الهام بهروزی

احداث غیراصولی سایت پرورش لارو میگو در محدوده تالاب دیر- بردستان و جنگل‌های زیبای حرا در هفته‌های اخیر نه تنها به یکی از موضوعات مهم محیط زیستی استان بوشهر، بلکه به مهم‌ترین و بزرگ‌ترین دغدغه کنشگران و دوستداران محیط زیست استان و کشور بدل شده است.

تصویب در سکوت این طرح در کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری و اجرای شتابزده آن در محدوده این تالاب زیبا واقعیتی بسیار تلخ را آشکار و لابی‌ها و بازی‌های پشت‌پرده و هماهنگ‌شده مدیران خاص را بیش از پیش عیان کرد ولی با همه این ضرب و زورها و اعمال قدرت‌ها، این مصوبه شبهه‌ناک به‌سرعت با واکنش و اعتراض جدی سمن‌ها و مردم دیر شد و آن‌ها در پویشی مردمی و باشکوه اعتراض خود را به گوش مدیران و مسوولان استان و همچنین سرمایه‌گذار طرح رساندند و با استناد به قوانین محیط‌زیستی آن‌ها را به بازگشت از بیراهه دعوت کردند ولی ظاهرا مجری طرح و مدیران خاص که چیزی جز خسران و زیان برای این استان به همراه نداشته‌اند، همچنان اصرار دارند که این سایت در محدوده تالاب با نام پرطمطراق توسعه عملی شود! حتی اگر به قیمت نابودی اکوسیستم غنی حرا و زیستگاه‌های کم‌نظیر پرندگان آبزی و کنارآبزی و جانوران این منطقه تمام شود!

بی‌شک این اصرار مذبوحانه در برابر ایستادگی اهالی دیر و سمن‌های دغدغه‌مند این بندر کهن حرفی برای گفتن ندارد؛ چراکه ایستادگی دوستداران و کنشگران محیط زیستی در این منطقه قانون‌محور و باشکوه است که به خودی خودی بسیاری از بزرگان و چهره‌های شاخص محیط زیست کشور را با خود همراه کرده است که از جمله آن‌ها می‌توان به محمد درویش، کنشگر، پژوهشگر و محقق مطرح محیط زیست كشور اشاره کرد که در راستای حمایت از تالاب دیر- بردستان و اکوسیستم غنی حرا در این محدوده به دیر سفر کرد تا حمایت جدی خود را از موهبت طبیعی بکر اعلام کند.

این محقق و پژوهشگر برجسته کشور و رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در حاشیه بازدید از تالاب دیر- بردستان و جنگل‌های حرا در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا تصویب طرح پرورش لارو میگو در محدوده تالاب دیر- بردستان از سوی کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری بوشهر پیش از تعیین رسمی حریم و خط بستر این تالاب اقدامی قانونی و درست بوده است، به بامداد جنوب گفت: قطعا این اقدام تا پیش از تعیین حریم و خط بستر تالاب اقدامی اشتباه است. متاسفانه تعجیلی که ادارات حاضر در کمیسیون ماده ۱۱ قانون هوای پاک استانداری در تصویب این طرح داشته‌اند کاملا مشهود است و منجر به نادیدن گرفتن قانون شده است که می‌تواند خسارت‌های جبران‌ناپذیری به تاب‌آوری قلمرو شهرستان دیر وارد کند. به همین خاطر همه فعالان محیط زیست نه تنها در دیر و بوشهر، بلکه در کل کشور نگران باب شدن این‌ رویه‌های خطرناک و پیامدهای بسیار خطرناک‌تر آن هستند! بی‌شک اگر قرار است که ما حریم رویشگاه‌های منحصربه‌فرد حرا و تالاب‌های ارزشمند را در کنار سواحل خلیج فارس و دریای عمان نادیده بگیریم، در آینده‌ای نه چندان دور با وضعیت بسیار وخیم‌تری مواجه خواهیم شد. قطعا چشمه‌های تولید گرد و خاک بسیار بیشتر و از تنوع زیستی منطقه کاسته می‌شود و روزگار برای مردمی که در این منطقه زندگی می‌کنند بسیار ناگواراتر می‎شود!

محمد درویش در ادامه در خصوص توجیه اداره‌کل حفاظت محیط زیست در زمینه تصویب این طرح در محدوده تالاب در کمیسیون ماده ۱۱ هوای پاک استانداری دال بر اینکه مبنای تصویب این طرح، رای شرکت آب منطقه‌ای استان بوده است و ما در این زمینه نقشی نداشته‌ایم، تاکید کرد: واقعا این توجیه بسیار نابخردانه است مثل این می‌ماند که مدیر مدرسه‎ای بیابد به والدین یک دانش‌آموز بگوید که بچه شما، بچه خوبی نیست! پدر خانواده هم به تاسی از این حرف به فرزندش بگویید، چون مدیر مدرسه می‌گوید تو بچه خوبی نیستی، پس منم تو را واگذار می‌کنم! قطعا متولی طبیعت ایران سازمان حفاظت محیط زیست است. پس این سازمان باید در اینجا حرف اول و آخر را بزند نه وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای استان! همچنین این سازمان باید از تمامیت مایملک محیط زیستی دفاع کند! بی‌شک هیچ سازمانی مانند محیط زیست ارزش و اهمیت موهبتی به‌نام تالاب را نمی‌داند بنابراین تحت هیچ شرایطی در اینجا نباید عقب‌نشینی می‌کرد!

وی با تاکید بر اینکه با حضور در دیر و بازدید از تالاب دیر- بردستان و جنگل‌های حرا، متاسفانه شتاب بسیار عجیبی در احداث جاده این طرح کذایی دیدم. سرمایه‌گذار این طرح آنقدر عجله دارد که حتی گالری برای این جاده نزده‌ است، افزود: این جاده متاسفانه بر بستر سیلابی دارد ساخته می‎شود که با اندک سیلابی از سوی کوهستان خراب می‌شود. از دید من این همه عجله و شتاب در احداث آن بسیار غیرعادی است. ظاهرا سرمایه‌گذار می‌خواهد کار را به مرحله‌ای برساند که بعد مدعی شوند که دیگر کار قابل برگشت نیست و کار از دست کسی برنمی‌آید! این نشان‌دهنده این است برخی از مدیران و مسوولان دولتی استان با سرمایه‌گذار این طرح هماهنگ هستند که امیدوارم سازمان بازرسی بیاید وسط و اجازه ادامه این کار و رویه غلط را ندهد. من از قوه قضائیه انتظار دارم وارد این ماجرا شود و جلوی این بی‌قانونی را بگیرد! اصلا چگونه ممکن است که وزارت مسکن و شهرسازی متولی این محدوده باشد! و چگونه سازمان حفاظت محیط زیست عرصه دقیق متعلق به حریم تالاب را به وزارت مسکن و شهرسازی بخشیده است! این واقعا شگفت‌آور و عجیب است. در خوشبینانه‌ترین حالت باید بگویم که یک هماهنگی‌های پنهانی بین این افراد وجود دارد.

درویش تاکید کرد: در گفت‌وگویی که با آقای عباس سمیعی، مدیرکل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و همچنین آقای فریبرز غیبی، مدیرکل دفتر جنگل‌های خارج شمال سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در این باره اشتم، هر دوی این عزیزان به‌صراحت اعلام کردند که سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کاملا مخالف اجرای این طرح و ساخت و ساز در این منطقه هستند و اصلا اجازه اجرای آن را نمی‌دهند که البته من از آن‌ها خواهش کردم که در بیانیه‌ای رسمی مخالفت خود را اعلام کنند.

عضو کمیته بررسی، بازنگری و تدوین قوانین و مقررات و سیاستگذاری‌های محیط زیست در سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در پاسخ به این پرسش که احداث سایت پرورش لارو میگو و جاده‌کشی غیر اصولی این سایت خواه ناخواه به نابودی جنگل زیبا و کم‌نظیر حرا در محدوده تالاب دیر- بردستان منجر خواهد شد، نابودی این جنگل چه پیامدهای سوئی برای منطقه به همراه خواهد داشت، گفت: از دید من اگر ما دست روی دست بگذاریم و این رویشگاه‌ها را به‌دلیل اجرایی شدن چنین طرح‌هایی از دست بدهیم، نه‌تنها چشمه‌های تولید گرد و خاک در دیر افزایش پیدا می‌کند، بلکه جمعیت پرندگان و میزان تخم‌ریزی ماهی در این محدوده به‌شکل بارزی کاهش پیدا می‌کند که این موضوع بر درآمد صیادان منطقه تاثیر بسیار سوئی می‌گذارد. افزون بر آن، یکی از گرانیگاه‌هایی که می‌تواند به جذابیت دیر در حوزه گردشگری بیفزاید، از بین می‌رود که این مساله به کاهش توان زیستی دیر در درازمدت منجر می‌شود. همچنین تخریب این رویشگاه‌ها به افزایش تفاوت دما در شب و روز می‌انجامد. میزان تاب‌آوری مزارع را در مقابل آفات کاهش می‌دهد چون این پرندگان هستند که جمعیت آفات مزارع را شامل حشرات و ملخ‌‌ها کنترل می‌کنند. طبیعتا یکی از مراکز افزایش پرندگان در جنوب کشور همین رویشگاه‌های حرا هستند که حقیقتا خسارت اقتصادی نابودی این جنگل‌ها جبران‌ناپذیر است و توسعه سایت‌های تکثیر و پرورش میگو اصلا نمی‌تواند پاسخگوی این خسارت‌ها باشد!

مدیرکل سابق دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه با اشاره به اینکه در صحبتی که با منتظری، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان بوشهر داشتم، او هم مخالفت جدی خود را با اجرای این سایت در محدوده جنگل‌های حرای دیر اعلام کرد، تصریح کرد: واقعا برای من عجیب است که همه در ستاد کشور از جمله مسعود باقرزاده کریمی، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست و... با اجرای این طرح مخالف هستند اما در عمل کاری برای توقف عملیات این سایت صورت نمی‌گیرد!

درویش در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه ساخت و ساز در اطراف تالاب‌ها در شعاع چندکیلومتری مجاز است، توضیح داد: طبق قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور از جایی که آخرین داغ‌آب تالاب است حداقل ۱۵۰ متر حریم تالاب محسوب می‌شود و به هیچ عنوان در این قلمرو نباید ساخت و سازی اتفاق بیفتد که متاسفانه این قانون در تالاب دیر- بردستان نادیده گرفته شده و جاده‌ای که برای سایت پرورش لارو میگو کشیده شده است، دقیقا در محدوده تالاب قرار دارد. اتقاقا در صحبتی که با مسعود باقرزاده کریمی، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان محیط زیست داشتم، وی تاکید کرد که جاده‌کشی در حریم تالاب دارد اتفاق می‌افتد ولی متاسفانه هنوز شرکت آب منطقه‌ای استان بوشهر حریم این تالاب را برای ما اعلام نکرده است!

وی با تاکید بر اینکه البته کوتاهی اداره‌کل حفاظت محیط زیست استان بوشهر هم در این زمینه مشهود است و معلوم هم نیست که اینجا چه تخلفی صورت گرفته که این ادارات دائم دارند فقط ماست‌مالی می‌کنند، تاکید کرد: مردم به مطالبات خود همچنان به شکل جدی‌ ادامه بدهند و خسته نشوند تا مسوولان بدانند که با این ترفندها نمی‌توانند مردم فهمیده و تشکل‌های شجاع منطقه دیر و استان بوشهر را خسته و مایوس کنند یا به وندالیسم و بی‌تفاوتی بکشانند. هر آینه و در هر جایی که مردم پشت کار بودند و خسته نشدند در نهایت مسوولان کوتاه آمدند. در دیر هم مردم و تشکل‌ها با تقویت استدالات منطقی و قانونی خود و حفظ ارتباطاتشان با سمن‌ها و مردم استان و با برگزاری همایش‌ها و گردهمایی‌های علمی در حوزه محیط زیست مدافع و صدای جنگل‌های حرا شوند و مسوولان را به عقب‌نشینی دعوت کنند.

درویش در پایان در خصوص ضرورت تشکیل کمیسیون ماده ۱۱ هوای پاک استانداری برای تجدید رای در خصوص احداث سایت پرورش لارو میگو در محدوده تالاب دیر- بردستان تاکید کرد: قطعا این اتفاق باید بیفتد. همان‌طور که مقاومت مردم هرمزگان مانع از اجرای مصوبه دولت دال بر الحاق چهار روستای این استان به استان فارس بود، شد. بی‌شک در اینجا هم مقاومت مردم می‌تواند مانند لغو مصوبه این کمیسیون شود. مردم وقتی در مقابل طبیعت‌ستیزان متحد شوند حرف آخر را می‌زنند و می‌توانند هر مصوبه غیرقانونی را لغو کنند.