کریم جعفری

همانگونه که در جریان هستید، پایگاه هوایی الوطیه دو هفته پس از کنترل آن توسط نیروهای دولت وفاق و با کمک تروریست‌های اعزامی سوری و نظامیان اشغالگر ترکیه‌ای، به پایگاهی برای استقرار هواگردهای ترکیه‌ای درآمد. ارتش اردوغان اقدام به گسیل دست‌کم یک آتشبار سامانه پدافندی هاوک به همراه دو سامانه اختلال کورال به آنجا کرد تا مقدمات اعزام حداقل یک اسکاداران اف16 به همراه استقرار نهایی یک گردان پهپادی ارتش این کشور در این فرودگاه مهیا شود. پرروبازی اردوغان و حرف‌های قلدرمآبانه او در مورد لیبی و حمله مستقیم و غیرمستقیم به همه طرف‌های مخالف حاضر در این کشور و تهدید به حمله به سرت، به همراه توافق نظامی که روز جمعه گذشته و با حضور وزیر دفاع و فرمانده ارتش ترکیه در طرابلس با دولت سراج برای استقرار گسترده نظامیان ترکیه‌ای کشورهای دخیل را به واکنش واداشت. این مسائل همه دست به‌دست هم داد تا این طر‌ف‌ها یک‌بار هم که شده به رئیس‌جمهور متوهم ترکیه یادآوری کنند که دست بالای دست بسیار است. بدون شک سفر جنگی هفته گذشته اردوغان به قطر و دریافت مبلغ بیش از یک میلیارد دلار برای تهیه مقدمات حمله به سرت و سایر مسائل به گوش طرف‌های مقابل رسیده است. آنها به‌خوبی اردوغان و مطامع و شخصیت او را می‌دانند و به همین دلیل تصمیم گرفته شد یک‌بار برای همیشه درسی به او بدهند که هم جایگاه خودش را بداند و هم فکر نکند که پیروز‌ی‌های اخیر که در لیبی به‌دست آورده، مقابلش یک نیروی حرفه‌ای و قابل توجه قرار داشته است. به همین دلیل طرح حمله به پایگاه هوایی الوطیه خیلی زود طراحی و اجرا شد. در مورد اینکه کدام طرف به این فرودگاه حمله کرد، هر کسی به‌زعم خود حرفی می‌زند، برخی می‌گویند نیروی هوایی وابسته به خلیفه حفتر! این حمله هوایی را صورت داد، برخی دیگر مدعی هستند که این کار میراژهای اماراتی است و برخی دیگر هم آن را کار مصری‌ها می‌دانند. با این حال، این حمله کار هر طرفی بوده، اردوغان خودش و دولتش بهتر می‌دانند که به هیچ عنوان نمی‌توانند هیچ طرفی را در این حمله مقصر بدانند، چراکه او برخلاف قطعنامه سازمان ملل اقدام به ارسال نیرو، تجهیزات و سلاح و مهمات به لیبی کرده است. استقرار صدها تن از نظامیان ترکیه‌ای در پایگاه الوطیه و با این توهم که هیچ خطر هوایی آنها را تهدید نمی‌کند، چراکه به‌زعم خود این پایگاه با سرت فاصله زیادی دارد، نیروی هوایی خلیفه حفتر توانایی اجرای این حمله را ندارد و دیگر آنکه مصری‌ها و اماراتی‌ها اگر بخواهند از پایگاه مرزی مصر در نزدیکی لیبی به سمت الوطیه پرواز کرده و دوباره بازگردند، با توجه به فاصله بیش از 1300 کیلومتری هوایی و وجود سامانه‌های پدافندی و جمینگ، نیاز به سوخت‌گیری هوایی دارند که این مساله هم توسط ناوهای ترکیه‌ای مستقر در ساحل لیبی رصد خواهد شد.

در واقع، ترک‌ها در حالی با خیال راحت و غرّه به پیروزی‌های اخیر خود در لیبی در حال بازسازی و نوسازی پایگاه الوطیه بودند که نه فروند جنگنده از زوایه جنوب غربی پایگاه را هدف حملات خود قرار دادند. عملا این مسیر، مسیری نبود که ترک‌ها به هیچ عنوان بتوانند به آن فکر کنند. منابع مطلع تاکید دارند که یک اسکادران از جنگنده‌های رافال مصری و فرانسوی در این حمله مشارکت داشته‌اند و این جنگنده‌ها از شمال مالی! و با عبور از آسمان نیجر –یا به احتمال بسیار زیاد جنوب الجزایر و با اطلاع نیروی هوایی الجزایر و سوخت‌گیری هوایی در این منطقه- خود را به الوطیه رسانده و اقدام به بمباران آنجا کرده‌اند.

برخی از رسانه‌های مصری هم تائید کرده‌اند که این حمله هوایی با مشارکت کامل طرف فرانسوی که در طول هفته‌های اخیر دعواهای کلامی، دیپلماتیک و رسانه‌ای بسیاری با طرف ترک داشته، صورت گرفته است. پس از این حمله مقامات ارتش خلیفه حفتر با انتشار بیانیه‌ای مسوولیت این حمله را بر عهده گرفته و تاکید کردند که در این حمله خسارت‌های سنگین و غیرقابل جبرانی به طرف ترکیه‌ای وارد آمد و بیش از 80 درصد از تجهیزات استقراریافته و ارسال‌شده، پیش از استقرار به این فرودگاه منهدم شده است. سرهنگ خالد محجوب رئیس دایره عقیدتی ارتش حفتر با بیان این مساله، تاکید می‌کند که این حمله در بهترین زمان صورت گرفت.

منابع متعدد دیگری هم بر این باور هستند که در این حمله ترک‌ها تلفات قابل توجهی داده‌اند، از جمله یک ژنرال بلندپایه که برای فرماندهی این پایگاه و هماهنگی برای عملیات‌های بعدی و به‌صورت کل، فرماندهی نظامی ترکیه در لیبی منصوب شده بود در این حمله کشته شده است. همچنین ده‌ها نظامی ترکیه‌ای نیز در این حمله هوایی جان خود را از دست داده‌اند....

این حمله، عملا ترمز دستی اردوغان را به‌صورت کامل کشید و به این نتیجه رسید که مانند سوریه که ایران، روسیه و حزب‌الله به‌صورت محکم از متحد خود حمایت کرده و اجازه سقوط دولت سوریه را نخواهند داد، در لیبی هم مشت محکمی خورد. این حمله هوایی در واقع نشان دادن یک عزم جدی از طرف متحدان خلیفه حفتر به ترکیه بود که هر مداخله بیشتری، مداخلات بیشتری را در پی خواهد داشت. این حمله با هزینه صفر در مقابل هزینه بسیار زیاد برای اردوغان صورت گرفت و او حالا باید در محاسباتش برای حمله به سرت به‌صورت کامل تجدیدنظر کند.

این حمله همچنین نشان داد که کشورهای همسایه و سایر طرف‌هایی که منافع راهبردی در لیبی دارند حاضر نیستند نظاره‌گر امضای هر توافقی میان اردوغان و فائز سراج باشند و به‌شدت با آن مقابله خواهند کرد. به‌شخصه نمی‌دانم که بعد از این چه اتفاقی روی خواهد دارد؛ اما بر این باور هستم که ائتلاف ترکیه–قطر–ایتالیا–انگلیس در برابر ائتلاف روسیه-فرانسه–مصر–امارات–عربستان و یونان حرفی برای گفتن نخواهد داشت. سه کشور فرانسه، یونان و مصر به همراه قبرس البته نگرانی‌های سرزمینی در حوزه آب‌های دریای مدیترانه هم دارند که باعث شده تا به صرف هزینه بسیار زیاد، مانع از رسوب قدرت ترکیه در لیبی شوند.

در این میان، مصری‌ها با بهره‌برداری از اختلاف‌نظر شدید میان آنکارا و پاریس به سرعت طرف فرانسوی را به سمت خود متمایل کرده، کما اینکه طرف روسی را هم با خود به همراه دارند. رسانه‌های مصری می‌گویند که قاهره و پاریس در حال افزایش رایزنی‌ها برای تداوم همکاری سیاسی و نظامی در لیبی هستند. پس از نابودی توان نظامی ترکیه در الوطیه، آنها پیامی به آنکارا فرستاده و تاکید کرده‌اند که اگر دولت اردوغان بخواهد حضور نظامی خود در لیبی را تقویت کرده و به ارسال تجهیزات نظامی و نیروی رزمی به این کشور ادامه دهد، مصر به‌صورت علنی در این کشور مداخله خواهد کرد.

شواهد و قرائن می‌گویند مصری‌ها پس از ایجاد یک جبهه مناسب در حوزه سیاسی، نظامی و حتی اقتصادی حالا با قدرت و انگیزه بیشتری در لیبی مداخله خواهند کرد. در این میان باوجود اختلاف‌نظرهای شدیدی که همواره بین الجزایر با عربستان و امارات وجود داشته، مصری‌ها با کمک روس‌ها تلاش کرده‌اند تا مقامات الجزیره را هم در این مورد هماهنگ کنند، هر چند با ترتیب برگه‌ها و ملاحظه قدرت هر یک از طرف‌ها روی کاغذ می‌توان به‌سادگی به این نتیجه رسید که باوجود پیروزی‌های زمینی در طول یک ماه گذشته، امروز آنکارا توانی برای ادامه ماجراجویی خود در شمال افریقا ندارد و بانک قطری‌ هم توان پرداخت صورت ‌ساب را نخواهد داشت.