الهام بهروزی: پیامدهای کرونا تنها بهسلامتی جسم محدود نشده است و پس از
گذشت قریب به یک سال حالا دارد در زمینه روانی جامعه بیشازپیش خودش را نشان میدهد.
پیش از این نیز متخصصان روانشناسی از پیامدهای بحرانی که کرونا در پی قرنطینه،
انزوای بیماری و ... جامعه را در بر خواهد گرفت هشدار داده بودند، اما تبعات جسمی و
اقتصادی بحران کرونا باعث شد تا این موضوع کمتر جدی گرفته شود.
در شروع شیوع کرونا در ایران از افزایش ابتلا به خشونت
خانوادگی بحثهای ضد و نقیضی صورت گرفت، اما در نهایت صورت مساله حذف شد. هر چند
معتقدم فشار اقتصادی ناشی از کرونا بیشتر از قرنطینه و انزوای کرونا بر روی مردم
ایران تاثیر گذاشته است. آنها حتی برای تامین اقلام اساسی نیز در حال حاضر دچار
مشکل و بحران هستند و در صورت ابتلا به کرونا با مبحث تامین معیشت خود مواجه میشوند.
این فشار به طرز غریبی فرد را در تنگنایی که بیش از آن هم وجود داشته قرار میدهد.
یک متخصص سلامت اجتماعی در خصوص فراگیری بیماریهای روانی
در جامعه در دوران کرونا به بامداد جنوب گفت: فراگیری این نوع بیماریهای در جامعه
در این دوران، موضوعی دوطرفه است که هم به مردم مربوط میشود و هم به حاکمیت. در
بعد مردمی، آنها باید سریعاً مشکلات روانی که برایشان پیشآمده، اطلاعرسانی
کنند؛ چراکه پنهانکاری در این زمینه پیامدهای جبرانناپذیری خواهد داشت؛ بنابراین
با اطلاعرسانی بهموقع، متخصصان و دستگاههای متولی میتوانند بهموقع اقدامات
لازم را برای مداوای آنها مناسب ارائه کنند. از سوی دیگر، دولت هم وظیفه دارد با
ابزارهای نفوذ به میان مردم برود و مانند گذشته نقش ایستایی نداشته باشد و محلهبهمحله
و خانهبهخانه این مشکلات را رصد کند و در راستای رفع و مداوای آنها اقدام کند.
عیسی صفوی در ادامه با اشاره به اینکه افسردگی بارزترین
بیماری روانی است که شاهد شیوع آن در این دوران هستیم، افزود: در بعد افسردگی فردی
این روانشناسان هستند که باید به اظهارنظر بپردازند ولی در بعد افسردگی گروهی جامعهشناسان
میتوانند ورود کنند چون یک مساله اجتماعی است، ازاینرو برای رفع این چالش در گام
نخست باید تیمی متشکل از جامعهشناسان، روانشناسان، مشاوران، مددکاران اجتماعی و
... تشکیل شود. در گام بعدی باید برنامههای سرگرمکننده درون منزل است؛ چراکه در
این صورت مردم کمتر عطش بیرون رفتن از منزل را دارند. برای مثال، تلویزیون در این
میان میتواند با تولید محتوای مفید بسیار موثر ظاهر شود.
وی در ادامه با اشاره به اینکه از بعد اجتماعی به فرد مبتلا
به کرونا برای جلوگیری به ابتلا به افسردگی توصیه میکنم که ارتباط خود را با
اجتماع قطع نکند، تصریح کرد: یعنی فرد با استفاده از شبکهها و فضای مجازی ارتباط
خود را در این ایام با دوستان و فامیل پررنگتر کند. چون فرد بهدلیل ناقل بودن در
جامعه پس میرود ولی او با ارتباط مجازی در ایام بیماری میتواند روحیه خود را حفظ
کند و به افسردگی مبتلا نشود. البته در این میان، در بعد افسردگی فردی، روانشناسان
با توصیههای مفیدی که دارند، میتوانند به فرد خیلی کمک کنند که من توصیه میکنم
مبتلایان به کرونا حتماً از این توصیهها استفاده کنند چون از نظر فردی به آنها
خیلی کمک میشود.
این عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر در پاسخ
به این سوال مبنی بر اینکه شایعترین بیماریهای روانی در دوران کرونا کدام هستند،
توضیح داد: در این زمینه هنوز به نتیجه مشخصی نرسیدهایم چون بازه زمانی هفت یا هشت
ماه بسیار کم است برای شناسایی بیماریها و ناهنجاریهای اجتماعی؛ چراکه برای
شناسایی این بیماریها باید زمان بیشتری بگذرد تا به دوره بلوغ خود برسند و ماهیت
خود را نشان بدهند. در این میان شاید شیوع بیماری افسردگی تحت تاثیر خانهنشینی
طولانیمدت پررنگ شده اما خوشبختانه هنوز گزارشی دال بر شیوع دیگر بیماریهای
روانی که نگرانکننده باشد، اعلامنشده است.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه طبیعتاً در زمینه سلامتی و
پزشکی الان نمیتوان بهصراحت گفت که کدام بیماریهای روانی در اثر کرونا در جامعه
شایع شده است، تصریح کرد: اما در حوزه اقتصاد چرا میتوانیم بگویم که تورم و
بیکاری چه عواقبی برای فرد رقم زدهاند که البته این عواقب هم موقتی هستند و با
پایان بحران کرونا و بهبود شرایط اقتصادی جبران میشوند.
صفوی در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا دولت
و دستگاههای متولی تلاشی برای کاهش بیماریهای روانی در بحران کرونا کردهاند،
گفت: بله دولت در فروردینماه برای کنترل بیماریهای حوزه روان اعلام آمادگی کرد
که سازمان نظام روانشناسی کشور هم در این زمینه فهرستی از متخصصان روانشناسی را
منتشر کرد که پاسخگوی سوالات و مشکلات روانی مردم خواهند و در بخش غیردولتی هم برخی
از دانشگاهها اعلام حضور کردند؛ اما متاسفانه آن ارتباط مطلوبی که انتظار میرفت
میان مردم و نهادها برقرار نشد که البته این موضوع بعد از فروکش کردن کرونا باید موردبررسی
قرار بگیرد که چرا با وجود اینکه این ظرفیت برای بهرهوری ایجاد شد اما مردم
استقبال نکردند!
وی در خصوص نقش رسانهها در اطلاعرسانی و امیدآفرینی در
بحران کرونا تصریح کرد: در این خصوص از رسانههای مکتوب که خود از پاندمی کرونا در
کشور بهصورت جدی آسیب دیدند، نمیشود انتظار بالایی داشت اما در خصوص رسانههای
مجازی باید گفت که در عین موفقیت در برخی از ابعاد، در بعد تفکیک اخبار صحیح و غیر
صحیح چندان موفق ظاهر نشدند. در مورد رسانه ملی هم باید بگویم چون این رسانه در
بعد اطلاعرسانی، آگاهیبخشی و پیشگیری در زمینه کرونا تعهد اخلاقی دارد، بهعنوان
متخصص سلامت اجتماعی این انتظار را داشتم که چنان بمباران فکری در حوزه پیشگیری در
جامعه به راه بیندازند که مردم عمق خطرناکی این بیماری را باور کنند اما این
انتظار محقق نشد و خروجی درخشانی ندیدیم مثلاً مردم بهسختی از ماسک استقبال کردند
آن همزمانی که تلفات زیادی دادیم. این در حالی است که این رسانه گاه یک کالا را آنقدر
تبلیغ میکند که ازنظر ذهنی مردم برای خرید آن راغب میشوند؛ بنابراین در خصوص
کرونا هم میتوانست با ابزارهایی که در اختیار داشت کارآمد ظاهر شود و
پروتکلها را در جامعه نهادینه کند شاید بهدلیل شرایط اقتصادی که دارد برای این
کمکاری دلایل منطقی خودش را داشته باشد.
این متخصص سلامت اجتماعی و استاد دانشگاه در خصوص شیوع
بیماریهای روانی در بوشهر تحت تاثیر شیوع کرونا تاکید کرد: طبق گزارشهای ارائهشده
به دانشگاه علوم پزشکی استان، شرایط ما در این زمینه نسبت به شرایط کشوری بدتر
نیست. در واقع میزان اضطراب، افسردگی و استرس در استان در این دوران بحرانی نیست
که البته در این زمینه سازمان نظام روانشناسی استان میتواند جواب دقیقتری بدهد
اما رویهمرفته در بوشهر از نظر مدیریت روان و ذهن با توجه به گزارشهایی که
ارائه میشود، سایر متغیرها و شاخصهای سلامت و روان اجتماعی نگرانکننده نیست که
البته ما میتوانستیم وضعیت بهتری داشته باشیم؛ چون نتوانستیم آمادگی روانی لازم
را در شهروندانمان به وجود بیاوریم. چون جامعهای که آمادگی روانی دارد، در مقابل
استفاده از ماسک مقاومت نمیکند؛ بنابراین اینکه چه چیزی در روان شهروندان میگذرد
که اینگونه در مقابل توصیهها مقاومت میکنند، تنها متخصصان روانشناسی میتوانند
پاسخگو باشند.
صفوی درباره نقش نظامنامه استانی مدیریت سلامت همهجانبه در
بحران کرونا در استان تصریح کرد: این نظامنامه انصافاً در بعد اجتماعی بسیار تلاش
کرد؛ بهگونهای که ۱۰ خانه مشارکت عمومی سلامت شهرستانها گزارش جامعی در قالب
ویدئوکنفرانس در سطح کشور ارائه کردند که نشان از تاثیرگذاری آنها در سطح شهرستانها
دارد. در بعد پیامگزار سلامت هم باید بگویم که نفر دوم هر دستگاه مسوول این طرح
بود که در سازمان و اداره متبوع خود هم در زمینه حفظ سلامت نیروهای خود و هم مراجعهکنندگان
موفق ظاهر شدند. اندیشگاه سلامت نظامنامه هم در بعد تولید محتوا در قالب بنر،
پوستر و... بسیار کوشا بود و در بعد آموزش گامهای استواری برداشت.
این استاد دانشگاه در پایان یادآور شد: رسانهها با پرداختن
به ابعاد مختلف کرونا میتوانند اعتمادسازی و مردم را به رعایت پروتکلهای بهداشتی
و استفاده از ماسک ترغیب کنند و مشارکت آنها را در مراقبت از خود و خانواده
افزایش دهند.