بامداد جنوب: «خط لوله
گوره به جاسک» احتمالا مهمترین ایده اقتصادی و صنعتی دولت بهشمار میآید. طرحی که
برای انجام آن بیش از پنج هزار نفر در حال کار هستند. این ایده وضعیت استراتژیک صنعت
نفت ایران را تغییر میدهد و قدمی اساسی برای مواجهه با تحریمکنندگان نفت ایران است؛
اما جزئیات این طرح عظیم چیست؟ و به چه کار اقتصاد ایران میآید؟
«گــوره»
نام یــک منطقه در جنوب ایران اســت. منطقهای که گفته میشود «قلــب نفت در آنجا میتپد».
بزرگترین تلمبهخانه خاورمیانه در منطقه گوره در بندر گناوه اســت که نفت هزاران چاه قدیم و جدید از اهواز و مسجدسلیمان و آغاجاری و اندیمشک
و امیدیه از میان دشتها و کوههای تفتیده به آن میرسد. حالا قرار است که نفت
از منطقه گوره به جاسک منتقل شود.
پیشبینی
میشود این خط لوله با ظرفیت یک میلیون بشکه به کار ادامه دهد. اهداف کلان این خط لوله
در پروژه چنین تعریف شده اســت: «هدف از اجرای طرح راهبردی و ملی انتقال نفت خام از
گوره به جاسک، ایجاد ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز، ذخیرهسازی و صادرات
آن از طریق پایانه جدید جاســک، تضمین استمرار صادرات نفت خام، تمرکززدایی از پایانههای
صادراتی و متنوعســازی آن و توسعه پایدار و اشتغالزایی در سواحل مکران است».
مبدا این
خط لوله منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استانهای
بوشهر، فارس و هرمزگان از ۶۰ کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تاسیسات دریایی صادرات
و واردات که احداث آن نیز برنامهریزی شده است، متصل میشود. طول این خط لوله یک هزار
کیلومتر است و باید سراسر مسیر خط لوله ســازگار با نفتترش باشد. در مســیر این خط
لوله پنج تلمبهخانه و سه ایســتگاه بینراهی دیده شده است.
در بخش
اجرا و ساخت این طرح شش گستره خط لوله، پنج تلمبهخانه، سه ایستگاه توپکرانی بینراهی
و پایانی، ۱۰ پست برق، ۴۰۰ کیلومتر خطوط انتقال نیرو، سه گوی شناور، ۴۰ کیلومتر خطوط
لوله زیردریایی و ۲۰ مخزن ذخیرهسازی نفت خام تعریف شده که بهصورت کامل به دست پیمانکاران
و مشاوران ایرانی در حال ساخت است. در حال حاضر بیش از ۸۰۰ دستگاه ماشینآلات سنگین
و پنج هزار نفر نیروی مستقل کاری در سراسر گستره کاری این طرح مشغول فعالیت هستند.
این خط
لوله عمق اســتراتژیک انتقال نفت ایران را تغییر میدهد. بهطوریکه نفت را از بوشهر
به آن ســوی تنگه هرمز هدایت میکند. در این شرایط اتفاقاتی مانند بسته شــدن تنگه
هرمز برای ایران بیاهمیت میشود و همزمان طرفهای دیگر حاضر در مناقشــه نفتی منطقه
همیشه باید نگران سرنوشت تنگه هرمز باشند؛ چراکه نفت آنها دقیقا از همین منطقه عبور
میکند.
حسن روحانی
نیز در آیین افتتاحیه این خط لوله به این موضوع اشاره کرد: «تنها کشوری که در صورت
بسته شدن تنگه هرمز صادرات نفت آن کلا قطع میشد ایران بود. ما شعار میدادیم که «ما
در کنار تنگه هرمز هستیم و آبراه در اختیار ماست». این حرف کاملا درست بود؛ اما برای
روز مبادا مشکل عظیمی برای خودمان بهوجود میآمد، ولی ما از این مشکل عبور کردیم.
در دولت
یازدهم طرح لولهگذاری گوره-جاسک را خدمت مقام معظم رهبری توضیح دادم و ایشــان فرمودند
اســتراتژیکترین طرح دولت شما این طرح است. این طرح مهمترین طرح، نهتنها از لحاظ
اقتصادی، بلکه از لحاظ امنیت ملی و امنیت اقتصادی و امنیت انرژی است؛ بنابراین میتواند
مشتریان را کاملا به ما مطمئن کند و کسی که از ما نفت میخرد باید مطمئن باشد که در
هر شرایطی میتواند نفت ما را برداشت کند».
۹۵ درصد
خط لوله گوره به جاسک تولید داخلی است. مهمترین بخش در این خط به تامین لولهها بهخصوص
در بخش دریایی مربوط است. لولههایی که بتواننــد شــوری آب را تحمل کنند و بهســرعت
دچار فرسودگی نشــوند. این لولهها برخلاف دورههای گذشته در داخل ایران و با همکاری
مشترک ساخته شده است. شرکت ملی نفت ایران بهعنوان سفارشدهنده به شرکتهای فولاد مبارکه
و فولاد اکسین اعتماد کرده تا ساخت چنین لولههایی را برعهده بگیرنــد. آنها نیز طی
یک دوره کوتاهمدت چندینماهه وارد عملیات ساخت شدند و در نهایت نمونههای مطلوب قابل
رقابت با انواع خارجی را تحویل شرکت ملی نفت دادند.
رضا دهقان، معاون توسعه و مهندسی شرکت ملی نفت ایران در این مورد گفته اســت:
بیش از ۹۵ درصد خدمات و تجهیزات این طرح ایرانی است و از حیث برونسپاری و استفاده
حداکثری از توان پیمانکاران، سازندگان و مشاوران داخلی در بین طرحهای کلان شرکت ملی
نفت ایران بینظیر است. تمام کارها با رعایت کامل پروتکلهای بهداشتی در حال انجام
است و امیدواریم اسفندماه امسال شاهد بهرهبرداری از این خط لوله باشــیم.
برای این
خط لوله تاکنون ۳۰۰ میلیون دلار هزینه شده و برای تکمیل طرح نیز به حدود ۸۰۰ میلیون
یورو دیگر اعتبار نیاز است. در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و ســپس لوله که برای نخستینبار اتفاق افتاده
است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لولهسازی اهواز و ایران
آروین، لولهسازی ماهشهر و لولهسازی صفا فعالیت میکنند.
در این
طرح حلقه اول توسط شــرکت فولاد مبارکه تولید میشود و در حلقه دوم ورق موردنیاز توسط
شرکت فولاد اکسین تولید خواهد شــد و سپس لولهسازان داخلی این ورقها را تبدیل به
لوله میکنند. نخستین محصولی کــه از بندر جاســک صادر خواهد شــد میعانات گازی پارس
جنوبی است که اواخر ســال آینده انجام خواهد شد و تا قبل از پایان دولت، رساندن نفت
و میعانات به جاســک آغاز میشود. ایجاد اشتغال در ســواحل مکران و سیستان و بلوچســتان
یکی از مهمترین ایدههای راهبردی این خط لوله اســت.
حداقل امیدواری
این اســت که پتروشیمیها بتوانند در این منطقه مستقر شوند. راهاندازی این خط لوله
هم برای صنایع فولادی و هم نفتی یک اتفاق مهم بوده است. ادامه این وضعیت به مناطق محروم
میرسد و احتمالا طی چند ســال آینده وضعیت استانهای کمتر برخوردار جنوبی را تغییر
میدهد. با توجه به تحریم و ناممکن بودن خرید ورق و با حمایت آقای مهندس زنگنه تصمیم
بر این شد که ورق خط لوله نفتترش صادراتی گوره-جاســک از
فولاد مبارکه خریداری شود، بهشرط آنکه کارشناسان نفت، استاندارد را تائید کنند.