زهرا اصغری
اگر جامعه بینالملل همچان از برجام و قطعنامه ۲۲۳۱
حمایت میکنند، باید بدانند که بر اساس قطعنامه مذکور نه تنها اعضای برجام و شورای
امنیت بلکه تمامی اعضای سازمان ملل نسبت به اجرای این قطعنامه ملزم هستند و در همین
چارچوب اجرای برجام الزام است از اینرو نه تنها تمامی تحریمهای هستهای، بلکه
تمامی تحریمهایی که بعد از خروج امریکا از برجام اتفاق افتاده باید رفع شوند.
به گزارش ایسنا، بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ پنج عضو دائم و
بیش از ۱۹۰ کشور عضو سازمان ملل به اجرای تعهداتی در برابر ایران ملزم شدهاند.
عمده الزاماتی که قطعنامه ۲۲۳۱ برای اعضای سازمان ملل از جمله اعضای دائم شورای
امنیت در نظر گرفته اجرای مفاد توافق جامع هسته ای (برجام) است. بر اساس این
قطعنامه، همه قطعنامههای قبلی درباره ایران لغو و ایران از ذیل فصل ۷ منشور
سازمان ملل متحد خارج شد. در متن قطعنامه تصریح شده است که این یک تغییر بنیادین
در رابطه ایران با شورای امنیت سازمان ملل است.
بر همین اساس نه تنها کشورهای عضو برجام و اعضای شورای
امنیت بلکه ۱۹۰ کشور عضو سازمان ملل نیز حق تحریم ایران یا همراهی با تحریم کشور
ثالث را نداشته و در صورت انجام این کار خلاف مقررات سازمان ملل و قطعنامه ۲۲۳۱
اقدام کردهاند. از اینرو بعد از سال ۲۰۱۸ و خروج یکجانبه امریکا از توافق هسته
ای و بازگشت تحریم های قبلی و نیز اعمال تحریم های جدید از سوی این کشور علیه ایران
نه تنها اقدامی خلاف قطعنامه ۲۲۳۱ از سوی امریکا بود، بلکه کشورهای همراهی کننده
با امریکا نیز خلاف مقررات سازمان ملل و قطعنامه ۲۲۳۱ عمل کردند.
شاید کشورهای دیگر تحریمی را به طور مستقیم در این
چند سال علیه ایران اعمال نکرده باشند یا واضع و حمایتکننده از تصویب و اعمال تحریم
جدید نباشند، اما همراهی آنها با امریکا، چیزی کمتر از اعمال تحریم علیه کشوری که
طبق قطعنامه ۲۲۳۱ نباید تحریمی علیه آن اعمال شود، نیست. از این رو کشورهای همراهیکننده با امریکا نیز
خلاف قوانین و مقررات سازمان ملل و نیز قطعنامه ۲۲۳۱ عمل کرده اند و همان قدر که امریکا
باید پاسخگوی اقدامات غیرقانونی اش باشد، کشورهای دیگر نیز باید در اینباره پاسخ
دهند.
در زمان دونالد ترامپ یکی از بزرگترین و بیسابقهترین
تحریمها علیه یک کشور عضو سازمان ملل از سوی عضو دیگر سازمان ملل اعمال شد، تا جایی
که حتی در بخش کالاهای ضروری و بشردوستانه نیز این محدودیت ها در سطحی وسیع اعمال
شد و متاسفانه جز صدور بیانیه گاه و بیگاه از سوی برخی کشورها، اقدامی قانونی در
برابر قانون شکنی امریکا و دیگر کشورها انجام نشد و خسارات جانی و مالی فراوانی از
این بخش به بیماران و نیازمندان به تجهیزات پزشکی، دارویی و غذایی وارد شد و بسیاری
نیز از بیماران خاص جان خود را از دست دادند. کشورهای اروپایی و دیگر هم پیمانان امریکا
که با این تحریمها همراهی کردند بعضا در بحث اقدامات بشردوستانه و حقوق بشری
سرآمد هستند و خود را پرچم دار در این حوزه ها میدانند اما در بحث ایران و تحریمهای
امریکا کاملا سکوت اختیار کردند و مشکلات فنی بر سر صادرات و خرید دارو و غذا توسط
ایران را بهانه کردند.
بعد از گذشت دو سال از خروج امریکا از برجام بسیاری
از تحریمهای هستهای که در چارچوب توافق هستهای و قطعنامه ۲۲۳۱ رفع شده بود، به
بهانه و بهنام مقابله با اقدامات تروریستی و ضد حقوق بشری چندین بار تکرار شدهاند.
بسیاری معتقدند حتی اگر جو بایدن رئیسجمهور منتخب امریکا به برجام برگردد، صرفا
تحریمهایی که در چارچوب برجام مورد اشاره قرار گرفته است لغو یا تعلیق میشوند و
نیز تحریمهایی که مرتبط با ابعاد هستهای ایران بعدا توسط امریکا اعمال شده است
اما درباره آن دسته از تحریمهایی که با عناوین غیرهستهای اعمال شده ولی همانهایی
است که در تحریمهای هستهای به آنها اشاره شده است، برداشته نمیشوند یا احتمالا
برای برداشتن آنها به مذاکرات و زمانبندی جدیدی نیاز است.
این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی ایران بر این
باورند طبق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ تحریم و محدودیتی نباید بعد از اجرای برجام
تحت عناوین مختلف از جمله تروریسم و حقوق بشر علیه ایران وضع و اعمال شود و این
خلاف برجام است. از اینرو از نقطه نظر ایران تمامی تحریمهای هستهای که با عناوینی
غیر هستهای علیه ایران و در چارچوب فشار حداکثری وضع و اعمال شده است باید رفع
شوند و حتی امریکا و دیگر کشورهای عضو سازمان ملل نیز باید درباره خسارتهای واردشده
به ایران طبق قطعنامه ۲۲۳۱ خسارات دهند. تحریم ایران خطایی بوده است که از سوی امریکا
انجام شد و اگر کشورهای اروپایی، ژاپن، کانادا و غیره نیز از این تحریمها تبعیت
کردند طبق قطعنامه ۲۲۳۱ اقدام خلافی را انجام دادهاند و باید پاسخگو باشند.
از اینرو، رفع تحریمهای برجامی و نیز تحریمهایی که
در راستای فشار حداکثری و با عناوین مختلف علیه ایران اعمال شده است بهویژه آن
دسته از تحریمها که عملا بر انتقال غذا و دارو سایه افکنده است در وهله نخست و پیش
از حتی بازگشت به برجام از سوی امریکا باید رفع شوند؛ چراکه اساسا امریکا فراتر از
برجام دست به اعمال فشار علیه ایران زده است و نباید این مساله با رفع تحریمها در
چارچوب برجام خلط شود.
در واقع، این امریکا بود که از برجام خارج و بازی را
بر هم زد، پس این انتظار که امریکا باید ابتدا اقدامات اعتمادساز را با اجرای
تعهداتش انجام دهد، کاملا واقعی و طبیعی است و البته این مساله کاملا روشن است که
ایران خواستار رفع کلیه تحریمهایی است که در دولت ترامپ اعمال شده است چراکه بر
اساس قطعنامه ۲۲۳۱ هیچ کشوری تا وقتی که برجام از سوی ایران اجرا میشود و آژانس
اجرای تعهدات را تائید میکند حق اعمال تحریم و محدودیت جز در مواردی که در برجام
برای مدت مشخص آمده است را ندارد. از اینرو انتظار برای رفع تحریمها علیه ایران
تحت هر عنوانی طبق قطعنامه ۲۲۳۱ درخواستی قانونی و بینالمللی است که باید از سوی
دولت جو بایدن مورد توجه قرار گیرد.