ابوعلی زرین قلم

دو روز پس از آنکه به پیشنهاد سه کشور اروپایی و با تحریک امریکایی‌ها شورای حکام سازمان ملل متحد علیه ایران رای داد، حالا این کشورها که واکنش تند و تیز ایران را دیده و شنیده‌اند که قرار است در تهران تصمیم‌های جدی‌تری گرفته شود، وحشت‌زده در حال متعادل کردن فضا هستند تا به‌زعم خود بگویند مسائل از هم جدا هستند.

کشورهای اروپایی پس از خروج امریکا از برجام با یک بازی درازمدت و خرید زمان برای طرف امریکایی برای فشار بر کشورمان بالاخره چهره واقعی خود را نمایان کردند تا جایی که افرادی که در تهران همواره با نظر مثبت به طرف اروپایی نگاه می‌کردند هم به این نتیجه رسیدند که آنها هم‌دست و همراه ترامپ بوده و همه آنچه در مورد کمک به ایران برای بهره‌مندی از مزایای برجام گفته‌اند، یک دروغ بزرگ بوده است.

وزرای امور خارجه تروئیکای اروپا که قرار بود روز جمعه دیدار کنند، بیانیه‌ای درباره موضع فعلی‌شان در برابر برنامه هسته‌ای ایران و پایان یافتن تاریخ تحریم تسلیحاتی ایران منتشر کردند.

در بیانیه وزرای امور خارجه فرانسه، آلمان و انگلیس که در پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه انگلیس منتشر شد آمده است که وزرای امور خارجه این سه کشور به همراه دیگر شرکای اروپایی دارای منافع امنیتی مشترکی هستند؛ یکی از این منافع، حمایت از مقررات عدم اشاعه هسته‌ای و اطمینان حاصل کردن از این است که ایران هیچ گاه سلاح هسته‌ای تولید نکند. برنامه جامع اقدام عمل مشترک، نقشی مهم در این‌باره دارد.

این سه کشور در بیانیه‌شان مطرح کردند: ما به اتفاق هم، به وضوح تاسف و نگرانی‌مان را درباره خروج امریکا از برجام و اعمال تحریم‌های دوباره بر ایران ابراز کرده‌ایم. از مه سال 2018 بی‌وقفه برای حفظ توافق فعالیت کرده‌ایم.

تروئیکای اروپا در بخشی از این بیانیه مدعی اجرای کامل تعهداتشان نسبت به برجام شده و از اقداماتی مانند ایجاد سازوکار اینستکس که تاکنون ناکارآمد بوده است به‌عنوان اقداماتی فراتر از توافق در راستای حمایت از آن یاد کردند.

در این بیانیه درباره برنامه هسته‌ای ایران ادعا شده است: ایران از سال 2019 اقداماتی متضاد با تعهداتش تحت برجام انجام داده است. ما عمیقا راجع به این اقدامات که به‌طور جدی پیمان عدم اشاعه تسلیحاتی توافق را تضعیف می‌کند، نگران هستیم. به همین خاطر است که در 14 ژانویه با امید به اینکه راهی دیپلماتیک پیدا کرده، توافق را حفظ کرده و ایران را به پایبندی کامل به تعهدات برجامی‌اش بازگردانیم، مکانیسم حل اختلاف برجام[توافق هسته‌ای] را فعال کردیم.

این سه کشور اروپایی همچنین از ایران خواستند مذاکرات و اقداماتی «قابل توجه» را در هماهنگی با آنها و دیگر کشورهای عضو برجام در این زمینه انجام دهد. آنها علاوه بر این ابراز کردند که آماده اتخاذ رویکری کارآمد و واقع‌بینانه بوده و حاضرند منتظر واکنشی سازنده از جانب ایران باشند و به‌دنبال برگزاری نشستی در حد وزراء خواهند بود که از ایران بخواهند همکاری کند.

در ادامه این بیانیه آمده است که این کشورها نگران عدم ایجاد دسترسی از جانب ایران به دو محل تعیین‌شده از جانب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند و با توجه به قطعنامه‌ای که روز گذشته در شورای حکام درباره ایران تصویب شد، از ایران خواستد به موقع و کامل با آژانس همکاری کرده و برای این دو محلی که ادعا می‌کنند، دسترسی ایجاد کند.

در بخش دیگری از این بیانیه که پایان تاریخ تحریم تسلیحات ایران را مورد توجه قرار داده است، تروئیکای اروپا مطرح کردند که این امر تاثیرات زیادی در امنیت و ثبات منطقه‌ای خواهد داشت و درخواستشان این است که تحریم‌های اتحادیه اروپا در زمیه صادرات تسلیحات و فناوری موشکی به ایران تا سال 2023 پابرجا باشند.

این سه کشور همچنین در عین حال بیان کردند: ما سرسختانه باور داریم که هرگونه تلاش یک‌جانبه برای فعال کردن سازوکار بازگردانی تحریم‌های سازمان ملل عواقب زیان‌آوری جدی در شورای امنیت سازمان ملل در پی خواهد داشت. ما از چنین اقدامی که با تلاش‌های کنونی‌مان برای حفظ برجام مغایر خواهد بود، حمایت نخواهیم کرد.

اظهارات این سه کشور درباره بازگردانی یک‌جانبه تحریم‌ها نیز در موقعیتی مطرح می‌شود که دولت امریکا مدتی است در تلاش است با نزدیک شدن پایان تاریخ تحریم تسلیحاتی ایران در ماه اکتبر سال میلادی جاری، این تحریم‌ها را تمدید کند.

پاسخ تند وزیر خارجه ایران

در این میان وزیر امور خارجه کشورمان که همواره در تلاش بوده تا با نگاهی مثبت به طرف‌های اروپایی بنگرد، بالاخره کاسه صبرش تمام شد و به‌شدت به آنها تاخت. محمدجواد ظریف در توئیتی در واکنش به بدعهدی اروپایی‌ها در اجرای تعهدات‌شان در برجام و اقدام اخیرشان در به تصویب رساندن یک قطعنامه علیه فعالیت‌های هسته‌ای ایران در جلسه شورای حکام و پیشنهادشان در مورد تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران تا سال ۲۰۲۳ نوشت:

«سه کشور اروپایی باید از حفظ ظاهر نزد عموم دست بردارند و شجاعت به خرج داده و آنچه را که در ملاقات‌های خصوصی به آن اذعان دارند، علنا بیان کنند: ناتوانی از حتی عمل به وظایف خود در برجام به‌دلیل ناتوانی مطلق در مقاومت در برابر زورگویی ایالات متحده. پشت نقاب موجود، سه کشور اروپایی همدست ترامپ و نتانیاهو هستند و به هیچ وجه در موضع توصیه به ایران نیستند».

این موضع ایران در برابر کشورهای اروپایی یعنی اینکه ایران دیگر اروپا را طرف مذاکره و گفت‌وگو نمی‌بیند و آنها هیچ اعتباری نزد ایران در هیچ موضوعی ندارند.

خوشحالی پمپئو

وزیر امور خارجه آمریکا در واکنش به قطعنامه تصویب شده در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران در بیانیه‌ای با مطرح کردن ادعاهایی گفت: شورای حکام آژانس قطعنامه‌ای را تصویب کرده و از ایران خواست که اطلاعات و دسترسی لازم را برای بازرسان آژانس فراهم کند و ایران موظف به فراهم کردن آن است. عدم ایجاد دسترسی برای بازرسان آژانس و خودداری ازهمکاری در تحقیقات آژانس، مشکل‌ساز بوده و سوال‌هایی جدی درباره این ایجاد می‌کند که ایران در تلاش است چه چیزی را پنهان کند.

پمپئو همچنین مدعی شد: در چند ماه اخیر ایران نه تنها به گسترش تنش و اخاذی هسته‌ای ادامه داده است، بلکه از مذاکره با آژانس نیز رویگردان بوده و به آن پاسخ نداده است. این اقدامات غیر قابل قبول بوده و بیانگر یک تهدید مداوم ناشی از برنامه هسته‌ای ایران علیه صلح و امنیت بین‌المللی می‌باشند. امریکا همچنان به ممانعت از دستیابی ایران به سلاح هسته‎ای متعهد است و با شورای حکام آژانس همکاری خواهد کرد تا از آژانس برای حل این موضوعات مهم حمایت کند. ایران به‌طور قانونی موظف است به سوالات آژانس پاسخ داده و دسترسی لازم را ایجاد کند. ما به‌دنبال راهکاری جامع و دیپلماتیک هستیم که نگرانی‌های هسته‌ای در ایران را در بر بگیرد.

ادعاهای پمپئو در پی این مطرح می‌شود که شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از رای‌گیری در جلسه‌ای حضوری، قطعنامه ارائه شده از جانب تروئیکای اروپا درباره ایران را تصویب کرد.

سعودی‌ها، خوشحال‌تر از همیشه

در این میان، آل‌سعود که در برزخ یمن گیر افتاده و همه تلاش آنها برای بیرون آمدن از این باتلاق راه به جایی نبرده و همه مشکلات را زیر سر ایران می‌دانند، از صدور قطعنامه آژانس علیه ایران ابراز خوشحالی کرده‌اند.

سفیر عربستان در اتریش و نماینده این کشور در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرنگاران گفت: عربستان سعودی از تصویب قطعنامه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که توسط سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس ارائه شد و از ایران می‌خواهد که به‌طور کامل و فوری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند و به آژانس اجاره دهد که به برخی سایت‌های مشخص دسترسی داشته باشد، استقبال می‌کند. نماینده سعودی گفت که ریاض از تلاش و شفافیت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و دبیرکل آن تمجید می‌کند.

وی با متهم کردن ایران به نقض قوانین و معاهدات بین‌المللی مربوط به برنامه هسته‌ای گفت: عربستان سعودی به منظور حفظ امنیت و صلح بین‌المللی از این قطعنامه حمایت می‌کند و آن را گامی مهم و جدی برای مقابله با ایران می‌داند.

سعودی‌ها البته خودشان بهتر می‌دانند که بهای هر اظهارنظری را در جای دیگری پرداخت خواهند کرد و اینگونه موضع‌گیری‌ها بیش از آنکه به‌نفعشان باشد، به ضررشان تمام شده و هیچ ارزشی برای آنها نخواهد داشت.