الهام بهروزی
ترویج فرهنگ
کتاب و کتابخوانی امروز به یکی از اولویتهای جوامع توسعهیافته و در حال توسعه
بدل شده است اما زمانی میتوان به تحقق این مهم امیدوار بود که بستر مناسب برای
پرورش نسلی کتابخوان فراهم شود. بدیهی است تربیت افراد کتابخوان کار چندان راحتی
نیست و برای پرورش چنین نسلی باید زیرساختها و شرایط لازم فراهم و فرهنگسازی
شود.
طبیعتا مانوس
کردن کودکان از همان اوان زندگی با کتاب میتواند نقش شگرفی در ترغیب و تشویق آنها
به کتاب و کتابخوانی داشته باشد. طبق تحقیقات انجام شده افرادی که به کتاب و کتابخوانی
علاقهمند هستند، فرزندان آنها نیز به کتاب علاقهمند میشوند. یکی از راهکارهای ترغیب
کودکان برای همنشینی با کتاب ایجاد علاقهمندی است. این راهکار در دوران کودکی باید
در قالب انتخاب کتابهایی سازگار با روحیه کنجکاو و کودکانه آنها صورت گیرد.
همخوانی کتاب با
روحیه و میزان درک کودک از جهان پیرامون دومین راهکاری است که میتواند محرکی برای
علاقهمندی فرد به کتاب و کتابخوانی باشد. در این زمینه والدین باید نهایت دقت را داشته
باشند تا کتابهایی انتخاب کنند که با سن و سال و میزان فهم فرزند آنها سازگاری داشته
باشد. با این اوصاف، کتاب و کتابخوانی نقش شگرفی در رشد فکری و مسوولیتپذیری کودکان
در آینده ایفا میکند. در ادامه این نوشتار با طرح سوالی از مربیان مراکز فرهنگی
هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر مبنی بر اینکه «بهعنوان یک مربی
کودک که سالهاست با کودک و کتاب سروکار داشته است، نظرتان را در خصوص تاثیر کتاب و
کتابخوانی بر شکلگیری شخصیت کودک بیان کنید؟» نظرشان را جویا شدیم که در ادامه به تفکیک میآید.
علی رضی، مربی
مسوول امور فرهنگی مرکز عسلویه در این باره به بامداد جنوب گفت: ضمیر کودک و نوجوان
همانند برگی سفید و نانوشتهای است که در طول زندگی با اطلاعات مختلف نوشته میشود.
کتاب بهعنوان یکی از دانستنیهای در دسترس همگان سهم بزرگی در تغییر شخصیت کودک و
نوجوان امروز که بزرگسال فردا خواهد بود، دارد. کودک یا نوجوانی که به سوی مطالعه سوق
داده میشود در مواجهه با تعارضات و بحرانهای زندگی دارای مهارتهای شناختی و حل مساله
خواهد بود و با استفاده از دایره لغات گستردهای که حاصل مطالعه کتاب است در تعاملات
اجتماعی موفقتر عمل میکند. این فرد در زندگی فردی موفق، خلاق و خوشحال خواهد بود
و بهتبع آن جامعهای هم که چنین افرادی در آن باشد؛ جامعهای پویا، رو به پیشرفت و
موفق و شاد میشود.
مربی فرهنگی کانون
پرورش فکری مرکز دیلم و قصهگوی برتر کشوری هم در پاسخ به این پرسش بیان کرد: هنگامي
كه براي بچهها کتاب ميخوانيم، با توجه به سير تحولي ادبيات كودك و نوجوان در ايران متوجه ميشويم كه زمان زيادي نيست كه كودك بهعنوان
طيفي جدي در نظر گرفته شده است. به قول كمال پولادي در كتاب بنيادهاي ادبي كودكان،
در گذشته كودك و نوجوان تنها مدل كوچك شدهاي از بزرگسالان بودند؛ يعني حتي در پوشش
و لباسها، بر تن كودكان و نوجوانان لباسهايي دقيق، كپيشده از بزرگسالان را ميپوشاندند؛
اما امروزه هزاران طراح لباس، در حوزه كودك دارند نان ميخورند و ايدهپردازي ميكنند،
اين يعني كودك امروز هويت دارد، هويتي متفاوت از بزرگسالان و اينكه نياز دارد مفاهيمي
از جمله غم، شادي، دوستي، عشق و.... را با المانها و تصاويري كه براي او و دنياي كودكانه و نوجوانانهاش معني دارد، بيان شود.
به گفته سوسن حیاتی،
هنگامي كه براي كودك و نوجوان کتاب ميخوانيم يا قصه ميگوييم، غواصيشان را در درياي تصاوير و كلمات ميبينيم تا آنجا كه هنگامي
كه از آنها ميخواهيم دست به توصيف تصاوير ذهنيشان بزنند هر كدام مرواريدي از اين دريا رو ميكنند
كه شگفتزده ميشويم. پس بخوانيم و با زيباخواني و عميقخواني دعوتشان كنيم و عاشقشان
كنيم به خوانش.
آرزو تنگستاني،
مربي مسوول مركز بندر ريگ هم در این خصوص گفت: يكي از عناصر اصلي و تاثيرگذار در شكلگيري
شخصيت كودكان، كتاب و كتابخواني است. بنابراين آشنا كردن كودكان با كتاب و كتابخوانی
تاثیر بسزایی در رشد و تكامل هر چه بیشتر كودكان در تمامی ابعاد شخصیت آنان دارد و
باعث افزايش مهارتهاي اجتماعي و ارتباطي كودكان ميشود.
مربی ادبی مرکز بردخون هم معتقد است که کتاب و کتابخوانی
با کودکان و برای کودکان با برنامهریزی و راهکارهای دقیق، باعث رشد ذهنی و فکری آنها
میشود و در شکلگیری و تکامل شخصیت کودک نقش بسزایی دارد و چه خوب میشود که ما مربیان
و خانوادهها از زمان کودکی، کودکانمان را با کتاب و قصهها و محتوای آنان آشنا کنیم
و از روشهای موثر و خلاق برای ایجاد علاقه در کودکان به کتاب و خوانش آن بهره ببریم،
چنانچه این روشها در ابتدا میتواند بهصورت خوانش کتاب با توجه به تصاویر جالب آن
برای کودکان باشد یا اینکه از کودک بخواهیم با توجه به تصاویر کتاب، قصه آن را بگوید
یا اینکه قصههای آموزنده از کتابهای ارزشمند ادبی و... برای کودکانمان بخوانیم و
همه اینها برای ایجاد انگیزه در ذهن جستوجوگر کودک برای خوانش کتاب و تاثیر پذیرفتن
از آن، برای تربیت صحیح فرهنگ و دانش او موثر خواهد بود که در سنین بالاتر نتایج مطلوبی
از آن برای فرد و جامعه بهدست خواهد آمد.
زینب حاجیپور
با بیان اینکه همچنین باید گفت که این تاثیرپذیری شخصیت کودک از کتاب نیازمند مربیهای
باتجربه و متخصص و تشویقهای جدی خانودههاست، افزود: چنانچه میبینیم وقتی این انگیزه
در کودک ایجاد شد و علاقهمند به کتاب شد، تیپ شخصیتی و فکری او نیز در جهت ارزشمندی
به پیشرفت و رشد اخلاقی قابل ملاحظهای میرسد که رسیدن به این اهداف نیز نیازمند فراهم
کردن امکانات و زمینههای مناسب برای رشد شخصیتی کودکان چه در محیطهای خانواده، مدرسه،
کانونها، کتابخانهها و... است که از جمله میتوان به تهیه کتابها و مجلات مفید برای
آنها و تشویق به مطالعه در آنها اشاره کرد.
وی با تاکید
بر اینکه شخصیت کودکان در مواجهه با کتاب بسیار تاثیرپذیر است و به تکامل فکری، اخلاقی،
اجتماعی، فرهنگی و... آنها کمک فراوانی میکند، گفت: کتاب، زندگی کودک را هدفمند میکند
و نویسندههای کتاب کودک نیز میتوانند با خلاقیت و شگردهای جدید در طراحی این کتابها
ایجاد علاقه به کتاب را در کودکان تقویت و بیشتر کنند که در نهایت تاثیر بهتر و بیشتری
بر شکلگیری شخصیت آنها میگذارد و خلاقتر خواهند شد و از خواندن کتاب نیز لذت خواهند
برد.
به گفته حاجیپور،
بنابراین عنصر مطالعه و خوانش کتاب را باید بهصورت جدیتری در کودکانمان تقویت کنیم
تا شخصیت مطلوبی به جامعه ارائه دهند و باعث
رشد و توسعه جامعه خویش نیز شوند و اینگونه در پیشرفت و توسعه جهان نیز مشارکت خواهند
کرد، چنانچه میبینیم در همه زمانها کتاب و کتابخوانی باعث رشد و پیشرفت همهجانبه
کشورها بوده و باعث تربیت صحیح فرد و اجتماع شده و شخصیت افراد را در مسیر درست هدایت
و تقویت کرده است. با این توصیفات همه ما مربیان، خانوادهها، محیطهای یادگیری، مدارس
و... باید زمینههای موثری برای ایجاد انگیزه در خوانش و علاقه به کتاب در کودکانمان
بهوجود بیاوریم تا شخصیتهای مطلوب و موثری به جامعه تحویل دهند.
مسوول مرکز
فرهنگی هنری شماره ۲ کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان بوشهر هم در پاسخ
به پرسش مذکور گفت: کتاب به اندیشه ما دو بال میدهد، بالهایی برای پرواز در افقهایی
روشنتر و وسیعتر! مهم نیست چند سال داشته باشیم؛ کتابهای مناسب در هر سنی این بالها
را برایمان به ارمغان میآورند؛ فقط کافی است صفحات جادوییشان را ورق بزنیم و غرق در لذت خواندن شویم. چه عالی است که رویش این
بالها از کودکی شکل گرفته و هر بار با مطالعه بیشتر، وسیعتر و گستردهتر شوند.
ملیحه کرمی در
ادامه با تاکید بر اینکه تاثیر مثبت و شگرف کتاب و کتابخوانی در شکلگیری شخصیت کودکان
و نوجوانان بر کسی پوشیده نیست، افزود: خوشبختانه این روزها بر خلاف گذشته انواع و
اقسام کتابها با صدها طرح و رنگ در بازار کتاب موجود است؛ فقط کافی است اراده کرده
و این موهبت را از فرزندانمان دریغ نکنیم.
وی در پایان
با بیان اینکه فراموش نکنیم که سن کودکی بهترین سن برای رشد و ارتقای عملکردهای مغزی
و شناختی در کودکان است و یادگیری هم در این سنین سرعت بیشتری دارد، یادآور شد: پس
اگر بهعنوان والدینی دغدغهمند، خواهان پرورش انسانهایی آگاه و هوشیار هستیم که خود
و مهارتهایشان را بهتر و بیشتر بشناسند و بتوانند در طول زندگی عملکرد بهتری در اجتماع
داشته باشند، مطالعه کتابهای خوب و تشویق آنها به مطالعه از مهمترین وظایفی است که
باستی در برنامه زندگیمان بگنجانیم.
مربیمسوول
کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مرکز خورموج در این باره گفت: از آنجا که مطالعه
در دوران کودکی یکی از عناصر اصلی و تاثیرگذار در شکلگیری شخصیت کودک است.
بنابراین با آشنا کردن کودکان با کتاب و کتابخوانی تاثیر بسزایی در رشد و تکامل آنها
در تمامی ابعاد دارد، توجه به فرهنگ مطالعه در خانه و مدرسه موجب تربیت افرادی سالم
و در نهایت شکلگیری جامعه سالم میشود. دین اسلام دین خواندن است و ما مسلمانان
وظیفه سنگینی در خصوص خواندن بهعنوان الگوی مردم جهان دارد.
مرضیه متین با
بیان اینکه دوران کودکی از بهترین دوران برای ایجاد عادت به مطالعه است، افزود: همانطور
که یک کودک، خواندن و نوشتن و حساب کردن را یاد میگیرد، باید روش صحیح مطالعه را
بیاموزد. بنابراین ما باید روش مطالعه را به او بیاموزیم و او را به مطالعه عادت دهیم.
استفاده از یک برنامهریزی مناسب، قصهگویی برای کودکان، خواندن اشعار زیبا و با مفهوم،
خواندن کتاب با صدای بلند تشویق کودکان برای کشیدن نقاشی و بیان کردن داستان، استفاده
از کتاب برای پاسخ دادن به سوال های کودکان و اهدای کتاب از راهکارهای مناسب برای جذب
کودکان است.
وی در پایان
یادآور شد: از سنین آغازین رشد باید برای کودکان کتاب تهیه کرد تا با کتاب انس بگیرند
و انگیزه مطالعه داشته باشند و زمانی از اوقات فراغت خود را به مطالعه اختصاص دهند.
خرید کتاب در سبد خانوار قرار بگیرد و پدرها و مادرها کودکان را به سمت کتابخوانی
سوق دهند. خواندن کتاب برای کودکان از سوی والدین، ضمن ایجاد محیطی شاد و مفرح به آموزش
مهارتهای زندگی به آنان نیز کمک موثری میکند وباعث رشد و تکامل ذهنی و رفتاری آنان
میشود، کتاب خواندن برای کودکان در صورتی که مستمر و هدفمند باشد، میتواند بهتدریج
آنها را به مطالعه علاقهمند کند.
این گزارش
ادامه دارد...