring) ) می‌شوند. فلرینگ گاز‌های همراه نفت، برای جلوگیری از انفجار، خطر‌های احتمالی و ایمنی تجهیزات روی می‌دهد اما همانطور که گفتیم، این فرآیند خود باعث تولید گاز‌های سمی همچون اکسید‌های گوگرد و انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، چون دی‌اکسیدکربن و اکسید‌های نیتروژن می‌شود. اتفاقی هم که در عملیات فلرینگ برای محیط زیست می‌افتد و باعث دامن زدن به مشکلات محیط زیستی، چون گرم شدن کره زمین و آلودگی هوا می‌شود، یک مشکل بزرگ است. طبق آمار‌های بانک جهانی، در سال ۲۰۱۲ روسیه، نیجریه و ایران بیشترین حجم تولید گاز‌های فلر را در جهان به خود اختصاص دادند.
آمار‌هایی که درباره کشورمان و حجم گاز‌های فلرشده ایران وجود دارند، چندان امیدبخش نیستند. با توجه به آمار ارائه شده بانک جهانی، ایران رتبه سوم در جهان و رتبه اول در خاورمیانه را در زمینه فلرینگ گاز دارد. یکی از راهکار‌های کاهش میزان فلرینگ، بازیابی گاز‌های ارسالی به فلر است. برای مثال در سال ۲۰۱۲ سهم ایران از کل حجم گاز‌های سوزانده شده در جهان، ۱۱ درصد بود که معادل روزانه ۳۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی است. طبق جدیدترین آمارها، ایران با تولید روزانه چهار میلیون بشکه نفت، حدود ۳۷ میلیون مترمکعب گاز‌های همراه نفت را می‌سوزاند اما کشوری، چون عربستان که روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند، میزان فلر‌های نفتی‌اش، نصف کشور ما است. بی‌شک این حجم از آلاینده، هوای استان‌های تولیدکننده نفت را آلوده کرده و در سطح جهانی نیز معضلاتی پدید می‌آورد.
در سال‌های اخیر مساله آلودگی هوای کلان‌شهر‌ها از معضلات بزرگ کشور بوده است. با توجه به اینکه اﺣﺘﺮاق در ﻓﻠﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺎﯾﯿﻦ و ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﻧﺎﻗﺺ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد، ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ مونوکسیدکربن، هیدروکربن‌های ﻧﺴـﻮﺧﺘﻪ و ﺗﺮﮐﯿﺒـﺎت آﻟﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎﮐﯽ ﭼﻮن ﺑﻨﺰن و ﺗوﻟﻮﺋن و مقادیر کمی از ترکیبات گوگردی مانند سولفید کربن و کربنیل سولفید با فلر گاز‌های همراه نفت تولید می‌شود. از این روی با توجه به نقشی که فلرینگ گاز‌های همراه نفت در آلودگی هوا دارند، پرداختن به آن، یکی از مسائل مهم و حیاتی کشورمان به‌حساب می‌آید. حتی اگر در خودخواهانه‌ترین حالت، هیچ به فکر آیندگان نباشیم و زمین پاک برایمان بی‌مفهوم باشد، فلرینگ گاز، مقدار زیادی از انرژی را در صنایع نفت و گاز هدر می‌دهد. این خود، هزینه‌های اقتصادی بالایی را به کشور تحمیل می‌کند اما چرا گرد وغبار این گنج زیر خاکستر تکانده نمی‌شود و از پتانسیل آن برای تولید انرژی و از سوی دیگر کاهش آلودگی محیط‌زیست استفاده نمی‌کنیم؟
در کشور ما دلایل زیادی برای این موضوع مطرح شده‌اند. برای مثال برخی می‌گویند مشکلات تعمیراتی در دستگاه‌های تقویت فشار گاز‌های همراه نفت، باعث می‌شود این گازها سوزانده شوند، چراکه به‌دلیل نبود ارز کافی یا تهیه نشدن به‌موقع قطعات، در برخی مواقع این تجهیزات آماده سرویس‌رسانی نبوده و به اجبار گاز‌های همراه سوزانده می‌شوند. مشکلاتی، چون نبود آموزش کافی کارکنان در زمینه فنی، مسائل عملیاتی ناشی از جابه‌جایی و بازیابی سیستم‌ها نیز از محدودیت‌هایی هستند که در این زمینه مطرح می‌شوند.
در ابتدا بهتر است بدانیم، سوزاندن گاز‌های همراه نفت تبدیل به چه بلای خانمان‌سوزی می‌شود. طبق تحقیقات انجام‌شده، سوزاندن این گازها، بیش از ۲۵۰ نوع سم را وارد هوا می‌کند. این سموم شامل بنزن، دی‌سولفیدکربن، سولفیدکربونیل و تولوئن و عناصری همچون جیوه، آرسنیک و کروم و همچنین گاز‌های گلخانه‌ای، چون دی‌اکسیدکربن و متان هستند. این آلاینده‌ها باعث اسیدی شدن باران‌ها و افزایش دمای کره زمین می‌شوند و اکوسیستم زمین را از تعادل خارج می‌کنند. زمانی که این گازها وارد اتمسفر می‌شوند، باران‌ها را اسیدی می‌کنند. باران اسیدی باعث از بین رفتن گیاهان و اسیدی شدن آب‌های سطحی می‌شود.
علاوه بر اینکه این گازها مشکلات جدی برای سلامت افراد به وجود می‌آورند، باعث بیماری‌هایی، چون سرطان و ضایعات پوستی می‌شوند، خوردن آب آلوده ناشی از این آلاینده‌ها باعث می‌شود PH معده تغییر کند. این تغییر، مخاط داخلی دستگاه گوارشی را نابود کرده و باعث ایجاد زخم در آن می‌شود. طبق مطالعات انجام‌شده، آلاینده‌های نفتی در آخرین مرحله، نشست کرده و به خاک و لایه‌های رسوبی وارد می‌شوند. این مواد، خاک را آلوده می‌کنند. فلرینگ گاز طبیعی به شکل معکوسی بر حاصلخیزی خاک و چرخه‌های مغذی بیوشیمیایی خاک تاثیر دارد و تاثیر منفی این تغییر مشخصات فیزیکی و شیمیایی خاک، در برخی محصولات ظاهر می‌شوند.
ایران در سال ۲۰۱۶ نزدیک به چهار درصد کل گاز همراه با نفت را تولید کرده است. این میزان گاز مساوی است با مقدار گاز طبیعی که قطر تولید می‌کند. با این مقدار گازی که ما در سر چاه‌های نفت می‌سوزانیم و هوا را آلوده و به اکوسیستم صدمه وارد می‌کنیم، می‌توان ۷۵۰ کیلو وات‌ساعت برق تولید کرد. این مقدار برق مساوی با کل الکتریسیته لازم برای کشور‌های قاره افریقاست. خوشبختانه در سال‌های اخیر، حجم گاز‌های همراه نفتی که در دنیا سوزانده شده‌اند، کاهش پیدا کرده است.
یکی از اولویت‌های وزارت نفت در ایران نیز این بوده که از سوختن این گازها جلوگیری کند. این اقدام یکی از دغدغه‌های وزارت نفت در سال‌های اخیر بوده که با توجه به سرمایه‌گذاری هنگفت مورد نیاز، همواره مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است. در سال گذشته وزارت نفت دستورالعمل حمایت از توسعه واحد‌های کوچک و شناور که گاز را به مایع تبدیل می‌کنند، صادر کرده است که در نوع خود، اقدام خوبی برای کاهش ورود آلاینده‌ها به هواست. همچنین با همکاری یک شرکت ایتالیایی روزانه نزدیک به ۱۵۰ میلیون فوت‌مکعب از گاز‌های همراه نفت جمع‌آوری می‌شوند.
حالا پروژه ملی بازیافت گاز‌های فلر شونده از تاسیسات نفتی و کاهش گاز‌های گلخانه‌ای در منطقه خارگ با هماهنگی شرکت پتروشیمی خارگ و شرکت نفت فلات، به میزان روزانه ۵۰ میلیون فوت‌مکعب رسمی مورد بهره‌برداری قرار گرفت. این پروژه که در شرایط دشوار تحریم اقتصادی با تلاش شبانه‌روزی متخصصان شرکت پتروشیمی خارگ و با صرف هزینه‌ای بالغ بر چهار میلیون دلار مورد بهره‌برداری قرار گرفت، باعث شده گاز‌های فلر شونده منطقه که باعث ایجاد آلودگی و تولید گاز‌های گلخانه‌ای شده بودند کاهش‌یافته و به محصولات با ارزش صادراتی برای کشور تبدیل شوند و از این طریق اقدامی بسیار مهم برای منافع ملی صورت پذیرد. این پروژه به‌عنوان یک اقدام مهم در راستای انجام تعهدات کشور ایران نسبت به توافق زیست‌محیطی ۲۰۱۵ پاریس در سطح صنعت نفت است. این توافق که با هدف نهایی جلوگیری از افزایش بی‌رویه دمای کره زمین در پایان قرن صورت پذیرفته است عملکرد کشور‌های پذیرنده توافق را در سال ۲۰۲۰ مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
تازه های سایت
پربازدید ها