الهام بهروزی
اینجا منطقه حفاظت‌شده بیرمی است؛ همان منطقه‌ای که قربانی نابخردی مسوولانی است که نمی‌دانند با تن دادن به هر خواسته آزمندانه‌ای چه بر سر محیط زیست و جاذبه‌های تاریخی و گردشگری این استان می‌آورند. درست در بحبوحه‌ای که کرونا و گرما نفس مردمان بوشهر را به تنگ آورده و سوءمدیریت نماینده دولت در استان به اوج خود رسیده است، معدن مرمریت دوباره مجوز فعالیت خود را گرفته است تا نه تنها منابع طبیعی استان را به تاراج ببرد؛ بلکه عمارت شیرینه و چاه‌های آب را به ناکجا بکشاند و حیات وحش منطقه را نیز برای همیشه به قهقهرا ببرد.
بدون‌اغراق این گونه تصمیم‌گیری‌های سهل‌انگاران و کارشناسی‌نشده چیزی از حمله مغول کم ندارد؛ چراکه عواقب آن چیزی جز ویرانی و تباهی نیست! در حقیقت همه چیز دست به دست هم داده تا زندگی از دامنه کوه‌های بیرمی برچیده شود! از یک‌سو آتش‌سوزی‌های اخیر و از سوی دیگر هم صدور مجوز فعالیت دوباره معدن مرمریت زمینه را برای تباهی حیات وحش و میراث فرهنگی منطقه حفاظت شده بیرمی کاملا مهیا کرده است اما بی‌شک این نابخردی و منفعت‌طلبی مسوولان ارشد استان بی‌پاسخ نخواهد ماند. شرم باد بر تصمیماتی که بخواهد محیط زیست و زیبایی‌هایش را نابود کند و نقاشی بی‌مثال طبیعت را سیاه و چرکین کند!
شاید برای آنها مهم نباشد که عبور و مرور ماشین‌های سنگین از جوار عمارت شیرینه چه بر سر این دردانه فرهنگی دشتی می‌آورد یا چگونه بستر چاه‌های آبی که آب مورد نیاز انسان‌ها، جانوران و پرندگان این خطه را تامین می‌کند، ویران می‌کند ولی برای دوستداران بیرمی همه چیز مهم است؛ اصلا بیرمی ناموس آن‌هاست و برای حفظ آن نه گرما می‌شناسند و نه سرما؛ در همه حال و در هر شرایطی پای میثاقشان با بیرمی باشکوه ایستاده‌اند.
دردناک است که پرده از عملکرد بسیار ضعیف گماردگان روحانی در این هفت سال و اندی در استان بوشهر برداریم؛ مسوولانی که کمترین توان را در توسعه اقتصادی و جذب بودجه و سرمایه‌گذار و اشتغال‌زایی در استان داشته‌اند اما در عرصه واگذاری مناطق بکر و کم‌نظیر استان چنان مستعد ظاهر شده‌اند که هر روز شاهد یک دسته گل تازه هستیم؛ از سواحل دیر گرفته تا دیلم، با استفاده از قدرت و لابی‌های کثیف درصدد برآمده‌اند به‌بهانه توسعه استان طرح‌های غیرکارشناسی‌شده را در لفافه قانون مصوب و اجرایی کنند و تقریبا همه این طرح‌ها با مقاومت دوستداران محیط زیست و سمن‌ها به تعطیلی کشیده شده است!
آیا هدف این مسوولان واقعا خدمت به مردم است؟! اگر واقعا خدمت است آیا سری به بیمارستان‌ها و مناطق فقیرنشین شهرهای استان زده‌اند که حال و روز کرونازده آنها را دریابند؟! پس توصیه می‌شود به‌جای بذل و بخشش بیجای منابع طبیعی و دخل و تصرف ناجوانمردانه در کوه‌ها و سواحل استان به مردمی فکر کنند که در تامین نان شب خود مانده‌اند! درک کنند که اگر خیرشان به مردم استان نرسید، دست‌کم شرشان را نصیب حیات وحش و منابع طبیعی و گردشگری استان نکنند و در این چندماه پایانی دولت تدبیر و امید اینقدر لعن و نفرین مردم را به جان نخرند!
متاسفانه صدور مجوز فعالیت دوباره معدن مرمریت بار دیگر موجب راهی شدن دوستداران بیرمی به منطقه در اوج کرونا و گرما شد. قریب به ۱۰۰۰ نفر پنجشنبه عازم تنگ شیرینه شدند تا به مسوولان بی‌سواد و نامسوول استان القا کنند که در هیچ شرایطی از مطالبه بحق خود کوتاه نخواهند آمد و مقابل قدرت معدن‌داری که محیط زیست و حیات وحش منطقه را نادیده انگاشته، تمام‌قد می‌ایستند.
در تجمع اعتراضی این پویش حسن باغبانی، سخنگوی پویش بیرمی در سخنانی قاطع و بران سوءمدیریت مسوولان استان را فریاد کشید و رئیس قوه قضائیه و رئیس سازمان بازرسی استان را به استمداد طلبید و از آنها خواست تا پشت افرادی را که از این معدن‌دار حمایت می‌کنند به خاک بمالند و آرامش و زندگی را به منطقه حفاظت‌شده بیرمی بازگردانند. او در بخشی از سخنان خود با نکوهش قدرت این معدن‌دار که توانسته برای خواسته ناحق خود شورای تمهید را با خود همراه کند، تاکید کرد که رئیس بازرسی می‌گوید که استان بوشهر بیشترین تخلف را در واگذاری زمین و تغییر اراضی دارد! رئیس سازمان بازرسی به داد ما برسید.
او ادامه داد: ۳۸۶ روز است که اینجا ایستاده‌ایم و برپایه یک خلاف دارند ما را اذیت می‌کنند. وی با اشاره به عمارت شیرینه گفت: این عمارت سند تاریخی ماست چه کسی می‌خواهد این عمارت را خراب کند؟ چه کسی می‌خواهد این چاه‌ها را ویران کند؟
باغبانی در پایان تاکید کرد: همه راه‌ها را رفتیم دوستان، هر راهی را که بگویید رفتیم و الان قانون باید اجرا شود. اگر در این جریان خون از دماغ کسی بیاید مسوولان قضائی و بازرسی مسوول هستند! باید جلوی این اتفاق را بگیرند.
در این میان، محمد درویش چهره شناخته‌شده محیط زیست کشور در حمایت از پویش بیرمی در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «هر قدر از شجاعت، همدلی، یاریگری و ایثار مردم استان بوشهر به‌ویژه خورموج و بیرمی بگویم، کم است!
پنجشنبه (۹ مردادماه ۹۹) طرفداران محیط زیست و حامیان کوهستان ارزشمند بیرمی در استان بوشهر دست به کاری بزرگ زده و حماسه‌ای تاریخ آفریدند که بی‌شک الهام‌بخش همه کنشگران مدنی در ایران خواهد بود.
اینکه در گرمای طاقت‌فرسای تابستان بوشهر و آن هم در شرایط پاندمی کووید ۱۹، چنین اجتماع و راهپیمایی گسترده و شورانگیزی با رعایت هنجاری بهداشتی رخ می‌دهد؛ یعنی کارد به استخوان دوستداران بیرمی و عمارت کهن شیرینه رسیده است. آیا مسوولان اهمیت و زنهار نهفته در این حرکت را درک می‌کنند؟
یادمان باشد که کوهستان بیرمی در بالادست خورموج، قلب تپنده بوشهر است؛ راهبردی‌ترین مولفه تولید آب شیرین و یکی از میراث‌های قابل احترام و کهن این فرهنگ. افزون بر آن، از منظر تنوع زیستی، تاب‌آوری، مهار کانون‌های بحرانی فرسایش بادی و جذابیت‌های تفرجگاهی‌اش همواره در شمار ژینابخش‌ترین پهنه‌های بوم‌شناختی استان بوشهر طبقه‌بندی شده است.
اینک حدود دو سال است که گروهی از شریف‌ترین هموطنان ما در خورموج و بوشهر شجاعانه در برابر لابی ثروتمندی که می‌کوشد به بهانه صادرات غیرنفتی، چوب حراج به این سرمایه غیرقابل ارزش‌گذاری زده و خام‌فروشی را تداوم بخشد، ایستاده‌اند. چندی پیش نگارنده شخصا در جمع‌شان حاضر شده و می‌دانم این مردم چگونه با رعایت همه قوانین می‌کوشند تا به شیوه‌ای مدنی، خردمندانه و شجاعانه اعتراض و مطالبات خویش را از محاکم قانونی کشور پیگیری کنند. به احترام این اراده و عشق به طبیعت وطنی که دوستش دارند، کلاه از سر برمی‌دارم و می‌دانم که شما هم چنین خواهید کرد.»
یک فعال محیط زیست نیز در این باره به بامداد جنوب گفت: چه شادمانه بر محیط زیست پیروز می‌شوند و چگونه دست در دست هم برای نابودی اکوسیستم زنده استان بوشهر هم‌پیمان می‌شوند. جدال دوساله میان حامیان محیط زیست و معدن‌کاو و حامیان معدن‌کاوی در منطقه حفاظت‌شده کوه بیرمی سر برداشت سنگ خام و خام‌فروشی ظاهرا با شکست محیط‌زیستی‌ها و البته سازمان حفاظت محیط زیست همراه بوده است!
محمد پاپری‌زارعی در ادامه با تاکید بر اینکه معدن بیرمی نشان‌دهنده توجه مقامات استان بوشهر به مفهوم توسعه پایدار است، افزود: ماجرای معدن بیرمی از آنجا آغاز شد که در سال97 محیط زیست و حامیان و علاقه‌مندان به طبیعت و کوهنوردی با ورود یکباره بیل مکانیکی‌ها در منطقه حفاظت‌شدت بیرمی روبه‌رو شدند. با پیگیری فعالان مدنی و محیط زیستی معلوم شد معدن مذکور در سا‌ل‌های قبل مجوز فعالیتش را از اداره‌کل صنعت، معدن و تجارت استان بوشهر بدون استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست گرفته است. در این میان اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان نیز که از مجوز صادرشده بی‌خبر بود، پس از مواجه با این واقعه به آن معترض شد اما نتیجه‌ای حاصل نشد و در ادامه این اعتراض از سوی استانداری و دادگستری پیگیری شد ولی متاسفانه به‌دلیل صدور مجوز از سوی اداره صنعت، معدن و تجارت روند قضائی پرونده نیز راه به جای نبرد و معدن مرمریت شروع به فعالیت کرد که این بار با اعتراض جدی و قاطع سمن‌ها، حامیان و دوستداران محیط زیست در قالب کمپین نجات بیرمی روبه‌رو و فعالیت این معدن با اعتراض آنها متوقف شد.
به گفته وی، در این میان سازمان محیط زیست و مردم هم‌صدا برای جلوگیری از نابودی تنگ و عمارت شیرینه به‌عنوان یکی از مکان‌های منحصربه‌فرد گردشگری و تاریخی شهرستان دشتی و خطر تخریب و از بین رفتن منابع آبی و چاه‌های آب شرب و اکوسیستم بکر و طبیعت زیبای آن منطقه تلاش کردند اما متاسفانه در این میان دستگاه‌های متولی گردشگری و آب استان در طی این دو سال به‌صورت شفاف پیرامون این مسائل و تهدید میراث فرهنگی و منابع آب شیرین شهر خورموج آن هم در استان کم‌آب بوشهر اظهار نظر نکردند.
این فعال مدنی در ادامه به ورود استانداری به این قضیه و تشکیل جلسات متعدد پیرامون آن و تشکیل کارگروه مشترک ادارات صنعت، معدن و تجارت استان و حفاظت محیط زیست برای کارشناسی مجوز این معدن اشاره کرد و گفت: در این زمینه گروه‌ها و تیم‌های فنی متعددی به منطقه اعزام و از معدن بازدید کردند اما باز هم نتیجه‌ای حاصل نشد تا اینکه خود معاون عمرانی استانداری به همراه کارشناسان استانی عازم منطقه حفاظت‌شده بیرمی شدند ولی در نهایت با وجود مخالفت محیط زیست با ادامه فعالیت این معدن اما مجوز فعالیت این معدن که بدون استعلام محیط زیست صادر شده بود، باطل نشد!
پاپری‌زارعی ادامه داد: در حالی که در قانون معادن ماده ۲۴، بر الزام استعلام فعالیت‌های معدنی در مناطق حفاظت شده از سازمان محیط زیست تاکید شده است. همچنین اصل 50 قانون اساسی به صراحت می‌گوید: حفاظت از محیط زیست یک وظیفه همگانی است و هر فعالیت اقتصادی و غیر آنکه با تخریب محیط زیست ملازمه پیدا کند، ممنوع است. حال چگونه است که قانون در این خصوص رعایت نمی‌شود و دستگاهای دولتی که خود متولی و تابع قانون هستند در رعایت قانون اصراری ندارند و در یک منطقه حفاظت‌شده و حساس که گونه‌های جانوری و گیاهی ارزشمند و منابع آبی بکری را در خود جای داده و به‌عنوان یک محدوده تاریخی وگردشگری شناخته می‌شود مجوز یک معدن با مساحت 60 هکتار را بدون استعلام و مجوزهای لازم صادر می‌کنند!
وی با تاکید بر اینکه در اینجا ضرورت دارد که دستگاه‌های نظارتی دوباره مجوزهای صادرشده برای فعالیت مجدد این معدن را مورد بررسی قرار دهند، تصریح کرد: آیا با فعالیت دوباره معدن مرمریت در منطقه حفاظت‌شده بیرمی که هم از بعد گردشگری و هم از حیث محیط زیست بسیار حائز اهمیت است، شعار و اهداف استانداری بوشهر در حوزه گردشگری و توسعه پایدار استان محقق می‌شود؟ آیا فعالیت یک معدن با اشتغال‌زایی برای کمتر از 10 نفر می‌تواند با توسعه صنعت گردشگری در این منطقه با استفاده از ظرفیت مستعدی که در آن وجود دارد و سالانه می‌تواند گردشگران بسیاری را به خود جذب کند، برابری کند یا فعالیت این معدن ارزش این را دارد که به قیمت نابودی چاه‌های آب تنگ شیرینه تمام شود؟!
این فعال محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه مردم استان به‌ویژه دشتی به تنگ و عمارت تاریخی شیرینه عشق می‌ورزند، تصریح کرد: چون فعالیت این معدن این عمارت تاریخی و حیات وحش را در این تنگه به خطر می‌اندازد به شدت با آن مخالف هستند. آیا در این میان اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم به‌عنوان متولی بناهای شاخص تاریخی استان به روزه سکوت خود پایان می‌دهد و با تخریب تدریجی آن مخالفت می‌کند! آیا استاندار بوشهر بعد از دو سال کشمکش و جدال میان طبیعت‌دوستان و معدن‌دار مذکور برای یک‌بار هم که شده از محدوده بکر، زیبا و ارزشمند تنگ شیرینه بازدید می‌کند و در این باره به‌درستی تصمیم‌گیری خواهد کرد!
وی تاکید کرد: آیا سازمان حفاظت محیط زیست در زیر بار فشار مجوزهای غیرقانونی کمر خم خواهد کرد! آیا وزارت نیرو به‌عنوان متولی حفاظت از منابع آبی در این تنگه، تضمین لازم را برای تامین آب شرب۲۰ سال آینده مردم این منطقه خواهد داد! آیا سازمان بازرسی از صحت روند صدور مجوز معدن مردم را آگاه و آنها را آرام خواهد کرد؟
این فعال محیط زیستی با بیان اینکه در این زمینه اماها و اگرهای بسیار زیادی وجود دارد اما واقعا این سوال پیش می‌آید که تعریف ما از توسعه پایدار چیست! یادآو شد: بدیهی است وقتی یک منطقه کوهستانی پس از بررسی و ارزیابی‌های کارشناسی‌شده با نظر مساعد سازمان جنگل‌ها و مراتع و وزارت صنعت، معدن و تجارت در شورای‌عالی محیط زیست کشور به عنوان منطقه حفاظت‌شده مصوب می‌شود پس چرا در ادامه در خصوص حفظ این مناطق مسوولانه برخورد نمی‌شود. متاسفانه امروز با بخشی‌نگری‌ها، جانبداری‌های یک‌طرفه برای جمع‌آوری آمار و عملکردها، چشم‌ها بر واقعیت‌ها بسته شده است؛ بنابراین خواسته یا ناخواسته! آگاهانه یا ناآگاهانه بر طبل تخریب محیط زیست نکوبیم.
پاپری‌زارعی در پایان یادآور شد: مقامات ارشد نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران همواره بر حفظ محیط زیست تاکید دارند و رهبر معظم انقلاب اسلامی بارها در بیانات و در تبیین سیاست‌های عالی نظام در حوزه محیط زیست، حفاظت از محیط زیست را مورد تاکید قرار داده‌اند.
در پایان این گزارش یادآوری می‌شود که بر اساس پیگیری‌های صورت گرفته ظاهرا هیچ کدام از ادارات متولی نظیر اداره آب، اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، اداره منابع طبیعی و اداره حفاظت محیط زیست مجوز لازم را برای ادامه فعالیت معدن مرمریت در منطقه حفاظت‌شده بیرمی صادر نکرده‌اند حال می‌ماند این سوال که مجوز فعالیت این معدن را چه کسی صادر کرده است آيا باز هم پای آن مسوول خاص در میان است که هیچ عقیده‌ای به حفظ محیط زیست استان ندارد و تنها به بهانه توسعه استان دست سودجویان را در چپاول ثروت‌های طبیعی بکر این اقلیم دراز کرده است!
بدیهی است این معدن داستان پیچیده‌ای دارد. مجوز صنعت و معدن را دارد ولی هیچ‌گونه استعلامی از سازمان حفاظت محیط زیست ندارد و مجوزات لازم را از ادارات آب و میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اخذ نکرده است. مسوول حقوقی این معدن گفته است: چون معدن قبل از اعلام این منطقه به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده مجوز خود را گرفته، الان نیاز به صدور مجوز جدید نیست.
این در حالی است که کارشناسان اداره‌کل محیط زیست استان بوشهر در این باره می‌گویند: وفق ماده ۲۴ قانون معادن استعلام محدوده‌های معدنی چه فعال و غیرفعال دارای سابقه یا بدون سابقه از سازمان حفاظت محیط زیست در راستای بررسی اثرات زیست محیطی الزامی است. هرچند این معدن فاقد سابقه فعالیت است و گواه واضح آن فقدان جاده دسترسی است و ضمنا مجوز این معدن در سال ۹۷ صادر شده در حالی که منطقه حفاظت شده بیرمی در سال ۱۳۹۴ با موافقت وزارت صنعت و معدن و تجارت و دیگر ارگان‌های مرتبط در شورای‌عالی محیط زیست مصوب شده است. به‌هر حال، منطقه حفاظت شده بیرمی در استان بوشهر، زیستگاه مهم کل و بز، قوچ لارستان و پلنگ است و در خود جاذبه‌های منحصر به فرد طبیعی و گردشگری و منابع آبی مهم منطقه را جای داده است و می‌طلبد دستگاه قضا و بازرسی استان به این موضوع ورود کرده و مقابل زیاده‌خواهی‌های ایستادگی کنند و مطالبه بحق مردم را همان متوقف شدن فعالیت معدن مرمریت است، جدی بگیرند.
پربازدید ها