الهام بهروزی

طرح‌های فصلی کتاب فرصتی مغتنم برای رونق کتابفروشی‌ها به‌ویژه در شهرستان‌ها در بحران کروناست که از یک سو به دلیل تورم و افزایش یکباره قیمت کاغذ و به‌تبع آن کتاب و از سوی دیگر در پی به‌دلیل تعطیلی‌های مداوم کرونایی و اعمال پروتکل‌های بهداشت تحت فشار قرار گرفته‌اند و روزهای پر فراز و نشیبی را طی می‌کنند.

طبیعتا کتابفروشی‌ها برای حفظ موجودیت خود در این شرایط سخت به سیاست‌های حمایت‌جویانه‌ای نیازمند هستند تا بتوانند به رسالت فرهنگی خود عمل کرده و همچنین با حفظ سرمایه اولیه خود به بهبود کسب و کار خود بپردازند؛ چراکه کرونا روند کار کتابفروشی‌ها را نیز مانند سایر کسب و کارهای دیگر با رکود جدی روبه‌رو کرده است. از همین رو، اجرای طرح‌های فصلی کتاب یکی از راهکارهای مفید و موثر در رونق کوتاه‌مدت کتابفروشی‌هاست. این طرح‌ها که پیش از دوران کرونا هم اجرا می‌شد ولی در دوران کرونا و با توجه به شرایط اقتصادی و خاصی که بر کشور حاکم شده، با استقبال بهتری روبه‌رو شده است و قدرت خرید مردم را در حوزه کتاب تا حدی تقویت می‌کند. هرچند در این میان برخی از خریداران کتاب خواهان افزایش سقف خرید کتاب برای هر فرد هستند که خوشبختانه در طرح تابستانه کتاب، با افزایش پنجاه درصدی سقف خرید کتاب مواجه شده‌ایم و همین مساله میل مردم را به خرید کتاب دوچندان کرده است.

طرح تابستانه کتاب در بوشهر نیز با اقبال خوبی مواجه شده و ۱۲ کتابفروشی از سراسر استان در این طرح شرکت کرده‌ و توانسته‌اند زمینه خرید مناسب کتاب را برای هم‌استانی‌های خود فراهم کنند. بی‌شک در شهری مثل بوشهر که هنوز کتاب به دغدغه اصلی مردم بدل نشده، اجرای طرح‌های تشویقی مثل طرح‌های فصلی کتاب و سایر رویدادهای کتاب‌محور می‌تواند حساسیت مردم را به کتاب بیشتر کند. قطعا یکی از ضرورت‌های بسترسازی برای ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی، حمایت از جامعه کتابفروشی‌ استان است؛ چراکه این کار خواه ناخواه به رشد کتابخوانی در جامعه کمک می‎کند و کتابفروشی‌ها با نیازسنجی و افزایش تقاضا به عرضه کتاب به‌ویژه تازه‌های نشر و کتب تخصصی بیشتر دلگرم می‌شوند.

معاون مطبوعاتی و فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر با اشاره به مشارکت ۱۲ کتابفروشی استان در طرح تابستانه کتاب به بامداد جنوب گفت: در این دوره، 12 کتابفروشی استان شامل پنج کتابفروشی پاپیروس، کتابشهر بوشهر، خانه کتاب، کافه کتاب (پاتیزه) و کتابسرای افشین در بوشهر و هفت کتابفروشی در سایر شهرهای استان شامل خانه کتاب و شهر کتاب باقرپور از برازجان، کتابفروشی دانشجو از جم، هرمس و کتابفروشی مرکزی از گناوه، کتابسرای نیک از کنگان و کتابفروشی سیتک از عسلویه مشارکت دارند.

آنیتا مظفری در خصوص شرایط این طرح توضیح داد: سقف مجاز خرید برای هر خریدار در بهارانه کتاب ١٤٠٠، دویست هزار تومان بود اما در تابستانه کتاب ۱۴۰۰ با افزایش ۵۰ درصدی اعتبار یارانه، مخاطبان و علاقه‌مندان به کتاب می‌توانند تا سقف ۳۰۰ هزار تومان با تخفیف ۲۰ درصدی خرید کنند. طرح تابستانه کتاب تا ۱۹ مردادماه ادامه دارد و خریداران کتاب تا این تاریخ از مزایای این طرح برای خرید کتاب استفاده کنند.

معاون مطبوعاتی و فرهنگی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در پایان در خصوص تاثیر طرح‌های فصلی کتاب در رونق کتابفروشی‌ها به‌ویژه در ایام کرونا تصریح کرد: بدون شک طرح‌های فصلی از اهمیت بسزایی در حفظ موجودیت کتابفروشی‌ها به‌ویژه در شرایط بحران کرونا، برخوردار است. طرح‌های فصلی با تخفیف مناسب قدرت مردم را در خرید کتاب افزایش می‌دهد و پای آن‌ها را به کتابفروشی‌ها باز می‌کند و در دوران کسادی و رکود ناشی از کرونا می‌تواند موجب افزایش استقبال مخاطبان شود.

یکی از مدیران کتابفروشی «پاتیزه» بوشهر که در طرح‌های فصلی به‌صورت پیوسته مشارکت دارد، در این خصوص به بامداد جنوب گفت: طرح‌های فصلی کتاب، یکی از سیاست‌های خوبی بود که در کشور اجرا شده البته این طرح‌ها معایبی هم دارند که لزوم دارد، برای تاثیرگذاری بیشتر این معایب برطرف شوند اما با همه این‌ها موجب شده که کتابخوانان و حتی افراد کتاب‌نخوان هم به حوزه کتاب بیشتر جذب شوند و به خرید کتاب رغبت نشان بدهند؛ چراکه با توجه به شرایط اقتصادی جامعه و افزایش قیمت کتاب، قدرت خرید مردم کاهش پیدا کرده است ولی تخفیف لحاظ شده در طرح‌های فصلی این امکان را به مخاطبان کتاب می‌دهد که کتاب‌های موردنیاز خودشان را با قیمت مناسب‌تری تهیه کنندو خوشبختانه طرح‌های فصلی در دوران کرونا با استقبال چشمگیری روبه‌رو شده تا جایی که در چند دوره اخیر به‌دلیل اسقبال خوب مردم ما در همان روزهای نخست طرح با پایان اعتبار خود روبه‌رو شدیم که البته این موضوع اغلب موجب نارضایتی جامعه کتابخوان می‌شود چون مجبور به تهیه کتب مورد نیاز خود بدون تخفیف و با قیمت بیشتری می‌شوند.

محمدعلی محسنی‌فرد در ادامه با بیان اینکه امیدوارم متولیان امر در دوره‌های آینده هم سقف خرید را برای هر فرد افزایش بدهند و هم اعتبار یارانه کتابفروشی‌ها را تا دیگر شرمنده جامعه کتابخوان نشویم، افزود: کتاب امروز به توجه ویژه نیاز دارد و هنوز بخش اعظم جامعه به کتاب‌های کاغذی تمایل دارند و نتوانسته‌اند که با کتاب‌های الکترونیکی ارتباط بگیرند، بنابراین انتظار می‌رود که با اجرای سیاست‌های کارامد و کارشناسی‌شده بستر لازم را برای هستی کتاب‌های کاغذی و تسهیل فروش آن فراهم آورند تا قدرت مردم در خرید این نوع کتاب‌ها تضعیف نشود.

وی در ادامه با بیان اینکه در طرح‌های فصلی بهتر است که هر خریدار با یک کد ملی هر مقدار که کتاب نیاز دارد، بخرد، افزود: همچنین اعتبار ریالی کتابفروشی‌ها قابل افزایش باشد. به خریداران حرفه‌ای کتاب به‌طور ماهیانه تخفیف بدهند. برای دانشجویان، معلمان، شاعران، نویسندگان، مترجمان، محققان و اساتید دانشگاه تخفیف ماهیانه درنظر بگیرند. تخفیف شامل تمام کتاب‌ها شود. برای مثال، بعضی از کتاب‌های جلدچرم، نفیس، و کتابی مانند - کتاب مستطاب آشپزی - تخفیف ندارند.

این فعال فرهنگی در پاسخ به این پرسش مردم بیشتر چه کتاب‌های را می‌خرند، بیان کرد: اغلب در طرح‌های فصلی، کتاب‌هایی در حوزه ادبیات داستانی، رمان، روانشناسی، جامعه‌شناسی، تاریخ و همچنین آثاری در زمینه ارزهای دیجیتال خریداری می‌کنند.

محسنی‌فرد در پایان یادآور شد: در این دوره نیز ما در دو روز اول اعتبارمان تمام شده است و امیدوارم که این اعتبار دوباره شارژ شود تا شرمنده شهروندان کتابخوان شهرمان نشویم.

یکی از مخاطبان و دوستداران کتاب که برای خرید کتاب با استفاده از طرح تابستانه کتاب به کتابفروشی آمده بود، نیز به بامداد جنوب گفت: در طرح بهاره کتاب متاسفانه در روزهای آخر طرح آمدم و به دلیل اینکه اعتبار کتابفروشی‌های عضو طرح پایان یافته بود ناچار شدم که کتاب‌های موردنظر خودم را بدون تخفیف و با قیمت نسبتا بالایی تهیه کنم از این رو، در این دوره در روزهای نخست آمدم و خوشبختانه موفق شدم که کتاب‌ها انتخابی‌ام را با تخفیف تهیه کنم و اینکه در این دوره همچنین تا سقف ۳۰۰ تومان می‌توانستم خرید کنم که تقربیا توانستم بخشی از کتاب‌های موردنظرم را خریداری کنم.

فاطمه آبادی در ادامه با بیان اینکه البته امیدوارم سقف خرید در طرح‌های فصلی بیشتر شود، افزود: چون در بسیاری از موارد برای کارهای پژوهشی نیاز به یک‌سری منابع و کتب تخصصی داریم که قیمت‌هایی بالای ۶۰۰ یا ۷۰۰ هزار تومان دارند و این رقم بسیار بیشتر از سقف خرید برای هر فرد است. قطعا با توجه به شرایط اقتصادی و تورمی که بر کشور حاکم شده، خرید کتاب با این قیمت واقعا هزینه‌بر و دشوار است.

وی در پایان یادآور شد: با همه این‌ها طرح‌های فصلی کتاب به‌ویژه در این شرایط سخت هم به سود ما کتابخوان‌هاست و هم به رونق کتابفروشی‌ها کمک می‌کند و اینکه خرید کتاب را تسهیل کرده است. امیدوارم در آینده طرح‌های حمایتی بیشتری در حوزه کتاب اجرا شود تا بتوان به کمک آن‌ها کتاب را از غربت خارج کرد.

در پایان این گزارش یادآوری می‌شود، تا روز دوم طرح «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» ١٣٧ هزار و ٧٠٢ نسخه کتاب به ارزش ٧٩ میلیارد و ٢٧٠ میلیون و ١٧٥ هزار و ٩٨٩ ریال از سوی ۹۷۴ کتابفروشی به فروش رسید.

طبق این آمار، تا پایان دومین روز از طرح «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» استان تهران با ۱۶۲ کتابفروشی و فروش ٢٠ هزار و ٦٦٢ نسخه کتاب به مبلغ ١٢ میلیارد و ٢٠٧ میلیون و ٦٦٣ هزار و ٩٠ ریال توانست ١٥ درصد از کل فروش در این طرح را از بین ۳۱ استان کشور به خود اختصاص دهد. در «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» تاکنون استان‌های تهران، خراسان رضوی، اصفهان، قم، فارس، گیلان، آذربایجان شرقی‌، مازندران، خوزستان و کردستان به عنوان پرفروش‌ترین استان‌ها بر اساس تعداد کتاب معرفی شدند.

همچنین، استان‌های تهران، اصفهان، خراسان رضوی، قم، فارس، گیلان، آذربایجان شرقی، کردستان، مازندران و خوزستان تاکنون به عنوان پرفروش‌ترین استان‌ها به لحاظ مبلغ فروش در طرح «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» شناخته شدند. در طرح «تابستانه کتاب ۱۴۰۰» خریداران می‌توانند تا پانزدهم مردادماه با مراجعه به کتابفروشی‌های عضو طرح،‌ کتاب‌های عمومی، کودک و نوجوان و دانشگاهی را با یارانه ۲۰ درصدی خریداری کنند. اسامی و مشخصات کتابفروشی‌های عضو طرح به تفکیک هر استان روی سایت tarh.ketab.ir قابل مشاهده است.