الهام بهروزی
فیلم کوتاه یکی از تاثیرگذارترین ژانرهای فیلمسازی در حوزه فرهنگسازی
و نمایش وضعیتی کوتاه از زندگی بهشمار میرود. این ژانر با همه کارایی و اثربخشی
که دارد اما در ایران آنگونه که باید نتوانسته جایگاه حقیقی خود را بیابد که این
مساله از یک سو متاثیر سیاستهای اشتباه متولی فرهنگی کشور است و از سوی دیگر به
بیرغبتی فیلمسازان به فعالیت در این حوزه است که نشات گرفته از خطاهای شناختی و درک غلط هنرمندانی است که نسبت به فیلم
کوتاه و کارکردهای آن دارند و همین موجب شده که این شکل فیلمسازی را جدی نگیرند یا
در نهایت به آن همچون محل گذر و عبور به فیلم بلند و درنهایت تمرین فیلمسازی نگاه
شود.
این در حالی است که فیلم کوتاه طفیلی و وابسته فیلم بلند
نیست و خود هویت مستقلی دارد. در حقیقت فیلم کوتاه به واسطه ساختار و شکل
فیلمسازی از بعد ارزشهای سینمایی بسیار
حائز اهمیت است اما متاسفانه این مدیوم هنری بهدلیل نبود فضا و امکان مناسب برای
اکران عمومی آن ناشناخته مانده است و نتوانسته قابلیتهای زیباییشناختی و سینمایی
و کارکردهای اجتماعی و آموزشی خود را به نمایش بگذارد البته در این میان حرکتهایی
برای اکران عمومی فیلمهای کوتاه در سینمای هنر و تجربه برای نخستین بار زده شد که
تقریبا با توفیق هم همراه شد اما میطلبد که این اکرانها وسیعتر شود بدین شکل که
پیش از اکران هر فیلم بلند در سینماها یک فیلم کوتاه هم نمایش داده شود تا مردم
بعد هنری و زیباشناختی و محتوایی این اثر هنری را بهتر و بیشتر بشناسند.
خوشبختانه در استان بوشهر با روی کار آمدن عبدالرحمن برزگر
در سینما جوانان استان بوشهر خیز خوبی در عرصه تولیدات فیلم کوتاه از سوی هنرمندان
هماستانی و جوان و حتی اکران آنها در مناسبتهای مختلف و درخشش این آثار در
جشنوارههای حرفهای و معتر بینالمللی برداشته شد. این انجمن بهتازگی بهمنظور
ایجاد انگیزه در هنرمندان هماستانی از تولیدات پرمحتوا بهویژه با موضوعات افزایش
سرمایه اجتماعی، عدالتخواهی و مبارزه با فساد، خودباوری و کرونا حمایت ویژه میکند
که در این میان هنرمندان مطرح به ساخت فیلمهای کوتاه با موضوعهای مذکور رویآوردهاند.
خوشبختانه نخستین فیلم پیچینگ (پیچینگ یعنی حداکثر طی پنج دقیقه، طرح ساخت یک فیلم
را برای سرمایهگذار تعریف کنید تا او متقاعد شود برای ساخت فیلم شما هزینه کند) استان بوشهر اینک در مرحله تدوین قرار گرفته است.
این فیلم کوتاه «قورمهسبزی برای اوه» نام دارد که کارگردانی آن
برعهده رحیم محدثینژاد است و به تهیهکنندگی انجمن سینمای جوان برازجان تولید شده
و اقتباسی از کتاب ««مردی به نام اوه» نوشته فردریک بکمن نویسنده مطرح سوئدی است. این
فیلم داستان مردی را را که قصد خودکشی دارد و بهواسطه اتفاقات عجیب از این عمل
منصرف میشود، روایت میکند. در فیلم «قورمهسبزی برای اوه» فخرالدین
فخری، بانو بوستانی، خیریه اموری و آتما اَسیار به ایفای نقش پرداختهاند.
دیگر عوامل این فیلم کوتاه عبارتند از: هادی زنگنه برازجانی (دستیار
کارگردان)، علی طباطبایی (مدیر تصویربرداری)، حمید مختاریان (نورپرداز)، کامران
دشتی (صدابردار)، حسین زاهدی (دستیار صدا)، شهربانو نیسنی (گریمور)، علی حقنجات
(مدیر تولید)، رضا خلفی (جانشین تولید)، حسین عاشوری (دستیار تولید)، محمود زیراهی
و شاهین محدثینژاد (تدارکات)، مرضیه ورامینی (طراح صحنه و لباس)، احمد حیاووی
(مدیر صحنه)، امیر کاویانپور و احسان مظاهری (مشاور فیلمنامه)، مرضیه ورامینی
(منشی صحنه) و حدیث سیرجانیان و لیلا جهانی (دستیار نور و تصویر).
در ادامه گفتوگویی را با رحیم محدثینژاد، کارگردان این فیلم کوتاه
صورت دادهایم که در ادامه میآید.
سناریوی فیلم «قورمهسبزی برای اوه»
چگونه به ذهن شما رسید و چه مدت طول کشید که فیلمنامه را نوشتید و آیا در نگارش آن
از کسی هم کمک گرفتید؟
وقتي كتاب «مردي به نام اوه» را خواندم،
ذهن من بسیار درگير ايده داستان شد. در حقیقت خود من شيفته اين قصه شدم. از این
رو، تصميم گرفتم پيام اين داستان را در قالب فيلم كوتاه بازنشر كنم. بنابراین
اقدام کردم و درشش ماه گذشته با كمك دوستانم در انجمن سينماي جوانان برازجان و
همچنين امير كاويانپور، استادم در عرصه فيلمنامهنويسي بارها به بازنویسی فيلمنامهام
پرداختم تا مناسب اجرا آماده شود.
همانطور که
اشاره کردید این فیلم اقتباسی از کتاب «مردی به نام اوه» است، چه چیزی در این کتاب
دیدید که باعث شد بر اساس آن یک فیلم تولید کنید؟
اين كتاب درباره اين است كه چرا بايد
زندگي كنيم و خوشبختي چيست؟ اوه مرد منزوي كه همسرش را از دست داده است. تمام
روابط عاطفي اوه فقط با همسرش بوده و در نبود او زندگي برایش دشوار و با خلأ عمیقی روبهرو میشود اما مسووليتهايی
كه ناخواسته به او تحميل ميشود و مفيد واقع شدنش براي محلهاي كه در آن زندگي ميکند،
باعث ميشود اوه به زندگي برگردد. پیام اصلی كتاب هم اين است كه زماني ما خوشبخت
خواهيم بود كه اطرافيانمان خوشبخت باشند.
کمی در خصوص قصه
این فیلم بگویید؟ و چرا نام «قورمهسبزی برای اوه» را برای آن انتخاب کردید؟
پيرمردي منزوي كه در سوئد زندگي ميكند
و در آستانه خودكشي است. زن همسايه ايراني او به نام «پروانه» از وي براي رفع
مشكلات خود و محله کمک ميخواهد، همین موضوع باعث ميشود بهصورت ناخواسته اوه از
انزوا خارج شده و رهبر محله شود. در خصوص انتخاب نام فیلم هم باید بگویم که پروانه
در كتاب «مردي بهنام اوه» براي اوه قورمه سبزي ميبرد که كنجكاوي و لذتي كه
پيرمرد از خوردن قورمهسبزي ميبرد باعث شد که اين نام را برای این فیلم انتخاب کنم.
چطور شد که به
عرصه فیلمسازی جذب شدید آیا دوره خاصی هم در این زمینه دیدید؟
من حضورم را در فضای هنری با ادبيات
شروع كردم ولي احساس كردم در فيلم ابزارهاي بهتري برای انتقال تجربيات شخصي به
ديگران وجود دارد. از اینرو، در دوره فيلمسازي که در سال ۸۹ در انجمن سينماي
جوانان برازجان برگزار شد، شرکت کردم و متدها و اصول فیلمسازی را آموختم. البته
هنوز خودم را در این زمینه دانشجو ميدانم و سعي ميكنم با مطالعه كتابهاي مرتبط
و حضور در كارگاههاي معتبر خودم را بهروزساني كنم.
از دید شما فیلم
کوتاه آیا قالب مناسبی برای بیان ناگفتهها و چیستیهای ذهنی سازنده است؟
به نظر من، فيلم كوتاه ميتواند مانند
ساير مديومهاي هنري ايده مولف را انتقال بدهد البته بايد قبول كرد دامنه مخاطب
فيلم كوتاه به ميزان فيلم داستاني بلند و سريال يا غيره وسیع نيست؛ اما با اطمينان
ميتوانم بگويم مخاطب فيلم كوتاه بسيار آگاه و دغدغهمند است. فيلم كوتاه معمولا
داراي بيان صادقانه كارگردان است و قالب مناسبی برای انعکاس دغدغههای اوست.
برای ساخت این فیلم
از آثار کدام کارگردان الهام گرفتید؟
من بهشدت شيفته اسكورسيزي هستم. البته
مطمئنن به استادي او نيستم اما کار او را دوست دارد. مهمترين
ويژگي او این است كه به دوربين شخصيت انساني ميدهد و آن را در صحنه مستقل از
بازيگران فعال میکند ولی با وجود این سعی کردم در کارم مستقل باشم و اثری متفاوت
را بیافرینم.
آیا از وضعیت فیلمسازی
در استان و نحوه حمایت از آن رضایت دارید؟
با دلسردي بايد در پاسخ
به این سوال بگویم خیر! زیرا شرایط چندان رضایتبخش نیست. از این رو به كساني كه
دوست دارند در اين عرصه وارد شوند، تذكر ميدهم كه بايد آماده جوابهاي منفي بسيار
زيادي باشند. حوزه هنري استان بوشهر بهعنوان يكي از مراكزي كه داراي تجهيزات
نسبتا مناسبي است در جریان تولید اين فيلم حاضر به کمترین همکاری نشد.هرچند با حضور
آقاي برزگر در انجمن سينماي جوانان استان بوشهر و حميد عليزاده در انجمن سينماي
جوانان برازجان و برگزاري پيچينگهاي فيلم كوتاه، وضعيت فيلم كوتاه در استان رو به
بهبود قرار گرفته است اما امیدوارم سایر دستگاههای دیگر که رسالتشان ارتقای فرهنگ
و هنر است، از زیر بار وظیفه خود شانه خالی نکنند.
فیلم کوتان قالب
هنری است که تقریبا کارگردان از هیچ، یک اثر میافریند شما چقدر با این نظر موافقید؟
اغلب هنرمندان بر این باور هستند که
فیلم کوتاه در حقیقت از یک «هیچ» که در ذهن کارگردان جاخوش میکند، متولد میشود.
بیشک نحوه پرورش ایده برای انتقال پیام این هیچهایی که امروز گریبان جامعه را
گرفته است ابتدا باید ظرفیتهای فیلم کوتاه را شناخت تا بتوان آگاهانه سوژه مورد
نظر را شاخ و برگ داد و آن را به مرحله اجرا رساند؛ چراکه در فيلم كوتاه در مقایسه
با فیلم بلند شرايط توليد دشوارتر است، زیرا تجهيزات نامناسب و تيم نيمهحرفهاي
شرايط را براي انتقال تجربه انساني كارگردان بسيار دشوارتر ميكند.
چرا در فیلم
کوتاه تنها کارگردان هست که دیده میشود؟ آیا این میتوان متاثر از تفکری باشد که
کارگردان بر اساس آن اثر را تولید کرده است؟
از دید من همین ديده نشدن ساير عوامل
خلاقه در فيلم كوتاه مهمترین عاملی است که باعث مهاجرت آنها به فيلمهای بلند میشود؛
البته شرايط كارگردان در فيلم كوتاه هم راضيكننده نيست و به عقیده من براي ماندن
در اين مديوم هنري بايد عاشق فيلم كوتاه بود.
در پایان یادآوری میشود، فیلم کوتاه
«قورمهسبزی برای اوه» به نویسندگی و کارگردانی رحیم محدثینژاد است که به مدت ۹
دقیقه تولید شده است. از این کارگردان تاکنون آثاری چون «در ستایش انسان» (فیلم
تجربی)، «جنگل» (انیمشن)، «اسلحه»، «پایان خدمت»، «سهلانگاری» و «وسوسه) (فیلم
آموزشی به سفارش نیروی انتظامی) و «چاه مبارک» (فیلم مستند) ساخته و منتشر شده
است. وی همچنین به عنوان فیلمبردار در بسیاری از پروژههای ۱۰ سال اخیر انجمن
سینما چوانان برازجان همکاری و حضور داشته است.