ابوعلی زرین‌قلم

هفته دیگر، سوم اسفندماه موعد وعده‌داده شده ایران در قالب یک مهلت دو ماهه برای کشورهای اروپایی و امریکا است که اگر به توافق هسته‌ای و برداشتن همه تحریم‌های کشورمان گردن نگذارند، تهران دست به اقدامات متقابل خواهد زد. این اقدامات که خلاصه‌ترین آن احتمال کاهش سطح بازرسی‌های سازمان بین‌المللی انرژی اتمی است به‌شدت کشورهای اروپایی و امریکا را نگران کرده است.

در شرایطی که حدود یک ماه از روی کار آمدن جو بایدن در امریکا می‌گذرد و او بر خلاف وعده‌های داده شده در مورد بازگشت به برجام در این مورد نه تنها تعلل کرده، بلکه بدون در نظر گرفتن خروج امریکا از این توافق از ایران خواسته تا به تعهدات خود عمل کند، اقدامات تلافی‌جویانه تهران برای احقاق حق خود قابل دفاع است. از سوی دیگر کشورهای اروپایی هم که در دوران ترامپ مدافع برجام بودند و مدام از ایران می‌خواستند تا رفتن ترامپ صبر کند، حالا که بایدن روی کار آمده تغییر ماهیت داده و مانع از پیوستن امریکا به توافق هسته‌ای هستند و برای اجرای آن شرط و شروط تعیین می‌کنند.

مجموعه حوادث روی داده در طول هفته‌های گذشته نشان داده که ایران در اجرای قانون مصوب مجلس جدی بوده و به هیچ عنوان حاضر نیست در این زمینه کوتاهی کند. پس از غنی‌سازی 20درصدی و فعال شدن سانتریفیوژهای جدید در مراکز غنی‌سازی کشور، انتشار خبر تولید فلز اورانیوم اروپایی‌ها را وحشت‌زده کرده و به امریکایی‌ها یادآور شد که اگر بخواهند تعلل به خرج داده و از موضع‌ ابرقدرتی با ایران صحبت کنند، در تهران تصمیم‌سازی‌ها صورت‌گرفته و صرفا با نوع رفتار مقامات این کشور، حالت اجرایی به خود خواهند گرفت.

در حالی که طرف امریکایی اصرار دارد که ایران باید غنی‌سازی را متوقف کرده، به برجام بازگردد و پس از راستی‌آزمایی توسط امریکا، واشنگتن با مشورت با کشورهای اروپایی تصمیم بگیرد که به برجام بازگردد یا نه، تاکید رهبر انقلاب مبنی بر اینکه تا زمانی که تحریم‌ها به‌صورت کامل برداشته نشده، ایران به برجام بازنخواهد گشت، غربی‌ها را آشفته کرده است. این مساله باعث شد تا طرف امریکایی شروع به فرستادن واسطه‌هایی به تهران کند تا شاید از راه گفت‌وگو بتواند ایران را از اجرای تصمیم سوم اسفندماه خود بازدارد.

روز دوشنبه اعلام شد وزیر امور خارجه قطر در سفری از پیش‌ برنامه‌ریزی نشده، راهی تهران شده است. مقام عالی‌رتبه قطری که به‌نظر می‌رسد جای عمانی‌ها را در میانجی‌گری ایران با کشورهای غربی، به ویژه امریکا گرفته است در تهران با همتای ایرانی خود و رئیس‌‌جمهور ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. هر چند بر اساس متن خبرهایی که از دیدارهای محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی در تهران منتشرشده، گفت‌وگوهای منطقه‌ای و افزایش سطح روابط دوجانبه در دستور کار طرفین بوده، اما به‌صورت مشخص یک موضوع مهم باعث‌شده تا پای مقام قطری به تهران باز شود.

حسن روحانی عصر دوشنبه در دیدار وزیر امور خارجه قطر، با اشاره به تحولات اخیر در منطقه و ضرورت توسعه همکاری های مشترک بین تهران و دوحه اظهار داشت: روابط دو کشور در سال های گذشته بسیار خوب و رو به گسترش بوده و با ایجاد شرایط جدید بین‌المللی باید از فرصت‌های ایجاد شده برای توسعه و تعمیق روابط و همکاری ها استفاده شود.

وی همچنین با اشاره به توافقات حاصل شده در سفر سال گذشته امیر قطر به ایران و توافق‌های کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور، بر ضرورت تسریع در اجرائی و عملیاتی شدن این توافقات تاکید کرد و گفت: ایران و قطر می‌توانند در زمینه‌های مختلف اقتصادی، تجاری، فرهنگی، علمی، گردشگری همکاری‌ها را گسترش دهند و بخش‌های خصوصی دو کشور نقش مهمی در این راه ایفا می‌کنند.

رئیس‌جمهور با بیان اینکه پیشرفت هر کشوری در منطقه با برقراری صلح و ثبات و آرامش در منطقه حاصل خواهد شد، با استقبال از گفت‌و‌گو و همکاری با کشورهای حوزه خلیج فارس، تاکید کرد: همچنان بر طرح ابتکار صلح هرمز پایبند هستیم و معتقدیم صلح و ثبات در منطقه جز در سایه همکاری، همراهی و گفت‌وگو میان کشورهای منطقه بدست نخواهد آمد و این کشورهای منطقه هستند که باید برای سرنوشت خود تصمیم بگیرند.

روحانی در ادامه با اشاره به تحولات اخیر در کشور امریکا و پایان ترامپیسم در این کشور و اعلام سیاست‌های متفاوت از سوی دولت جدید این کشور از جمله تمایل به بازگشت به برجام، اظهار داشت: امروز برای همه دنیا ثابت شده که سیاست فشار حداکثری شکست خورده و دولت جدید امریکا چاره‌ای جز جبران اشتباهات دولت قبل و عمل به تعهدات قانونی ندارد. وی با تاکید بر ضرورت لغو تحریم‌ها از سوی امریکا و بازگشت به قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل از سوی این کشور، گفت: هر زمانی که امریکا تحریم‌های غیرقانونی را لغو و به قانون بازگردد، بلافاصله ایران هم به همه تعهدات خود در قالب برجام بازخواهد گشت.

گفتنی است محمدجواد ظریف هم در دیدار با همتای قطری خود با تشریح سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران در مخالفت با سیاست‌های مبتنی بر زور و اجبار در منطقه بر ضرورت همکاری‌های کشورهای منطقه برای حل‌وفصل مسائل و رسیدن به یک ترتیبات منطقه‌ای و با ثبات تاکید و روابط دوجانبه ایران و قطر را حائز نقش مهمی در این مسیر ارزیابی کرد.