الهام بهروزی
هر ساله با رسیدن ۱۴ تیرماه که به نام روز قلم نامگذاری شده است، نگاه‌ها به سمت اهالی قلم خیره می‌شود؛ البته تنها خیره می‌ماند و کمتر اقدامی در زمینه پاسداشت جایگاه آنها و یادآوری منزلت‌شان به جامعه صورت می‌گیرد. این در حالی است که اهالی قلم نقش زیادی در فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی و همچنین شناسایی آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی ایفا می‌کنند؛ در حقیقت نویسندگان با خلق آثار پرمحتوا در روشنگری و بیداری جامعه بسیار موثر هستند. آنها منادیانی هستند که با خلاقیت و دغدغه‌مندی پرده از چهره حقیقت برمی‌دارند و به چیستی‌های ذهنی و کنجکاوی‌های بشریت پاسخ می‌گویند.
بدیهی است روز قلم فرصت مغتنمی است برای شنیدن نویسندگانی که سالیانی طولانی دیگران را شنیدند و شنیده‌هایشان را نگاشتند و از رازهای پدیده‌ها و آلام و موقعیت‌های بشری پرده برداشتند تا روشنی‌بخش آدمیان در مسیر زندگی باشند. خوشبختانه استان بوشهر از دیرباز در دامان خود نویسندگان و صاحب‌نظرانی را جای داده است که امروز نامشان در کشور می‌درخشد. البته بسیاری از این چهره‌های ممتاز اینک در قید حیات نیستند اما با به یادگار گذاشتن آثاری فاخر از خود مانع از کم‌فروغی یادشان در اذهان شده‌اند.
در این میان ولی این آب و خاک دست از کار نکشیده و با پرورش نویسندگان بزرگ دیگری در بطن خود جلوه‌های فرهنگ غنی اقلیم جنوب را به نمایش گذاشته است. هر کدام از این نویسندگان در حوزه خود از سبک و سیاق خاصی برای انعکاس جلوه‌های بکر زادبوم، آداب و رسوم و سنن منطقه خویش بهره می‌گیرند و آثاری پرمایه می‌آفریند که بسان شناسنامه‌ای هویت اهالی جنوب را در بر می‌گیرد.
یکی از این نویسندگان غلامحسین دریانورد است. وی شاعر، نویسنده، پژوهشگر و متولد سال ۱۳۴۲ در بندر گناوه و داراي مدرك كارشناسي ارشد ادبيات نمايشي است. این نویسنده در حال حاضر، مديریت انتشارات دريانورد برعهده دارد. دریانورد نویسنده‌ای است که با اشراف به فضای جنوب در تلاش است تجربه زیسته خود را در دیار شرجی و دریا، گاه به زبان شعر و گاه در قالب نمایشنامه و گاهی هم به‌صورت مستند به نگارش درآورد تا کلامش آینه تمام‌نمایی از منطقه جنوب و اهالی آنجا باشد.
از این نویسنده و شاعر که از چهره‌های ممتاز ادبیات مقاومت و دفاع مقدس در استان بهشمار می‌رود، تاکنون آثاری نظیر «فانوس‌های ساحلی»، «در جشن جنوبی چشمانت»، «یادها و دوبیتی»، «بیا کنار دریا»، کافه‌شعر نهنگ سپید» (مجموعه شعر)، «بارون و بوی یاس»، «اسب تک‌شاخ»، «خانه پدری»، «عشق بازیگر است»، «دریامرد» (نمایشنامه) و «نامه گناوه»، «جلوه‌های نمایشی جنگ: با نگاهی به رفتار، گفتار و نوشتار رزمندگان» و... منتشر شده است که در این میان دو اثر وی («کافه‌شعر نهنگ سپید» و »جلوه‌های نمایشی جنگ») در نخستین دوره کتاب سال بوشهر درخشیدند. در ادامه گفت‌وگویی را با غلامحسین دریانورد در خصوص نویسندگی صورت داده‌‌ایم که خواندن آن خالی از لطف نیست.
از دید شما نامگذاری روزی به نام قلم در تقویم رسمی کشور چقدر می‌تواند در پاسداشت جایگاه نویسندگان و اهالی قلم نقش‌آفرین باشد؟
این روز که از نظر من روز خجسته و بسیار مهمی است، زیاد شناخته شده نیست، حتی برای خود اهالی قلم. متاسفانه اراده‌ای هم مخصوصا از سوی دستگاه‌های فرهنگی برای شناسایی آن و ارج و قرب دادن به این روز نمی‌بینم. این در حالی است که این روز متعلق به فرهنگ و نوشتن و قلم است و سعی شده است که خوب هم انتخاب شود. بنابراین اگر این روز در مقام عمل نیز گرامی داشته شود و به این بهانه به دغدغه‌های اهل قلم توجه شود می‌تواند تاثیرگذار باشد و روزی درخشان در میان روزهای باشد که می‌آیند و می‌روند.
آقای دریانورد اتفاق میمونی که سال ۹۸ در عرصه نویسندگی در استان افتاد، برگزاری جایزه کتاب سال بوشهر برای نخستین بار بود، نظر شما در این باره چیست؟
با اینکه این جایزه برای اولین بار در استان برگزار می‌شد؛ اما به‌خوبی به فرجام رسید از فراخوان گرفته تا داوری و معرفی برگیزدگان و اهدای جوایز. خب، وضعیت کرونایی به‌خصوص بر کیفیت مراسم اختتامیه که خودش می‌توانست، سکوی پرتابی برای شروع دوره بعدی جایزه باشد، تاثیر گذاشت اما خوشبختانه برگزار شد و حس می‌کنم مجریان و برگزارکنندگان برای دوره‌های بعدی تجربیات ارزنده‌ای کسب کرده‌اند که آن را برای دوره‌های بعد به کار خواهند بست.
کتاب «جلوه‌های نمایشی جنگ» نوشته شما در بخش مستندنگاری جایزه کتاب سال بوشهر به‌عنوان اثر برگزیده استان معرفی شد، چطور شد به حوزه پژوهش نمایش جنگ جذب شدید؟
ایده و حتی پژوهش و نگارش این کتاب به دوران تحصیلی من در مقطع کارشناسی ارشد در رشته ادبیات نمایشی بر می‌گردد و پایان‌نامه‌ای که باید ارائه می‌دادیم چه عملی که نوشتن یک نمایشنامه بود و چه نظری که ارائه یک پژوهش بود. خب، من با توجه به علاقه و تجربه‌ام در دوران هشت ساله جنگ تحمیلی به این موضوع گرایش پیدا کردم و به آن پرداختم. از همان شروع کار دوست داشتم هم به شکل عملی و هم نظری از تجربه زیسته‌ام در دوران جنگ استفاده کنم.
در مورد بخش عملی کارم یعنی نمایشنامه فقط از تجربه‌ها و خاطرات خودم استفاده کردم و در بخش نظری بیشتر یک پژوهش بین‌رشته‌ای مد‌نظرم بود. ارتباط نمایش با جنگ؛ که به‌جز از تجربه‌های خود در حوزه جنگ از فرهنگنامه جبهه استفاده زیادی کردم. این پژوهش و پایان‌نامه بعد از اینکه برگزیده پژوهش برتر ۲۵ ساله گذشته در چهارمین همایش نمایش مقاومت شد، با پیشنهاد چاپ روبه‌رو شد که بعد از چند سال و ویرایش جدید و اضافه شدن ملحقاتی با تلاش و مساعدت حوزه هنری استان بوشهر به همت انتشارات «سوره مهر» چاپ شد.
آقای دریانورد، شما بیش از اینکه نویسنده باشید، یک شاعر هستید که دنیا را از دریچه شعر و عاطفه می‌بینید، در جایزه سال بوشهر اثر شما با نام «نهنگ سفید» شایسته تقدیر شد، این مجموعه شعر کدام سروده‌های شما را در برمی‌گرفت؟
این مجموعه تقریبا دست‌چینی بود از شعرهای سپیدی که در دهه اخیر سروده بودم و باز در این مجموعه نیز از تجربه‌های زیسته خودم استفاده کرده‌ام و ایده گرفته‌ام.
برگزاری جایزه‌های ادبی چقدر می‌تواند در انگیزه‌بخشی نویسندگان نقش‌آفرین باشد؟
خیلی؛ خودتان که جایزه نوبل را به‌عنوان یکی از جایزه‌های بزرگ در حوزه ادبیات می‌بیند که چقدر برای انگیزه بخشیدن به نویسندگان تاثیر دارد. خب، همه جایزه‌های ادبی که استانداردهای لازم را داشته و از نظر کیفی خوب باشد و استمرار داشته باشد، می‌تواند موثر باشد و نویسندگان را به وجد بیاورد. حالا چه این جایزه در سطح استان باشد، چه در عرصه بین‌المللی؛ چه موضوعی باشد چه کلی.
شما افزون بر شاعری و نویسندگی یک ناشر موفق هستید که کارهای فاخری از نویسندگان و شاعران استانی راهی بازار نشر کردید، در حال حاضر مهم‌ترین دغدغه شما در حوزه نشر کدام است؟
با توجه به معیار‌ها و امتیازهایی که می‌توان برای یک ناشر موفق شمرد، انتشارات ما را نمی‌توان موفق ارزیابی کرد. بله شاید در حوزه استان بوشهر عملکرد و فعالیت‌هایش تا اندازه‌ای خوب باشد؛ اما تا موفقیت راه زیادی دارد و البته شاید هم این سرنوشت محتوم ناشران خارج از مرکز و به‌خصوص ناشرانی است که نشانی و محل فعالیت‌شان شهرستان خارج از مرکز استان است. خب، چاره‌ای هم نیست وقتی می‌بینی که همه امکانات و عوامل چاپ و نشر در بهترین شکل ممکن در پایتخت متمرکز است و در شهرستان‌ها حتی دستگاه‌های ساده چاپ دیجیتال هم وجود ندارد، چه برسد به چاپخانه‌های مجهز چاپ و نشر کتاب و... اما همین که با این شرایط تقریبا توانسته‌ایم نزدیک بیست سال دوام بیاوریم و از رو نرویم و همچنان به چاپ و نشر بپردازیم، خدا را باید سپاسگزار باشیم. به‌خصوص باید از نویسندگان و پژوهشگران عزیز هم‌استانی باید ممنون و سپاسگزار باشم که برای چاپ و نشر آثار ارزنده خود به این انتشارات مراجعه می‌کنند.
وضعیت نشر را در استان در سال‌های اخیر چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خوشبختانه چند ناشر جوان به جمع ناشران استان بوشهر در این سال‌های اخیر اضافه شده است و کتاب‌های خوبی چاپ و منتشر کرده‌اند و امیدوارم با همین ناشران تازه‌نفس و تجربه‌های ناشران قدیمی در عرصه تشر و چاپ استان اتفاق و تحول میمونی بیفتد.
جدیدترین اثری که در حال حاضر در دست نوشتن دارید، کدام است؟
من سعی کرده‌ام که هم به نویسندگی خلاق بپردازم. به شعر و نمایشنامه و جستارهایی روایی و هم به نوشتن مقاله و کارهای پژوهشی. اینکه تا چه اندازه‌ای موفق بوده‌ام بماند برای بعد و به قول نیما کسانی که بعدا غربال به‌دست خواهند آمد.این روزها بیکار نیستم و به قول سعدی که می‌فرماید: «به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل/ و گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم»؛ من هم سعی می‌کنم به باطل ننشینم و همچنان قلم به دست باشم. این روزها دارم آخرین برگ‌های کتاب شناختنامه شهرستان گناوه را در ۱۰ فصل می‌نویسم که باید ان‌شاءالله در مجموعه شناختنامه فرهنگ، هنر و تمدن استان بوشهر چاپ و منتشر شود. همچنین کتابی برای دوست شهیدم جواد فروتن به‌عنوان اولین شهید بسیجی گناوه در دست تالیف دارم و امیدوارم تا آخر امسال به چاپ برسد. افزون بر این، برگزیده‌ای از مجموعه‌شعرهای دفاع مقدس خودم را که از آغار تا کنون سروده‌ام برای در حال آماده شدن برای چاپ است. دو نمایشنامه را هم در حال بازنویسی دارم و همچنین کتابی که در حوزه تاریخ شفاهی انقلاب و جنگ است برای چاپ به‌دست ناشر سپرده‌ام.
با توجه به پژوهش‌هایی که در حوزه تئاتر انجام داده‌اید، وضعیت این حوزه را در استان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
خودتان که واقفید که پژوهشگرانی خیلی محدود در استان بوشهر در این عرصه فعال هستند و هر چند وقت کتابی و یا مقاله‌ای ارائه می‌دهند که باید همین را به فال نیک گرفت و برای آنها ارزش قائل شد و به هر شکل از آنها حمایت کرد.
سخن پایانی؟
باید از شما متشکر کنم که به من و دیگران یادآوری می‌کنید که اهل قلم را پاس بدارید و این گفت‌وگو را به این مناسبت فراهم آوردید .شما نیز خود به‌عنوان خبرنگار نیز اهل قلم هستید. بگذارید این روز را به شما و همکارانتان نیز تبریک بگویم و خجسته بدارم.
پربازدید ها