الهام بهروزی
آیین یادمان زنده‌یاد اللهکرم لیراوی، مولف، پژوهشگر، استاد دانشگاه و رئیس مجمع خیران کتابخانه‌ساز استان بوشهر شامگاه یکشنبه، ۱۶ خردادماه با حضور خانواده این چهره شاخص فرهنگی، جمعی از مسوولان استانی و اهالی فرهنگ و هنر استان بوشهر در تالار لیان برگزار شد.
به گزارش ایبنا، اللهکرم لیراوی متولد سال ۱۳۳۴ در دیلم و مولف، استاد دانشگاه و پژوهشگر بود. وی از سال 1357 وارد نظام آموزش و پرورش و در سال ۱۳۸۶ هم به افتخار بازنشستگی نائل شد. لیراوی طی سال‌های 1361 تا 1367 سه بار به جبهه‌های حق علیه باطل اعزام شد.
وی در دانشگاه نیز به تدریس دروس معارف، تفسیر ادبیات، مدیریت امور فرهنگی و... در دانشگاه‌های بوشهر (دانشگاه آزاد، پیام نور، علمی کاربردی مراکز عالی و مرکز آموزش و پرورش استانداری) مشغول بود. از جمله موفقیت‌های لیراوی می‌توان به کسب عناوینی چون استان نمونه گروه معارف اسلامی در دانشگاه، معلم نمونه استان، معلم خبره استان بوشهر و... اشاره کرد. لیراوی آثار متعددی را در حوزهد باورها و اعتقادات، گویش و فرهنگ بومی و فولکور بوشهر به‌ویژه در حوزه بندر دیلم و منطقه لیراوی، بازی‌های محلی و... گردآوری و تالیف کرد که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به «راهنمای جامع متون اسلامی»، «گویش و ادبیات فرهنگ مردم دیلم و لیراوی»، «فرهنگیاران و فرهنگ مردم»، «شاهنامه سرایی و شاهنامه خوانی در جنوب»، «خورشید آفرین و فلک ناز» و... اشاره کرد. امیر لیراوی فرزند زنده‌یاد اللهکرم لیرامی در بخش نخست آیین یادمان این چهره فرهنگی شاخص استان بوشهر خبر از راه‌اندازی بنیاد غیرانتفاعی دکتر لیراوی داد و فعالیت‌های این بنیاد را تشریح کرد.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر هم در بخش بعدی این آیین ضمن تسلیت رحلت امام خمینی (ره)، شهادت شهدای قیام ۱۵ خرداد و امام جعفر صادق (ع) گفت: با توجه شرایط خاصی که کرونا بر جامعه حاکم کرده، گرد هم جمع شده‌ایم تا یاد و خاطره معلمی وارسته و پژوهشگری برجسته را پاس بداریم. قطعا استاد لیراوی را می‌توانیم از میان آثارش بهتر بشناسیم؛ چراکه او زوایای جغرافیای انسانی را با کتاب و ارکان جامعه و فرهنگ تطبیق داد.
فاطمه کرمپور با بیان اینکه لیراوی در پژوهش‌های خود با بازدیدهای میدانی سعی در رفع عیوب و نقایص آن اهتمام میورزید، افزود: وی توجه خاصی به فرهنگ عامه و فولکور منطقه خود و شناخت عمیق این حوزه داشت. قطعا آثار این مولف و پژوهسگر، نمونه و الگویی خوبی برای پژوهشگران جوان و علاقه‌مند به ادبیات فولکور خواهد بود.
به گفته وی، استاد لیراوی با توجه به اشرافی که به فرهنگ عامه داشت، بدون هیچ‌گونه کم‌کاری و با سختکوشی تمام به خلق آثارشان در این زمینه مبادرت ورزید. قطعا شاگردان این پژوهشگر دغدغه‌مند، عشق به دیار و ادبیات فولکور را از وی به‌خوبی فراگرفته‌اند.
مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر با تاکید بر اینکه لیراوی در شناخت پیشینه فرهنگ عامه که با تاریخ اجتماعی ملازمت دارد، بسیار جدی بود، تصریح کرد: وی با ملاحظه همه غم‌ها، شادی‌ها، آیین‌ها، سنت‌ها، باورها و فراز و نشیب‌های بشر در کره خاکی به جمع‌آوری فرهنگ عامه مردم پرداخت. بدیهی است به کمک همین باورها و سنت‌هاست که اصالت و هویت تاریخی سرزمین‌مان هویدا و بازشناسی می‌شود.
کرمپور در پایان با بیان اینکه لیراوی در حوزه بازشناسی فرهنگ عامه شهر و روستای محل تولد خود عافیت‌طلبی را کنار گذاشت و شخصا به معرفی آن پرداخت، یادآور شد: در سال ۹۹ با توجه به نقش موثر وی در بازشناسی و مکتوب کردن فرهنگ عامه و ساخت کتابخانه در نقاط محروم به‌عنوان چهره برتر فرهنگ استان از سوی شورای پژوهشی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی شناخته شد.
سید ناصر جابری‌اردکانی، رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خلیج فارس بوشهر نیز در آیین یادمان زنده‌یاد اللهکرم لیراوی گفت: استاد لیراوی ویژگی‌های برجسته‌ای داشت که مهم‌ترین آن‌ها مهربانی و احترام گذاشتن بود. او بزرگ بود و دیگران را نیز بزرگ می‌دید. وی بیش از ۵۰ سال از عمر گرانبهایش را وقف معرفی فرهنگ و ادبیات بومی استان خود کرد. بدون تردید ثمره کار وی پربرکت خواهد بود.
وی در ادامه با بیان اینکه زنده‌یاد لیراوی در این سال‌ها تلاش بسیاری برای معرفی گوهرهایی کرد که در ادبیات عامیانه وجود داشت، افزود: حال باید پژوهشگران جوان برای زنده نگهداشتن این فرهنگ تلاش کنند تا مانع از فراموشی آن شوند.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه به حقیقت کسی که ۵۰ سال برای زبان و فرهنگ و تاریخ کشورش کوشیده، زنده است، تصریح کرد: او اکنون در تدام نسلی زنده است که سخن گفتن به لهجه دیلم و گناوه و بوشهر را شیرین و افتخارآمیز می‌داند، در داستان بازی‌های محلی، در قصه‌های زیبای جنوب، در تکیه‌کلام‌های بومی و سنتی، در بازبینی هنرهای محلی در بازنشر حماسه فلکناز و در بسیاری شاخصه‌های فرهنگ بومی و محلی ساری و جاری است.
جابری با تاکید بر اینکه اگر استاد لیراوی تنها و تنها اهمیت این فرهنگ بومی و محلی را به ما گوشزد کرده باشد، بر ما دینی دارد و باید بزرگی او را پاس بداریم و میراث گذشتگان را ارج گذاریم، گفت: گابریل گارسیا مارکز داستانی به نام «زیباترین غریق جهان» دارد. این داستان کوتاه روایت جسدی بزرگ و باشکوه است که مردم روستایی بی‌آنکه دلیلش را بدانند، علاقه‌مند آن می‌شوند؛ اما آن‌ها بعدها ملتفت می‌شوند که آنچه به خاک سپرده‌اند و به جان دوست داشتند، همان میراث فرهنگی گذشتگانشان است. حال ما به سوگ کسی نشسته‌ایم که بخشی از میراث ما را پیش از آنکه به خاک فراموشی رود، زنده کرد و در دفترها و کتاب‌ها به یادگار گذاشت؛ اما یادگار استاد لیراوی تنها کتاب و آثار قلمی‌اش نیست، او پیش از هر چیز معلمی دلسوز بود و یک جنوبی جوانمرد بود که زمان را با زر و ارز نمی‌سنجید، زمان ارزشمند برای او وقتی بود که می‌توانست واژه‌ای را که میراثی از گذشتگان می‌نمود، بکاود. شعری را که درسی در آن بود، مزمزه کند و آیه‌ای را که رازی در آن بود، تفسیر کند یا حادثه‌ای را که حقیقتی در آن بود، بازگو کند. یادش گرامی.
رضا معتمد، روزنامه‌نگار، شاعر، نویسنده، منتقد ادبی و استاد دانشگاه هم در این مراسم گفت: متاسفانه کرونا اهریمن زشت‌خویی است که فضای تلخی را بر جامعه حاکم کرده و بسیاری از مردم و همچنین اهالی فرهنگ و هنر استان را قربانی خود کرده که از جمله آن‌ها می‌توان به زنده‌یاد قاضی‌زاده (روزنامه‌نگار)، حسن انصاری (طنزپرداز)، فخاری (استاد تاریخ)، استاد لیراوی و... اشاره کرد. امیدواریم هر چه زودتر این ویروس منحوس ریشه‌کن شود تا دیگر شاهد قربانی شدن مردم و عزیزان خود نباشیم.
وی با بیان اینکه زنده‌یاد لیراوی انسانی چند بعدی بود که این شناخت و حقیقت را در سایه ۲۰ سال دوستی با وی به دست آورده‌ام، افزود: یک بعد وی معلمی بود. بعد دیگرش کنشگر اجتماعی و آموزشی و بعد سوم که من بیشتر با آن کار دارم، پژوهشگری بود. این بعد در شخصیت وی بسیار برجسته بود؛ چراکه عمده تمرکز و تاکید وی بر پژوهش‌های بومی بود.
معتمد با تاکید بر اینکه وقتی ما به اهمیت کار لیراوی پی می‌بریم که بدانیم که خرده‌فرهنگ‌های بومی چقدر در ساخت فرهنگی ملی‌مان اهمیت دارند، افزود: خرده‌فرهنگ‌ها بسیار نقش مهمی دارند. اگر ما بخواهیم تفاوت‌های مردم اقلیم‌های مختلف کشور را بشناسیم راهی جز شناخت و مقایسه فرهنگ آن‌ها نداریم. برای مثال، ویژگی‌های مردم و غنای فرهنگی استان بوشهر را با مقایسه با استان‌های دیگر می‌توانیم بشناسیم؛ یعنی وقتی که بر خرده‌فرهنگ‌های بومی آن‌ها متمرکز می‌شویم. خب، در این کار مرحوم لیراوی متبحر بود و لزوم مستندسازی فرهنگ و ادبیات شفاهی را درک کرده بود.
وی با اشاره به اینکه لیراوی سال‌های سال با مستندسازی و مکتوب کردن خرده‌فرهنگ‌های بومی خاصه منطقه لیراوی نقش موثری را ایفا کرد، تصریح کرد: قطعا با توجه به تغییر نسل‌ها اگر این خرده‌فرهنگ‌ها مکتوب و مستند نشوند بعد از مدتی دچار فراموشی می‌شوند، البته تحت تاثیر هجوم فرهنگی شدید و همچنین ارتباطات جدید در معرض فراموشی قرار گرفته و آسیب جدی دیده‌اند. کاری که لیراوی در حفظ و ضبط فرهنگ بومی به‌ویژه فرهنگ منطقه لیراوی کرد، کار بسیار ارزنده‌ای بود. طبیعتا مستحق‌ترین و مطمئن‌ترین افراد برای پرداختن به فرهنگ بومی خود بومیان هستند. وی تاکید ویژه‌ای بر فرهنگ لیراوی داشت.
معتمد با بیان اینکه من شناخت خودم را از فرهنگ منطقه لیراوی مدیون دو نفر هستم؛ یکی دکتر علیرضا خلیفه‌زاده و دیگری زنده‌یاد اللهکرم لیراوی، گفت: این دو نفر در معرفی فرهنگ لیراوی به‌عنوان قوم دیرپا و کهن در استان و کشور نقش بسیار موثر و کلیدی ایفا کردند. زنده‌یاد لیراوی با جزئیات بیشتر به فرهنگ شفاهی و گویش و لهجه، شاهنامه‌سرایی، افکار و اشعار بومی منطقه لیراوی پرداخته و آقای خلیفه‌زاده بیشتر به تاریخ اجتماعی این قوم توجه کرده است.
در بخش پایانی این مراسم علی برزگر، فعال فرهنگی و داماد زنده‌یاد لیراوی هم گفت: توران میرهادی گفت که غم بزرگ را باید به کار بزرگ تبدیل کرد. ما هم درصدد برآمدیم تا غم بزرگ نبود این چهره شاخص فرهنگی استان را با راه‌اندازی بنیاد دکتر لیراوی به کار بزرگی بدل کنیم.
وی یادآور شد: این بنیاد دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی است و اهداف آن در پنج حوزه کلی تقسیم می‌شود که عبارتند از: ۱) شناخت و بزرگداشت مقام و شخصیت علمی و فرهنگی دکتر اللهکرم لیراوی، ۲) معرفی آثار، رساله‌ها و کتاب‌های دکتر لیراوی، ۳) معرفی و بزرگداشت عالمان و متفکران عرصه فرهنگ، ۴) توسعه فرهنگ کتابخوانی و ۵) حمایت‌های فرهنگی خیرخواهانه از کودکان آسیب‌دیده.
برزگر در پایان از شورای شهر و متولیان فرهنگی استان خواست تا به پاس خدمات ارزنده زنده‌یاد لیراوی به فرهنگ و ادبیات فولکور استان بوشهر مکان یا خیابانی در بوشهر را به نام وی نامگذاری کنند.
از دیگر بخش‌های آیین یادمان زنده‌یاد اللهکرم لیراوی که با اجرای شاهین بهرام‌نژاد، مجری توانمند مرکز صدا و سیمای بوشهر و به همت انجمن سینماجوانان استان بوشهر با همکاری انجمن موسیقی برگزار شد، می‌توان به خوانش قطعه ادبی در رثای پدر از سوی دخترش ریحانه لیراوی، شروه‌خوانی و رونمایی از آخرین اثر این نویسنده با عنوان «نقش مهارت درمانی» اشاره کرد.
پربازدید ها