جواد شکریان : ویروس کرونا این روزها همچنان تیتر خبرها را به خود اختصاص داده و بر بخش‌های مختلف اقتصاد کشور تاثیر گذاشته است تا جایی که بسیاری از شغل‌ها بر اثر این ویروس ناخوانده، رونق خود را از دست داده‌اند و معیشت بسیاری از خانوارها در خطر افتاده است؛ یکی از این شغل‌ها که در وضعیت اقتصاد مملکت و معیشت بسیاری از بوشهری‌ها تاثیرگذار است، صادرات و واردات از طریق لنج و کشتی است. لنجداران طی چند هفته اخیر با بسته شدن مرزها و ایجاد محدودیت از طرف کشورهای حوزه خلیج فارس برای ورود لنج‌ها و کشتی‌های ایرانی با مشکلات متعددی روبه‌رو شده‌اند. البته آمارها نشان می‌دهند که روند واردات کالاهای اساسی از جمله گندم، جو، ذرت، شکر و سویا و برنج به بنادر کشورمان بی‌وقفه ادامه دارد و تمام این کالاها پس از انجام آزمایش‌ها و کنترل و با اجرای قرنطینه اجازه ورود به کشور را می‌گیرند؛ با این حال، طبق آخرین گزارش‌های رسمی، با بسته شدن مرزهای زمینی مانند آستارا و بازرگان، تعداد زیادی از کامیون‌ها در پشت مرز متوقف و بلاتکلیف مانده‌اند ضمن اینکه تاکنون کشورهای کویت، عمان و امارات تردد شناورهای باری و مسافری ایرانی را به بنادر خود ممنوع اعلام کرده‌‌اند و برخی از کشورها هم از جمله امارات متحده عربی برای کشتی‌های تجاری ورودی از ایران و چین، معاینات پزشکی خدمه و قرنطینه را اجباری ساخته‌اند.
در این زمینه طبق گفته مسوولان بندری کشورمان تاکنون هیچ مورد قطعی ابتلا به کرونا در بین خدمه کشتی‌های ایرانی و کارکنان بنادر گزارش نشده است اما به‌دلیل اینکه آمار انتقال این ویروس از مبدا ایران به سایر کشورها بالاست، کشورهای زیادی اقدامات احتیاطی در برابر ناوگان ایرانی را در دستور کار قرار داده‌اند.
از آنجایی که 90 درصد تجارت جهانی از طریق دریا و بنادر انجام می‌شود، قرنطینه شدن ایران نگرانی‌هایی را از جمله کاهش سطح تجارت کشورمان از طریق دریا به‌وجود آورده است. از سوی دیگر به‌دلیل تحریم‌ها بسیاری از خطوط شرکت‌های کشتیرانی امکان اعزام مستقیم کشتی‌هایشان به بنادر ایران را ندارند و محمولات متعلق به کشورمان را در بنادر کشورهای همسایه تخلیه می‌کنند و این بارها غیرمستقیم با کشتی‌های تجاری دیگر یا شناورهای کوچک و سنتی وارد بنادرمان می‌شود.
بنابراین با بروز شرایط اخیر، شاهد افزایش بیکاری در بین لنجداران و خدمه اینگونه شناورها همزمان با کاهش واردات و صادرات کالاها از طریق بنادر کوچک هم خواهیم بود که کاهش فعالیت بنادر محلی و کارکنان آنان را نیز به‌دنبال دارد.
البته به‌گفته کارشناسان هر مقدار که از امکان تردد لنج‌ها و شناورهای کوچک کاسته شود و برای جابه‌جایی بارهای خرد از بنادر کشورهای همسایه دچار مشکل می‌شویم، ممکن است تقاضا برای حمل بار به سمت کشتی‌های تجاری بزرگ‌تر با استفاده از کانتینر سوق پیدا کند.
البته تا این لحظه محدودیت قابل توجهی برای تردد کشتی‌های تجاری (کشتی‌هایی با ظرفیت بیش از پنج هزار تن) ایجاد نشده است و تردد این کشتی‌ها به بنادر کشورهای همسایه به انجام معاینه پزشکی خدمه منوط شده که در صورت مشاهد مورد مشکوک، احتمال قرنطینه کشتی یا کارکنان آن وجود دارد.
در این میان نگرانی‌هایی بابت جابه‌جایی مواد خوراکی و کالاهای فاسدشدنی وجود دارد که ممکن است در صورت معطلی این بارها علاوه بر اینکه خسارت‌هایی به صاحب بار و سفارش‌دهنده وارد می‌شود، در بازار هم با کمبود این قبیل کالاها روبه‌رو می‌شویم. طبق گفته کارشناسان، اکثر محمولات فاسدشدنی با کشتی‌های کانتینری و کانتینرهای یخچالی جابه‌جا می‌شوند که به رفع نگرانی در این مورد کمک می‌کند و تا این لحظه تصمیمی برای تغییر این رویه اتخاذ نشده و بنادر جنوبی کشورمان نیز از ظرفیت لازم برای پذیرش و خدمات‌رسانی به کانتینرهای یخچالی برخوردارند.
در هر صورت چالش فعلی می‌تواند برای ورود کالاهای غیرمستقیم از بنادر کشورهای همسایه، برای کشورمان مشکلات، تاخیرها و محدودیت‌هایی را به‌دنبال داشته باشد.
یکی دیگر از نگرانی‌ها، تاثیرات اعمال محدودیت و ممنوعیت تردد شناورهای ایرانی به بنادر سایر کشورها برای حمل کالاهای اساسی و همچنین احتمال ورود کشتی‌های چینی یا کشتی‌هایی با خدمه چینی به بنادر ایران است که کالاهایی آلوده از مبدا چین داشته باشند.
با این حال کارشناسان معتقدند بخش عمده‌ای از کالاهای اساسی فله وارد ایران می‌شوند که مبادی آنها کشور چین نیست و کشتی‌های حامل آنها نیز اغلب از خدمه چینی استفاده نمی‌کنند. آمارها نشان می‌دهند که روند واردات کالاهای اساسی از جمله گندم، جو، ذرت، شکر و سویا و برنج به بنادر کشورمان بدون وقفه ادامه دارد و تمام این کالاها پس از انجام آزمایش‌ها و کنترل و احیانا با اجرای قرنطینه اجازه ورود به کشور را می‌گیرند.
همچنین سایر کالاهای اساسی سردخانه‌ای مانند گوشت و مرغ و ماهی و میوه و سایر مواد فاسد شدنی خوراکی از سوی کشتی‌های تجاری با کانتینرهای یخچالی حمل می‌شوند که فعلا محدودیت عمده‌ای برای تردد این کشتی‌ها وجود ندارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد تا حداقل پایان فصل آینده، در بحث تامین کالاهای اساسی هیچ نگرانی و تهدیدی وجود نداشته باشد.
با تمام این اوصاف، همچنان وظیفه سنگینی بر عهده مسوولان بندری و متولیان و مجریان صنعت حمل و نقل کشورمان است تا از آلوده شدن این کالاها پس از ورود به کشور و همچنین آسیب رسیدن به محموله‌های صادراتی خوراکی ایرانی به سایر کشورها جلوگیری کنند و از سرایت بیماری‌های ویروسی جدید به کارکنان و کارگران بنادر جلوگیری کنند.
البته باید توجه داشت که این وضعیت تنها بر تجارت دریایی ایران اثر نگذاشته است. طبق گزارش‌های رسمی حجم تجارت دریایی در دنیا از۲۰ ژانویه تا ۱۰ فوریه سال جاری میلادی بین ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش یافته که آن هم به‌دلیل تقلیل مراودات تجاری از طریق بنادر چینی و کاهش تردد کشتی‌ها در قاره آسیاست.
بر اساس این گزارش، کاهش ۳۰ درصدی فعالیت اقتصادی در کشور چین، تاثیر منفی خود را بر کل تجارت جهانی و حمل و نقل دریایی گذاشته است. بررسی‌ها‌یموسسه معتبر بین‌المللی DREWRY حاکی است در صورت تداوم کُندی فعالیت اقتصادی در چین، به تعداد سفر‌های خالی کشتی‌ها و بیکاری انواع شناورها افزوده خواهد شد که این کار ممکن است به ورشکستگی برخی خطوط کشتیرانی و شرکت‌های حمل و نقلی منجر شود.
پربازدید ها