دکتر بتول امیری
آمار روزانه مبتلایان و مرگ‌های ناشی از کرونا در استان بوشهر دغدغه هر روز ما شده است. این‌ها نمونه سوالات همه ما بوشهری‌هاست: آیا فردا هم تعداد مبتلایان بیشتر می‌شود؟ تا کی و تا چه مقدار این افزایش موارد ابتلا و مرگ و میر ادامه خواهد یافت و این همه‌گیری کی پایان می‌یابد؟ کسب و کارها همه خوابیده‌است، چکار کنیم زودتر همه‌گیری تمام شود و دوره عافیت برگردد؟
کرونا در حال نزدیک شدن به تک‌تک ما بوشهری‌هاست. سرعت آن اکنون تدریجی و کم‌کم است و همچنان بیشتر مبتلایان ما سابقه تماس با شهر‌های آلوده را دارند و متاسفانه به‌زودی، سریع و ناگهانی، به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد و این همان زمانی است که انتقال بین خوشه‌ای از افراد به نزدیکان و موارد تماس آنان، بیشتر گزارش می‌شود.
این اتفاق در طی چند روز آینده رخ خواهد داد، شاید در طی یک تا دو هفته آینده. زمانی که این اتفاق بیفتد، نظام سلامت بوشهر اشباع می‌شود. شهروندان بی‌پناه در راهروها مورد مداوا قرار می‌گیرند. کادر درمان فرسوده از کار خواهند افتاد و بعضی از آنان خواهند مرد. آن‌ها مجبور خواهند بود تصمیم بگیرند کدام بیمار اکسیژن دریافت کند و کدام بیمار بمیرد.
تنها راه پیشگیری از وقوع این اتفاق، رعایت فاصله اجتماعی از همین امروز است. همین امروز و نه فردا. امروز. این یعنی از همین الان تعداد بیشتری از مردم باید در خانه بمانند و یا در خانه نگاه داشته شوند. در راستای کنترل این همه‌گیری چه اقداماتی باید انجام داد؟
ا) شناسایی موارد بیماری و تشویق این افراد برای اطلاع‌رسانی به همه در مورد بیمار شدن خود و فراهم کردن سواد سلامت لازم در جامعه در برخورد با این بیماران و احترام گذاشتن به آنان برای داشتن شجاعت و وجدان بیدار اجتماعی و حمایت از وی و خانواده وی و قرنطینه کامل این افراد حداقل دوهفته بعد از شروع علائم
۲) ردیابی موارد تماس با فرد مبتلا و قرنطینه آنان در منزل برای دو هفته
۳) کاهش و توقف تماس‌های اجتماعی و ظاهر نشدن در مکان‌های عمومی و محدود کردن فعالیت‌های اجتماعی به فعالیت‌های ضروری و با رعایت فاصله ایمنی حدود 5/1 تا 2 متر
۴) اعمال محدودیت‌های جابه‌جایی جمعیت و مسافرت و دید و بازدید و تقویت و تحکیم همزبانی و کنش اجتماعی
با انجام به موقع این اقدامات چرخه انتقال ویروس قطع می‌شود. باید چرخه انتقال ویروس را شکست تا افراد کمتری مبتلا شوند و رسیدن به اوج بیماری آهسته‌تر شود. اگر بتوانیم فرایند ابتلا را در طول زمان پخش کنیم، به نقطه‌ای خواهیم رسید که بقیه جامعه واکسینه شود و خطر را به‌کلی از بین ببرد. بنابراین هدف ما حذف ویروس نیست، بلکه به تعویق انداختن آن است.
مزیت این رویکرد این است که فرصت می‌کنیم که بیمارستان‌ها را آماده کنیم تجهیزات مراقبتی و حمایتی و درمانی فراهم کنیم. افراد کمتری مبتلا شوند و مراجعات و بستری کمتر شود. امکان رسیدگی بیشتر به بیماران و گروه‌های آسیب‌پذیر به‌وجود آید و مرگ و میر کمتر شود. در شرایطی که مبتلایان زیادی همزمان نیازمند دریافت خدمت بیمارستانی شوند با در نظر گرفتن ظرفیت بیمارستانی استان از نظر تجهیزات و منابع انسانی قطعا فاجعه‌ای در انتظار استان خواهد بود. این نکته خصوصا برای مردم شهرستان‌های کوچک‌تر و روستاها بسیار حیاتی‌تر است چون خدمت‌رسانی و درمان در این مراکز محدودیت‌های بیشتری دارد. در یک توضیح ساده می‌توان ماجرای فاجعه را در مثالی این گونه توصیف کرد: در خانه یا در گوشه خیابان یا در مسافرتی نوروزی که کیلومترها دور از خانه‌ای و بدون شبکه افرادی که حمایتت کنند، به علت حمله ویروس به ریه و افت اکسیژن خون ناگهان دچار ضعف شدید می‌شوی، چند روز است که چون بی‌اشتها بوده‌ای غذا هم درست نخورده‌ای، افراد دور و برت دارند بر و بر تو را نظاره می‌کنند ولی هیچ‌کس جرات نزدیک شدن به تو را ندارد. در این وانفسا یک نفر به آمبولانس زنگ می‌زند؛ ولی امبولانس با تاخیر زیاد بالاخره می‌رسد. چون مشغول انتقال بیمار دیگری بوده است. بالاخره به بیمارستان تو را می‌رساند ولی طول می‌کشد تا نوبت رسیدگی به شما برسد.
تنها دستگاه عکس‌برداری بیمارستان دچار فرسودگی شده و کار نمی‌کند. پرسنل چنان خسته‌اند که هر کدام نیاز به مراقبت ویژه دارند و عده‌ای از بهترین و وظیفه‌شناس‌ترین همکاران خود را از دست داده‌اند و لطمه روانی بسیار دیده‌اند و به علت پرازدحام بودن بخش‌ها، شانس خطای پزشکی بالاتر رفته است یا به دلیل نداشتن تجهیزات ساده ایمنی برای خود با اکراه بر بالین شما می‌آیند. تخت‌های بستری پر است و امیدی ندارید در صورتی که شرایط شما بحرانی‌تر شود، تخت آی‌سی‌یو (بخش مراقبت بحرانی) به شما تعلق گیرد. کپسول اکسیژنی که به شما وصل شده است تمام می‌شود و طول می‌کشد تا کپسول دیگری از جای دیگر بیمارستان برای شما پیدا کنند.
تخت کنار خود، بیمار سالخورده دارای بیماری زمینه‌ای بدحالی را می‌بینید که کادر درمان باید در مورد وی تصمیم بگیرند که وی را اکسیژن‌درمانی کنند یا کپسول اکسیژن را به فرد دیگری که شانس بقا بالاتری دارد بدهند. بیماری درمان ندارد و تامین مراقبت‌های معمولی هم برای شما در این شرایط بسیار دشوار است. فقط لحظه‌ای تصور کنید خود یا عزیزتان یا هم‌وطن شما در این شرایط باشد.
اگر عکس‌العمل سریع نشان دهیم تعداد مرگ‌ها را حداقل به یک دهم کاهش می‌دهیم.
مدل‌سازی آماری نشان می‌دهد که اگر 25 درصد جداسازی بیماران را داشته باشیم، این همه‌گیری تا آخر اردیبهشت ما را گرفتار می‌کند و اگر به 40 رسیده بود در هفته اول فروردین کنترل می‌شد. تفاوت از نظر عددی 15 درصد است و واقعا ارزش داشت و اکنون به نظر می‌رسد دو ماه آینده را با تلاطم و فشار روانی، اجتماعی و اقتصادی طی کنیم.
فقط ۲ هفته همه محکم بایستیم و کنترل کنیم
هم‌وطن، در خانه بمان و مسافرت نکن. از مکان های شلوغ مثل بازار دوری کن. کمتر با ماشین تردد کن تا کمتر مجبور به رفتن به پمپ بنزین شوی چون واقعا آلوده است. در خانه بیشتر بمان تا مجبور نشوی با هر بار برگشتن به خانه کلی آب مصرف کنی که شهر دچار بحران آب هم شود. در خانه باشی لازم نیست که مرتب دستانت را با آب و صابون بشویی که دچار حساسیت پوست دست شوی. در خانه بمان تا مجبور نشوی مرتب مواد ضدعفونی کننده بر پایه الکل گران آن هم گاهی تقلبی، از سوداگران این بازار تهیه کنی و جیب آن‌ها را پرکنی و موبایل خود را فرسوده کنی. قدری امساک کن تا کمتر برای تهیه خوراک به مغازه‌ها بروی. قدری خیرات برای نیازمندانی که می‌شناسی کن.
جدا از اینکه مدیران ما چه باوری دارند وچه اقدامی کرده‌اند، وظیفه من و شما که وجدان اجتماعی بیدار داریم چیست؟ ما می‌توانیم همچنان یک جامعه باشیم؛ یعنی انسان‌هایی که در یک سکونتگاه زندگی می‌کنند، دارای همبستگی هستند، رویکرد و منافع جمعی دارند و برای نیل به اهداف مشترک، با همدیگر تعامل می‌کنند. ما جامعه را رها نمی‌کنیم و هیچ کاری نکردن را انتخاب نمی‌کنیم. ما فاصله اجتماعی در تماس و قرنطینه خانگی را رعایت می‌کنیم و از حکم‌رانانمان نیز مطالبه می‌کنیم.
پی‌نوشت: چند نکته مهم که سوء‌برداشت در مورد آن وجود دارد:
1) شستن با آب و مواد شوینده با صابون بهترین از بین برنده ویروس است چون پوشش خارجی ویروس را بهم می ریزد وغیر فعال می‌کند تا نتواند به میزبانش یعنی انسان متصل شود و از وی برای حیات استفاده کند. برای کسانی که در خانه هستند توصیه به شستن مرتب دست‌ها اشتباه است و نیازی نیست.
2) کسانی را که مبتلا به کرونا شده‌اند نباید مقصر بدانیم، تحقیر کنیم و برای رعایت نکردن نکات بهداشتی سرکوفت بزنیم. باید از بیمار حمایت کنیم چون او قربانی است و کمک کنیم بیماران مبتلا بتوانند راحت دیگران را در جریان بیماری خود قرار دهند و با اعتماد و اطمینان از واکنش صحیح اطرافیان، شفاف از بیماری خود با همه بگویند تا هم افرادی که در تماس با آن‌ها بوده خود را تا دو هفته قرنطینه کنند و در صورت ایجاد علائم در این دو هفته سریع‌تر به مراکز خدمات جامع سلامت یا پزشک مراجعه کنند و مراقبت‌های درمانی را به موقع و صحیح‌تر دریافت کنند و هم خود حداقل دو هفته در قرنطینه بمانند و این‌گونه زنجیره انتقال زودتر شکسته شود و افراد کمتری مبتلا شوند. به‌خاطر داشته باشید 26 درصد موارد انتقال زمانی رخ می‌دهد که فرد هیچ‌گونه علامتی ندارد.
۳) اگر فاصله اجتماعی ایمن 5/1 تا 2 متر را رعایت کنیم، نیازی به زدن ماسک نیست. مطالعات نشان می‌دهد چون زدن ماسک کار راحتی نیست و مرتب جابه‌جا می‌شود و رعایت اصول صحیح زدن و درآوردن آن بسیار دشوار است افراد سالم که از گروه پرخطر نیستند نباید از آن استفاده کنند؛ چون زدن ماسک باعث می‌شود که دست فرد با صورتش بیشتر تماس پیدا کند (برای مرتب کردن ماسک) و باعث انتقال بیشتر ویروس از سطوح آلوده به مخاطات صورت می‌شوند. از طرفی ویروس سنگین‌تر از آن است که در هوا بماند و قطره‌ای بر سطوح می‌نشیند و نکته مهم‌تر این است که با توجه به محدود بودن ظرفیت تولید ماسک و نیاز به تعویض مکرر هر دو تا سه ساعت، ماسک باید برای کادر درمان و افراد پرخطر ذخیره شود.
