مژده پاینده: دنیا امروزه نگاهش به سمت ساخت واحد‌های پتروپالایشی معطوف شده که البته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند و مزایایی همچون افزایش حاشیه سود فرآوری نفت، کاهش آلودگی، کاهش هزینه‌های تامین خوراک، مدیریت یکپارچه و هماهنگی میان واحد‌ها دارد.
در سال‌های اخیر با پیشرفت دانش و فناوری ساخت مجموعه‌های چندمنظوره در صنایع مختلف در راستای افزایش بهره‌وری، یکسان‌سازی تولید مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است و در این میان ساخت پتروپالایشگاه‌ها به‌عنوان مصداقی از تجمیع واحد‌های پتروشیمی و پالایشگاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
باید این نکته را مورد توجه قرار داد که پتروپالایشگاه‌ها چه هستند و چگونه این واژه به ادبیات نفت و گاز و انرژی راه پیدا کرده است. بیش‌تر مردم با واژگانی، چون پالایشگاه و پتروشیمی آشنایی دارند. پالایشگاه و پتروشیمی به‌دلیل اینکه قدمت بسیار طولانی دارند و بسیاری از محصولات مورد نیاز مردم به تفکیک از هر کدام از آن‌ها تامین می‌شود، اسامی شناخته‌شده هستند. در واقع نفت و گاز خام از میادین تولید و پس از فرآورش اولیه در واحد‌های بهره‌برداری به پالایشگاه‌ها ارسال می‌شود. مهم‌ترین خروجی و محصول پالایشگاه‌های نفتی و گازی شامل: نفتا، بنزین، گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره، قیر و مالچ و همچنین میعانات گازی و گاز‌های سبکی، چون متان، اتان، پروپان و گوگرد است.
محصول خروجی پالایشگاه‌ها بخشی به‌صورت مستقیم در بازار به مردم عرضه می‌شود و مورد مصرف قرار می‌گیرد، اما بخشی دیگربه‌عنوان خوراک به پتروشیمی‌ها انتقال داده شده و محصولات مختلف از سوی مجتمع‌های پتروشیمی روانه بازار‌های داخلی و خارجی می‌شود و و می‌توان به سه گروه محصولات اصلی اشاره کرد که دسته اول شامل: اتیلن، پروپیلن، پلی‌پروپیلن، گوگرد، بنزن، اوره و آمونیاک و چندین محصول دیگر است، این محصولات پایه و اساس دیگر محصولات متعدد پتروشیمی را تشکیل می‌دهد. دسته دوم شامل محصولات میانی که خود ماده اولیه محصولات نهایی است مانند مواد اولیه پلاستیک، پی‌وی‌سی و ملامین و … و دسته سوم محصولات نهایی مانند: لاستیک، کود‌های شیمیایی، بنزین، الیاف مصنوعی و … است.
یکی از راهکار‌های اساسی بی‌اثرکردن تحریم‌های نفتی امریکا به پیشنهاد کارشناسان و متخصصان، تغییر رویکرد از خام‌فروشی به سمت فرآورده‌فروشی و تولید محصولات نهایی و ایجاد ارزش افزوده بیشتردر مسیر کاهش وابستگی کشور به نفت خام است. ساخت واحد‌های پتروپالایشی افزون‌بر دور زدن تحریم‌های نفتی، باعث ایجاد ارزش افزوده و اشتغال شده و برای سهامداران آن سود سرشاری را به همراه خواهد داشت. در حال حاضر بسیاری از کشور‌های دنیا مانند سنگاپور که فاقد منابع نفت و گاز بوده با سرمایه‌گذاری در حوزه صنایع پتروپالایشی و توسعه این واحد‌ها سرمایه بسیاری را برای کشور خود به ارمغان آورده‌اند در نتیجه ضرورت توسعه صنایع پتروپالایشی در داخل کشور با توجه به فضای تحریمی بیش از گذشته است.
توسعه صنعت پتروپالایشگاهی ازجمله برنامه‌های کشور‌های توسعه‌یافته و درحال‌توسعه دنیاست. کشور‌های توسعه‌یافته با ایجاد پارک‌های شیمیایی و صنایع پتروپالایشگاهی و ارائه اعتبارات و تسهیلات مناسب و ویژه به این صنایع، زمینه رشد چشم‌گیر صنایع پتروپالایشی خود را ایجاد کرده‌اند. این کشور‌ها با توسعه صنایع تبدیلی نفت خام به فرآورده‌های سودده، سعی بر نقش‌آفرینی در آینده بازار انرژی دنیا را دارند. در این میان، ایران که سابقه‌ای طولانی در صنعت پالایشگاهی دنیا دارد، از مشکلات عدیده‌ای همچون فرسودگی تاسیسات و تجهیزات پالایشگاهی، بازدهی نامناسب در صنایع میان‌دستی و پایین‌دستی نفت خام و نبود اعتبارات لازم برای نوسازی و توسعه صنایع پالایشگاهی خود رنج می‌برد.
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) دیروز در نشستی خبری بیان کرد: باید از فشار‌هایی که امروز به کشور وارد می‌شود در جهت توانمندسازی کشور استفاده کرد تا در نتیجه، تهدید‌ها به فرصت تبدیل شود. آن‌قدر کشور ظرفیت دارد که ما نباید منتظر بمانیم و مشکلی در تامین مالی داشته باشیم؛ حتی اگر نفت ما را نخرند می‌توانیم از محل اموال دولت و نقدینگی موجود در جامعه، تامین مالی پروژه‌های عمرانی را انجام دهیم. امروز ۸۵ درصد از گاز شیرین کشور از پارس جنوبی تامین می‌شود و میدان پارس جنوبی و تاسیساتی که در ۲۴ فاز آن طراحی و اجرا شده، هم گاز شیرین کشور، هم برق کشور و هم بنزین کشور را تامین می‌کند چراکه گاز تولیدی آن پس از پالایش، به شبکه سراسری گاز کشور تزریق‌شده و بخشی از آن به نیروگاه‌ها برای تامین سوخت تولید برق رفته و میعانات گازی تولیدی پارس جنوبی نیز در پالایشگاه ستاره خلیج فارس که ظرفیت اسمی ۳۶۰ هزار بشکه و ظرفیت عملی ۴۰۰ هزار بشکه را دارا هست، تبدیل به بنزین می‌شود.
سعید محمد با بیان اینکه در شرایط تحریم، امکان فروش میعانات گازی را نداریم، افزود: اگر در زمینه مصرف میعانات گازی به مشکل می‌خوردیم، در تولید گاز پارس جنوبی نیز اختلال ایجاد می‌شد که سهم پالایشگاه ستاره خلیج فارس در برقراری این توازن، سهم بسیار مهمی است.از قبل برای این پالایشگاه چهار فاز طراحی شده بود که قرار بود قرارگاه سازندگی خاتم فاز چهارم آن را احداث کند، اما به دلایلی متوقف شد و پروژه سیراف در اولویت قرار گرفت. طی بررسی‌ها و هماهنگی‌های اخیر با مجموعه دولت و وزارت نفت قرار شد یک پتروپالایشگاه جدید تحت نام مهر خلیج فارس با ظرفیت ۱۲۰ هزار بشکه در روز در کنار پالایشگاه خلیج فارس احداث شود که دوماه پیش کلنگ آن بر زمین خورد و تا دو سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و علاوه بر تولید فرآورده‌های نفتی، مواد مورد نیاز صنایع شوینده، نساجی و PET را نیز تولید خواهد کرد.
فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء (ص) میزان طلب قرارگاه از دولت پیش از نوسانات ارزی را حدود ۴۲ هزار میلیارد تومان عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه بخشی از مطالبات، سنواتی است؛ در حال رایزنی با دولت و مجلس هستیم که پرداخت بخشی از این مطالبات در قالب بودجه ۱۴۰۰ دیده شود تا مشکلی برای اجرای پروژه‌ها پیش نیاید.
ساخت پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس که کشورمان را از واردات بنزین و دیگر میعانات گازی بی‌نیاز کرد نیز به همت قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء صورت گرفت و این پتروپالایشگاه نیز دستاورد با ارزش دیگری در مسیر خودکفایی و استقلال میهن اسلامی‌مان خواهد بود.
