بامداد جنوب: تازهترین بازیگر انتخابات ریاستجمهوری سیزدهم، «علی
مطهری» نماینده پیشین مجلس است که روز پنجشنبه در نشست خبری بهصورت رسمی از قصد خود
برای کاندیداتوری خبر داد. با نگاهی به فعالیتهای وی بهویژه در یک سال گذشته این
اقدام وی را میتوان غیرقابل پیشبینی ارزیابی کرد، اما مطهری در نشست خبری خود از
برنامهریزیهایش برای نامزدی در انتخابات سخن گفت که نشان میدهد مدتهاست به این
موضوع اندیشیده است. مطهری نخستین نامزد رسمی انتخابات ریاستجمهوری آینده نیست؛ دو
روز پیش از اعلام قصد وی؛ حجتالاسلام «محسن رهامی» نماینده ادوار مجلس و از فعالان
سیاسی اصلاحطلب هم آمادگی رسمی خود را بهعنوان نامزد انتخاباتی اعلام کرد. صحنه انتخاباتی
این روزها در کنار بازیگران قطعی آن، سیاستمداران دیگری هم بهخود میبیند که در صدر
گمانهزنیهای انتخاباتی قرار دارند؛ نامهایی که گرچه تاکنون خود حرفی از نامزدی نگفتهاند؛
اما بسیاری آنها را کاندیدای بالقوه ریاستجمهوری آینده میدانند و درباره حمایت از
آنها سخن گفته و تحلیل ارائه میدهند. چهرههایی که تاکنون بهصورت رسمی در کارزار
انتخاباتی ریاستجمهوری اعلام حضور کردهاند؛ خود را کاندیداهایی مستقل از دو طیف سیاسی
اصلاحطلب و اصولگرا میدانند. در این بین اصولگرایان در پیچوخم شوراهای وحدتآفرین
گرفتار شدهاند و اصلاحطلبان هم گرچه سازوکار انتخاباتی خود را پیش میبرند هرچند
آنها هم در استراتژی انتخاباتی خود با چالشهایی روبهرو هستند.
نامهای قطعی انتخابات ۱۴۰۰
با اعلام رسمی نامزدی برخی چهرهها در انتخابات آرایش
انتخاباتی در ایران جدیتر میشود. حجتالاسلام «محسن رهامی» فعال سیاسی اصلاحطلب
سوم اسفندماه خبر کاندیداتوری خود در انتخابات ریاستجمهوری سیزدهم را اعلام و تصریح
کرد: «از مدتها قبل با کمک جمعی از شخصیتها و جریانها، کمیتههایی برای برنامهریزی
در چندین حوزه تشکیل دادهایم تا با استفاده از تجارب و تخصص افراد، برنامه کاملی
برای بهبود اوضاع کشور تهیه شود». به فاصله دو روز و در هفتم اسفندماه هم «علی مطهری»
نماینده مجلس دهم ضمن اعلام خبر نامزدی خود در انتخابات آینده تصریح کرد: «با توجه
به شرایط کشور و توانایی که در خود احساس میکنم لازم دیدم در انتخابات ریاستجمهوری
حضور یابم و خود برای اداره کشور اصلح میدانم و معتقدم برای ترغیب مردم به مشارکت
هر کس این توانایی را در خود ببیند باید برنامه خود را ارائه دهد».
«محمد غرضی» از نامزدهای دورههای قبل انتخابات ریاستجمهوری
و «حسین دهقان» وزیر سابق دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح هم پیش از این و در آذر و بهمنماه
امسال از عزم خود برای حضور در انتخابات ریاستجمهوری خبر داده بودند. در کنار این
نامزدهای قطعی؛ همانگونه که اشارهشد چهرههای بالقوه و احتمالی هم وجود دارد که برخی
احزاب و گروههای سیاسی از هماکنون درباره حمایت از آنها گمانههای خود را مطرح میکنند.
پیش از این هم «حسین مرعشی» سخنگوی این حزب درباره چهرههای
دیگر اصولگرا و امکان حمایت کارگزاران از آنها گفته بود: «در مورد آقای لاریجانی بدون
قید و شرط نمیگویم ولی از آقای ناطق نوری بدون قید و شرط حاضر هستیم که حمایت کنیم
تا رئیسجمهور ایران شود». این اسامی در اردوگاه اصلاحطلبان در حالی مطرح میشود که
نامهایی چون «محسن هاشمی»، «اسحاق جهانگیری» و حتی «محمدجواد ظریف» و «سیدحسن خمینی»
هم مطرح است که در حد شنیدهها و گمانهزنیها طرح شدهاند. میان اصولگرایان هم نامهایی
چون «محسن رضایی» دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام تا «سعید محمد» فرمانده قرارگاه خاتمالانبیا
(ع)، از «رستم قاسمی» وزیر سابق نفت تا «امیرحسین قاضیزاده» نماینده مجلس به گوش میرسد
که در کنار «محمود احمدینژاد» بیشترین گمانهها را بهخود اختصاص میدهند. برخی از
این نامزدها هرچند بهطور رسمی برای انتخابات اعلام حضور نکردهاند با این حال سفرهایی که دارند، سخنرانیها، اظهارنظرها
و مصاحبههایی که دارند نشان میدهد که عزم خود را برای حضور در رقابت انتخاباتی جزم
کردهاند. درخواستهای مردمی از این افراد هم بهنوعی نشاندهنده وجه دیگری از فعالیتهای
پیشا انتخاباتی برخی از نامزدهاست.
در کنار چهرههایی که بهصورت بالفعل و بالقوه نامزد انتخابات
ریاستجمهوری محسوب میشوند؛ برخی چهرهها هم به گفته نزدیکان و همفکران آنها در سودای
ریاستجمهوری سیزدهم نیستند. «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس یکی از همین چهرههاست که
بهرغم فعالیت ماههای اخیر که شائبه انتخاباتی ایجاد کرده بود بر اساس اعلام یکی از
چهرههای نزدیک؛ قصدی برای حضور در انتخابات در مقام کاندیدا ندارد. «محسن پیرهادی»
عضو هیاترئیسه مجلس با اشاره به اینکه قالیباف در پاسخ به توصیهها گفته است؛ بر مجلس
تمرکز داشته و بنای کاندیداتوری ندارد؛ تصریح کرد: «برداشت من این است که با افزایش
احتمال حضور آیتالله رئیسی، دکتر قالیباف آمادگی کمک به او را دارد.» گرچه نمیتوان
قاطعانه از کنارهگیری رئیس مجلس در انتخابات آینده با این اظهارنظر سخن گفت؛ اما بهنظر
میرسد موضوع کاندیداتوری حجتالاسلام «ابراهیم رئیسی» دستکم برای اصولگرایان جدیتر
از گذشته شده است.
سازوکارهای اجماعساز اصلاحطلبان و اصولگرایان
اعلام حضور رسمی کاندیداهای انتخاباتی از یک سو و تشکیل
و تثبیت نهادهای اجماعساز و وحدت بخش اصلاحطلبان و اصولگرایان از یکسو؛ جو سیاست
و رسانه در ایران را رنگ انتخاباتی داده است. در این میان اصلاحطلبان پس از روزها
رایزنی و گفتوگو؛ سرانجام رئیس و سخنگوی نهاد جدید اجماعساز خود را شناخت. به گفته
«آذر منصوری» قائم مقام حزب اتحاد ملت؛ مجمع عمومی نهاد اجماعساز عصر چهارشنبه شش
اسفند تشکیل جلسه داد و بعد از تصویب آییننامه و مشخصشدن ارکان نهاد اجماعساز، انتخابات
برای تعیین ارکان و مسوولان این جبهه برگزار شد. در این جلسه بهزاد نبوی بهعنوان رئیس،
حسین مرعشی و حسین کمالی نوابرئیس و آذر منصوری بهعنوان سخنگو و علی باقری بهعنوان
دبیر جبهه اصلاحطلبان ایران انتخاب شدند.»
بازگشت «بهزاد نبوی» از مهمترین و در عین حال باتجربهترین
چهرههای اصلاح طلب به عرصه تصمیمسازی این جریان نشان میدهد که انتخابات ۱۴۰۰ همچنان
برای اصلاحطلبان جدی است. اما این جدیت با چالشهای بیرونی و درونی بسیاری هم روبهرو
است؛ از اصلاحطلبانی که به هر قیمت و با هر کیفیت خواستار حضور در قدرت هستند تا اصلاحطلبانی
که عطای قدرت را به لقای آن بخشیده و درصدد بازگشت به مردم هستند. گروه اول از هماکنون
در پی معتدلترینهای رقیب هستند که ائتلافی تشکیل دهند و رئیسجمهوری از آنان و وزیری
از اینان را کافی میدانند. گروه دوم اما جز به نامزدی اصیل از جنس اصلاحات قانع نبوده
و معتقدند اصلاحطلبان باید ثابت کنند به هر قیمتی در انتخابات شرکت نمیکنند. هرچند
این اختلاف در دو دیدگاه جدی بهنظر میرسد؛ اما اصلاحطلبان این موضوع را نشانه تفرقه
نمیدانند. بخش دیگر چالش شورای نگهبانی است که رویکرد سختگیرانهای در موضوع احراز
صلاحیتها دارد و به یکی از مهمترین کانونهای انتقادی اصلاحات بهویژه پس از انتخابات
مجلس یازدهم تبدیل شده است. دغدغه دیگر هم مردمی هستند که برای حضورشان در پای صندوقهای
رای انگیزههای لازم باید بهوجود آورده شود
و اصلاحات بدون این حضور نمیتواند به نتیجهای درست و مشخص دست یابد.
اگر نهاد اجماعساز اصلاحات با چالشهایی از جنس بالا
روبهروست؛ نهادهای اجماعساز اصولگرایان با اختلافات درونی روبهرو هستند و بهنظر
میرسد این گفته «غلامرضا مصباحیمقدم» سخنگوی جامعه روحانیت که در قوم من همه رئیس
هستند! در حال عملی شدن است. شورای وحدت و شورای ائتلاف گرچه مدام از اتحاد و اجماع
در آینده سخن میگویند اما اظهارات انتقادی از یکدیگر هم در رسانهها از سوی هریک از
منتسبان به دو نهاد؛ کم منتشر نمیشود. با وجود این اصولگرایان باید بیش از هر زمان
دیگری برای به صحنه آمدن حجتالاسلام رئیسی تلاش کنند از آن جهت که با وجود شواهد موجود
از اختلافات؛ تنها گزینهای است که میتواند اصولگرایان را به وحدت رسانده و احتمال
رسیدن به پاستور را افزایش دهد.