مژده پاینده: 

در میدان نفتی فروزان حدود ۲۱۰ میلیون فوت‌مکعب در روز گاز‌های همراه نفت در مشعل‌ها می‌سوخت که با انتقال حدود ۷۰ میلیون فوت‌مکعب در روز، هم اکنون ۱۴۰ میلیون فوت‌مکعب گاز همراه نفت در این میدان نفتی در مشعل‌ها می‌سوزد.

اگر به مناطق جنوبی کشور سفر کرده باشید به‌طور حتم چشمانتان به مشعل‌های بزرگ و کوچک روشن با شعله‌های سر به فلک کشیده در جای جای این استان خورده است مشعل‌هایی که نشانگر صنعت نفت و پویایی آن هستند. فلر دودکش یا لوله عمودی امتداد یافته‌ای است که به‌عنوان یکی از قسمت‌های ضروری در چاه‌های نفت، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی‌ها و کارخانه‌های مواد شیمیایی جهت سوزاندن گاز‌ها و مایعات اضافی قابل اشتعال و سمی تخلیه شده، به‌کار می‌رود و می‌تواند از بروز خطرات آتش سوزی، انفجار و آسیب‌رسانی به کارکنان جلوگیری کند؛ بنابراین در همه کشور‌های نفت خیز و حتی کشور‌هایی که کار فراوری نفت و گاز را انجام می‌دهند این مشعل‌ها وجود دارند، اما در کشور‌های پیشرفته خبری از شعله‌های چندین متری نیست.

سال ۲۰۱۹ آدم براندت، استادیار مهندسی منابع انرژی دانشکده زمین، علوم انرژی و محیط زیست دانشگاه استنفورد و همکارانش، اولین آنالیز جهانی میزان انتشار این گاز را منتشر کردند این گروه دریافتند که سوختن گاز ناخواسته مرتبط با تولید نفت (تحت عنوان مشعل‌‌سوزی) بخش مهمی از کربن تولید نفت را شامل می‌‌شود که اثر منفی بر روی محیط زیست خواهد گذاشت. به‌طورکلی، نفت و گاز باهم تولید می‌‌شوند. اگر خطوط لوله گاز نزدیک نیروگاه‌ها، کارخانه‌‌ها، و مجتمع‌های صنعتی مانند مجتمع‌های پتروشیمیایی باشد می‌توانند این گاز را مصرف کنند. اما اگر این مکان‌­ها در فواصل دور قرار داشته باشند به ناچار این گاز‌ها می‌سوزند و چیزی جز آلودگی برای محیط زیست به‌بار نخواهند آورد جالب است بدانید که در کشور‌های توسعه‌یافته فقط اجازه می‌دهند تا یک حد مشخصی این گاز‌ها به دود تبدیل شوند به‌عنوان مثال در کشور کانادا قوانینی وجود دارد که نمی‌‌گذارد این گاز‌ها بیش از یک مقدار معین سوخته شود. اگر مشعل‌‌سوزی بیش از سطح مجاز باشد، این مجتمع‌ها باید تا زمان مدیریت گاز فعالیت خود را تعطیل کنند. این کار را می‌‌توان با رها کردن آن به زمین، تبدیل آن به گاز طبیعی مایع یا نصب خط لوله‌ گاز برای انتقال به مشتریان انجام داد.

بعد از جمع‌آوری و بازیافت گاز‌های آلاینده می‌توان از آن‌ها به عنوان سوخت در شبکه سوخت همان پالایشگاه (مانند بویلر‌ها و کوره‌ها) استفاده کرد. برگرداندن گاز بازیافت شده به چرخه پالایش گاز در پالایشگاه، تزریق به خطوط سراسری گاز (پس از شیرین‌سازی)، تزریق به مخازن نفت از طریق خط لوله ۵۶ اینچ موجود بین عسلویه تا آغاجاری، به منظور افزایش ظرفیت تولید نفت، تولید انرژی الکتریکی، فرآوری و تبدیل گاز به مایع از جمله GTL، LNG و LPG که انتخاب و تولید فرآورده به ترکیبات گاز آلاینده و بازار هدف مربوط می‌شود، فرآوری گاز و تبدیل به خوراک پتروشیمی‌ها، از دیگر موارد کاربرد گاز‌های فلر محسوب می‌شود.

چهار بهمن بود که دبیر کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: هم‌اکنون یک‌سوم از ۲۲۰ میلیون فوت‌مکعب گاز سوخته شده همراه نفت در سکوی نفتی «فروزان» به صورت روزانه، جمع آوری و استفاده می‌شود و اجرای پروژه NGL خارک و فرآوری و بهره‌برداری از بخش اعظم این گاز، می‌تواند سالانه بیش از یک میلیارد دلار ثروت برای کشور تولید کند. خام‌فروشی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های کمیسیون انرژی است به همین منظور کمیته‌ای با حضور کارشناسانی از مجلس شورای اسلامی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام شکل گرفته است و نخستین جلسه این کمیته در هفته جاری تشکیل خواهد شد.

دکتر هادی بیگی‌نژاد با بیان اینکه در بازدید برخی اعضای کمیسیون انرژی از جزیره خارگ و میدان نفتی فروزان در ماه گذشته، مواردی شامل تسریع در ازدیاد برداشت از میدان نفتی فروزان (میدان نفتی مشترک با عربستان سعودی)، تسریع در پایان پروژه‌های NGL خارگ، توسعه پتروشیمی خارک و تعمیرات اسکله‌ها بررسی شد، افزود:بیش از ۹۰ درصد نفت کشور از این اسکله به‌عنوان بزرگ‌ترین اسکله صادرات نفت کشور صادر می‌شود، روزانه حدود ۱۰ میلیون مترمکعب گاز همراه نفت (گاز فلر) در این منطقه و مناطق اطراف جزیره سوزانده می‌شود که جمع‌آوری و استفاده آن در صنعت پتروشیمی علاوه بر کاهش آلودگی هوا، ارزش افزوده قابل توجهی برای کشور به همراه خواهد داشت.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون یک‌سوم از ۲۲۰ میلیون فوت‌مکعب گاز سوخته‌شده همراه نفت در سکوی فروزان به‌صورت روزانه، جمع‌آوری و استفاده می‌شود و اجرای پروژه NGL خارک و فرآوری و بهره‌برداری از بخش اعظم این گاز، می‌تواند سالانه بیش از یک میلیارد دلار ثروت برای کشور تولید کند، تاکید کرد: تلاش ما از ابتدای کار، کمک به دستگاه‌های اجرائی شهرستان بوده و بررسی اولویت‌ها با مشورت مسوولان دستگاه‌های اجرائی روال کار بوده است.

دیروز رئیس منطقه عملیاتی خارگ، هم با اشاره به انتقال بخشی از گاز‌های همراه میدان نفتی فروزان به پتروشیمی و جزیره خارگ بیان کرد: میزان انتقال گاز همراه جمع آوری شده از میدان فروزان به جزیره خارگ متفاوت است و بستگی به شرایط تولید پتروشیمی دارد؛ تا دو ماه پیش حدود ۷۰ میلیون فوت‌مکعب در روز انتقال گاز صورت می‌گرفت و اکنون حدود ۶۰ میلیون فوت‌مکعب در روز در حال انتقال است. تا ۸۰ میلیون فوت‌مکعب در روز امکان انتقال گاز‌های همراه میدان فروزان را به جزیره خارگ داریم. در میدان نفتی فروزان حدود ۲۱۰ میلیون فوت‌مکعب در روز گاز‌های همراه نفت در مشعل‌ها می‌سوخت که با انتقال حدود ۷۰ میلیون فوت‌مکعب در روز، هم‌اکنون ۱۴۰ میلیون فوت‌مکعب گاز همراه نفت در این میدان نفتی در مشعل‌ها می‌سوزد.

عباس رجب‌خانی، با اشاره به اینکه درحال تلاشیم تا یکی دو سال آینده تمامی این گاز همراه نفت در میدان فروزان را جمع‌آوری کرده و سوختن آن در مشعل‌ها به صفر برسد، افزود: اگر تمام این گاز جمع آوری و منتقل شود، ضمن انتقال آن به جزیره خارگ، به‌عنوان خوراک برای NGL خارگ و پتروشیمی استفاده می‌شود.

زیریک-بالاخره قیمت‌ها دست خداست یا دولت؟

بامداد جنوب: بیژن زنگنه در پاسخ به انتقادات مربوط به قیمت‌گذاری صنایع پایین‌دستی گفته بود: «قیمت‌ها دست خداست و هیچ دولتی نمی‌تواند در قیمت‌گذاری‌ها دخالت کند و انتظار نتایج مطلوبی را داشته باشد».

هفته پیش جمله‌ای به نقل از وزیر نفت جمهوری اسلامی در فضای رسانه‌ها منتشر و به سرعت به یکی از اخبار پربیننده تبدیل شد. بیژن زنگنه در پاسخ به انتقادات مربوط به قیمت‌گذاری صنایع پایین‌دستی گفته بود: «قیمت‌ها دست خداست و هیچ دولتی نمی‌تواند در قیمت‌گذاری‌ها دخالت کند و انتظار نتایج مطلوبی را داشته باشد». این اظهارات با دو نوع واکنش در فضای رسانه‌ها رو شد. عده‌ای با استناد به لزوم کنترل و نظارت دولتی در همه حیطه‌های اقتصادی به این اظهارات تاختند و آن را نمونه‌ای از رسوخ و نفوذ اندیشه‌های نئولیبرالیستی در میان دولتمردان تعبیر کردند.

به‌عنوان مثال خبرگزاری تسنیم در یادداشتی به این سخنان زنگنه حمله کرد و نوشت: «وزیر نفت حرف تازه‌ای نزد، فقط نه تنها الگوی مسلط سال‌ها صدارت شخص خودش، که پارادایم سی سال سیاست اقتصادی برخی ریل‌گذاران اجرائی را به شکلی موجز و اسلامیزه شده بیان کرد. گفتار «قیمت‌ها دست خداست!» آدام اسمیت را رنگ ایرانی_اسلامی زد به ما نشان داد. البته شاید هیچکس به اندازه زنگنه مستحق ارائه این مانیفست نبود. امروز ما در ۴۲ سالگی انقلاب هستیم و او در آستانه ۳۲ سالگی وزارتش، از ۱۳۵۹ و کابینه شهید رجایی تا کابینه حسن روحانی را تجربه کرده است. او بهتر از هر کسی استحاله رویکرد برخی مدیران، از، ولی نعمت‌بودن مستضعفان به جامعه طبقاتی، فرادستان همیشه برنده و فرودستان خلع ید شده را به چشم دیده و خودش در آن فعالانه نقش ایفا کرده است.

در سوی دیگر، اما دیدگاه‌هایی قرار داشت که نفسِ چنین سخنانی را درست، اما بیان از سوی وزیر نفت را در قیاس با مجموعه عملکرد‌ها و تصمیمات دولت و وزارت نفت، نوعی فرار از مسوولیت و استاندارد دوگانه می‌دانستند. وب سایت میز نفت در یادداشتی به قلم وحید حاجی‌پور چنین نوشت: «دو نبش بازی کردن در دولتی که هر دخالت قیمتی را وظیفه خود می‌داند، با نگاه خاص وزیر نفت همسو نیست که هرگاه به سودش باشد، قیمت‌ها را تغییر می‌دهد و هر زمان که درباره نحوه قیمت‌گذاری‌ها انتقادی به وی وارد می‌شود، همه چیز را تقصیر «خدا» می‌اندازد. مقام عالی وزارت، بهتر از هر کسی می‌داند در سال‌های اخیر خودش بیش‌ترین حضور در حوزه قیمت‌گذاری را داشته است، ولی امروز، چنان از لزوم ورود نکردن دولت به این حوزه سخن می‌گوید که هر کس نداند، ممکن است اسیر این باور غلط شود که آقای زنگنه، خود را از هرگونه دخالت قیمتی کنار کشیده است و ملائک خدا، قیمت‌ها را دستخوش تغییر می‌کنند»

با نگاهی به کارنامه دولت متبوعِ آقای زنگنه که در آن تعیین دستوریِ قیمت‌ها حتی در اقلامی، چون تخم مرغ گاهی به طنز شبکه‌های اجتماعی تبدیل می‌شود، شاید به این نتیجه برسیم که اظهار نظر ایشان مصداق «کلمه الحق یراد به الباطل» است و چنین دیدگاه درستی که رگه‌هایی از آن هر از گاهی از سوی زنگنه و در گذشته نیر از جانب عباس آخوندی وزیر پیشین راه عیان می‌شد، تا زمانی که به اجرا در نیامده و فقط زینت بخش سخنرانی‌های مسوولان اجرائی است، نه جامعه از آن منتفع می‌شود و نه دولتمردانی که بر مصدر امور نشسته‌اند و مسوولیت و اختیار دارند، با گفتن چنین سخنان زیبایی بر کرسی اندیشمندان و مدافعان بازار آزاد قرار می‌گیرند.