مژده پاینده :
سالانه
۱۰ درصد از مصرف کل گاز مایع در دنیا صرف سوخت خودروها LPG سوز میشود.
این سوخت در بسیاری از کشورهای دنیا بهعنوان یک سوخت رسمی در کنار بنزین و
گازوئیل و CNG برای خودروها شناخته شده و استفاده میشود. در ایران بر خلاف بسیاری از کشورها،
الپیجی برای خودروها یک سوخت غیرمجاز تلقی میشود. با اینحال هنوز بسیاری از
فعالیتهای فنی و اقتصادی در زمینه گاز مایع ادامه یافته است. در حال حاضر با وجود
ممنوعیت استفاده خودروها از LPG؛ اما
مراکز تبدیل خودروهای بنزینی به LPG سوز
همچنان به فعالیت خود ادامه میدهند.
همچنین جایگاههای عرضه غیر استاندارد آن در خارج شهرها و داخل گاراژها همچنان
پابرجاست.
بررسی
تجربههای جهانی استفاده از سوختهای مایع نشان میدهد که اتو گاز یا سوخت LPG برای خودرو در بیش از ۴۰ کشور دنیا بهصورت رسمی مورداستفاده قرار
میگیرد و حتی این سوخت در اروپا به سوخت پاک معروف است. در آخرین آمارها، تعداد
۳۰ میلیون خودرو در سراسر دنیا، LPG را
بهعنوان سوخت اصلی خود برگزیدهاند. بر خلاف تصور برخی از مسوولان و کارشناسان،
مصرف LPG بهعنوان سوخت خودرو فقط در کشورهای در حال
توسعه نیست، بلکه بسیاری از کشورهای پیشرفته همچون ترکیه، کره جنوبی، روسیه و
ایتالیا بزرگترین مصرفکنندگان اتو گاز در دنیا هستند. تاکنون وزارت نفت نسبت به
متنوع کردن سوخت و سبد انرژی بیتوجه بوده؛ اما صرفه اقتصادی LPG نسبت به سایر سوختها، موجب شده تا گرایش مردم به این سوخت افزایش
یابد. با اینحال تاکنون مسوولان وزارت نفت به توسعه و استفاده از سوخت گاز مایع
روی خوشی نشان ندادهاند. غیرمجاز بودن استفاده از این سوخت در خودروها، استدلال
همیشگی مسوولان وزارت نفت بوده است.
درحال
حاضر تعداد خودروی مجهز به مخازن و کیت LPG به
5/1 میلیون خودرو رسیده است. با توجه به شرایط کنونی سیاستگذاری در حوزه گاز
مایع، رسیدگی به این خودروها در بلاتکلیفی بهسر میبرد. در شرایطی که این خودروها
بدون مشکل خاصی در حال استفاده از LPG
هستند، همچنان بهرهبرداری از آن در کشور، رسمی، ایمن و محترمانه نیست. طبق گفته
مسوولان وزارت نفت پس از افزایش قیمت بنزین، روند استفاده از گاز مایع در خودروها
در حال افزایش است که در این صورت استفاده غیراستاندارد از سوخت مایع برای
دارندگان خودروهای LPG سوز خطرآفرین خواهد شد. از اینرو برای
بهبود شرایط کنونی صنعت LPG باید با سیاستگذاری و تصویب برخی قوانین،
مراکز تبدیل و نصب منابع گاز مایع را ساماندهی کرد.
وزارت
نفت با انتشار سندی تحت عنوان سند مقدماتی تامین انرژی بخش حمل و نقل کشور، اقدام
به حذف LPG از سبد سوخت کشور کرده است. در حالی این
اقدام انجام میشود که چالشهای قیمتگذاری و بار دیگر «پذیرش پرداخت دراز مدت یک
یارانه جدید» یکی از دلایل وزارت نفت برای اقدام مذکور است. این در حالی است که
اکنون با توجه به تولید سالانه ۱۸ میلیون تن LPG در کشور، برای حدود 5/9 میلیون تن آن محل مصرفی در نظر گرفته نشده
است و تنها 5/8 میلیون تن آن مورد مصرف داخلی است؛ بنابراین اگر این مقدار بهعنوان
اتوگاز در خودروها مصرف شود، میتوان مقدار بنزین و دیزل معادل آزاد شده را صادر
کرد.
کارشناس
حوزه صنعت گاز دبیان کرد: با در نظر گرفتن این موضوع که صادرات بنزین و گازوئیل به
طور میانگین با قیمت ۱۵۰ دلار گرانتر از LPG
انجام میشود، بنابر این با صادر نمودن بنزین و گازوئیل آزاد شده معادل LPG، مبلغی در حدود 4/1 میلیارد دلار ارزآوری برای کشور را شاهد
هستیم. علاوه بر این از هدر رفت LPG
مازاد تولیدی در خط لوله گاز طبیعی و فلرها جلوگیری میشود.با توجه به درآمد حاصل از جایگزینی اتوگاز با بنزین و گازوئیل میتوان
بدون ریسک به چالشهای قیمتگذاری و در نظر گرفتن یارانه جدید تن داد. استفاده نکردن از الپیجی بهعنوان سوخت
مورداستفاده بهدلیل برتریهایی که از منظر آسیب نرسیدن به مکانیک خودرو، میزان
پیمایش بالاتر نسبت به سوخت گازی، ایمنی بالاتر نسبت به گاز سیانجی و جایگزینی
راحتتر در پمپ بنزینها دارد، میتواند برای دولت هزینهزایی مضاعف داشته باشد.
رضا
رحیمی، با اشاره به اینکه اکنون 5/1 میلیون خودرو LPG در کشور وجود دارد و بهانه قیمتگذاری دلیل موجهی برای نادیده
گرفتن این تعداد صاحبان خودرو در کشور نیست، تصریح کرد: همچنین نباید این دلیل
بهانهای شود برای هدررفت سالانه 5/9 میلیون تن LPG در کشور. مطالعه تجربه سایر کشورها نیز نشان دهنده این است که
کشوری مانند روسیه با وجود دارا بودن منابع فراوان CNG و تولید بنزین، از LPG نیز
در سبد سوخت خود بهره میگیرد و یکی از دلایل این کار دولت روسیه، پایداری امنیت
سبد سوخت حمل و نقلی است.
وزارت نفت در حالی حذف کامل LPG از سبد سوخت حمل و نقل را در نظر گرفته که آن را تنها با CNG مقایسه کرده است. در حالی که همزمان میتوان از این دو سوخت بهعنوان
جایگزینهای مناسب بنزین و دیزل از نظر اقتصادی برای دولت و مردم استفاده کرد.
همچنین در شرایطی وزارت نفت چالش قیمتگذاری را بهانهای برای حذف LPG از سبد سوخت قرار داده است که تجربه اخیر افزایش قیمت بنزین و
مشکلاتی که در آبانماه ۹۸ پیش آمد نشان داد که چالشهای قیمتگذاری سوختی مانند
بنزین بهدلیل استفاده عموم مردم از آن، بسیار شدیدتر از مسائل مربوط به LPG و CNG خواهد بود. بنابر این با رسمی نمودن استفاده
از LPG در سبد سوخت حمل و نقل کشور، طبق پیشبینیهای
کارشناسان، حتی در صورت اعمال اصلاحات قیمتی برای این سوخت، بهدلیل گستره محدودتر
آن نسبت به بنزین، مشکلات و چالشهایی همچون بنزین پدید نخواهد آمد و تصمیمگیریها
در رابطه با اعمال سیاستهای استفاده از آن در سبد سوخت، آسانتر خواهد بود. از
سوی دیگر نیز با در نظر گرفتن یارانه یا سهمیه استفاده از LPG برای افراد مناطق فاقد گاز طبیعی، میتوان مشکلاتی که در توزیع LPG در کشور در فصول سرد سال وجود دارد را برطرف کرد.
به
گفته مسوولان ستاد کنترل کرونا، پس از بیمارستانها جایگاههای سوختگیری بنزین و CNG بیشترین احتمال آلودگی و اشاعه کرونا را دارد. پس از اعلام امکان
انتقال کرونا در جایگاههای
سوختگیری، دستوراتی
همچون سوختگیری توسط اپراتور و رعایت نکات بهداشتی به جایگاهداران سوخت ابلاغ شد.
اما باید در نظر داشت سوخت موردنیاز خودروها تنها از جایگاههای رسمی بنزین و CNG تامین نمیشود. بنابر آمار غیررسمی در حال حاضر تعداد یک میلیون و
۵۰۰ هزار خودرو LPG سوز در کشور وجود دارد که از جایگاههای غیررسمی و غیرمجاز و به روشهای خطرناک و غیراستاندارد سوختگیری میکنند.
این
جایگاههای غیرمجاز در
این روزهای کرونایی یا خدمات ارائه نمیدهند و یا در صورت ارائه خدمات بهصورت
غیربهداشتی و مغایر با استانداردهای توصیه شده عمل میکنند؛ لذا با توجه به نکات گفته شده
صاحبان خودروهای LPG سوز دو راهکار برای حل مشکل خود پیشروی
دارند که هر دو تبعات جانی و بهداشتی خاص خود را در پی دارد: اول اینکه در صورت
ارائه خدمات برخی از جایگاههای
سوختگیری LPG، بهدلیل فعالیت زیر پلهای و غیر مجاز بودن آنها، نظارتی بر آنها
نیست و ممکن است با عدم رعایت موارد بهداشتی توصیه شده، باعث آلودگی افراد به
ویروس کرونا شوند. زیرا همانطور که اشاره شد جایگاههای عرضه سوخت یکی از خطرناکترین
مکانها برای اشاعه بیماری هستند.
دوم
آنکه اگر این جایگاهها خدمات ارائه ندهند، صاحبین خودروهای LPG سوز اقدام به تخلیه سیلندرهای LPG بهصورت خطرناک و غیرمجاز در مخزن خودرو خود کرده و بهصورت
غیرایمن در سطح جادهها تردد میکنند.
از طرفی دیگر این LPG توزیع شده برای مصارف خانگی در نظر گرفته
شده بود و استفاده از آنها به عنوان سوخت خودروها باعث ایجاد هرج و مرج در توزیع
LPG در کشور میشوند.
در نتیجه بسیاری از مردم مناطق بدون گاز طبیعی، مجبور به تجمع برای تحویل کپسول
گاز مایع هستند که این کار نیز در شرایط فعلی بسیار خطرناک بوده و میتواند بستری
برای شیوع ویروس کرونا شود. با توجه به این که به منظور جلوگیری از شیوع کرونا
دستورالعملهایی به جایگاههای سوختگیری بنزین و CNG ابلاغ شده است و این جایگاهها مجاز به فعالیت با رعایت نکات بهداشتی
هستند، در این میان تکلیف صاحبان بیش از یک میلیون خودرو LPG سوز چه میشود
و این تعداد خودرو چگونه باید سوختگیری کنند؟
شاید
در پاسخ به این پرسش گفته شود که، چون این تعداد از صاحبان خودرو بهصورت
غیرقانونی خودروهای خود را LPG سوز
کردهاند پس تبعات بعدی آن نیز بر عهده خودشان است؛ اما دقت کنید که جلوگیری از
شیوع کرونا نیازمند یک کار همگانی است و در صورت آسیب رسیدن به هر فرد، کل جامعه
آسیب خواهد دید. یکی از راههای بهبود شرایط پخش گاز مایع در داخل کشور میتواند
ساماندهی خودروهای گازمایعسوز باشد. بهطوری که اماکن مجاز برای تبدیل و تست
استاندارد آنها در نظر گرفته شده و جایگاههای سوخت گازمایع نیز در سطح شهر برای
آنها اختصاص یابد.
بررسیها
نشان میدهد که با بهرهبرداری از فازهای مختلف پارس جنوبی، مقدار تولید گاز مایع
در کشور به بیش از ۱۷ میلیون تن میرسد
که از این مقدار تنها دو میلیون تن در داخل کشور مصرف میشود؛ بنابراین در صورت استفاده رسمی از LPG بهعنوان اتوگاز و ایجاد جایگاههای مجاز سوختگیری برای خودوهای LPG سوز، میتوان
اولا از ایجاد مشکلات جانبی همچون انتقال ویروس کرونا جلوگیری کرد، ثانیا به
افزایش ظرفیت صادراتی بنزین و کاهش آلودگی هوا کمک کرد و ثالثا LPG به مقدار کافی برای مصارف خانگی در اختیار مناطقی که بدون گاز
طبیعی هستند قرار داد.