حسین موسوی
تحریم یکی از مهمترین ابزارها برای فشار به دیگر کشورها در سیاست خارجی آمریکا بوده است. در جعبه ابزار سیاست خارجی ایالات متحده، تحریم‌های اقتصادی نخستین گزینه برای مقابله با کشورهای مخالف است. این سیاست از سالها قبل در دستور کار آمریکا بوده است با این حال در یکی دو دهه اخیر این ابزار کاربرد بیشتری پیدا کرده است. ایران چهار دهه است که با تحریم‌های آمریکا دست و پنجره نرم می کند با این حال این تحریم‌ها در سال‌های اخیر تشدید شده و عمدتا مردم عادی را هدف قرار داده است. دولتمردان آمریکایی در سال‌های اخیر که ایران درگیر کرونا بوده عملا تغییری در محدودیت‌های اقتصادی علیه ایران نداده اند از همین روست که محمدجواد ظریف وزیر پیشین امور خارجه از تحریم‌ها بعنوان تروریسم اقتصادی یاد کرد.
دونالد ترامپ رییس جمهور سابق آمریکا با قمار بر وضع تحریم‌های سخت و اجرای سیاست فشار حداکثری وعده فروپاشی سه ماهه ایران را به رهبران کشورها می‌داد، ایران بیش از سه سال با اتخاذ سیاست مقاومت حداکثری ایستادگی کرد و در نهایت این طراحان و مجریان سیاست فشار حداکثری بودند که با ناکامی کاخ سفید را ترک کردند. سیاست تحریم اگر چه به اقتصاد ایران لطمات بسیاری زد اما در نهایت این سیاست دستاورد قابل اعتنایی برای آمریکا هم نداشت و اهداف دولت پیشین این کشور از این سیاست محقق نشد. کما اینکه مقامات آمریکایی بارها به شکست تحریم‌ها و فشار حداکثری در قبال ایران اعتراف کرده اند.
در حالی که مقامات آمریکا بارها بر شکست سیاست فشار و تحریم علیه ایران اذعان کرده اند با این حال دولت جدیدآمریکا هم پا جای پای دولت ترامپ گذاشته است. که آخرین نمونه آن تحریم چهار شخص ایرانی بوده است. در این زمینه سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به اقدام خزانه‌داری آمریکا در اعمال تحریم‌های جدید گفت: متاسفانه مقامات فعلی آمریکا مسیر شکست‌خورده دولت قبلی را طی می‌کنند. حامیان و کاسبان تحریم در آمریکا جعبه ابزار تحریمی خود را در اثر مقاومت حداکثری ایران خالی دیده‌اند و این بار با توسل به سناریوهای هالیوودی، تلاش دارند حیات برگرفته از فضای تحریمی را برای خود زنده نگه دارند.
اعمال تحریم های اقتصادی از سوی آمریکا غالبا با به کارگیری ادبیات تهدیدآمیز و غیرمحترمانه همراه است تهدیدهایی که از سوی مقامات آمریکایی از موضعی برتر بیان می شود نه تنها در اصول دیپلماسی بین الملل جایی ندارد بلکه کشور مخاطب را در موضعی دفاعی قرار می‌دهد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه هم اخیرا در این مورد گفت: آمریکایی‌ها از ادبیات تهدید علیه ایران نتیجه‌ای نمی‌گیرند و تا زمانی که مودبانه با مردم ایران صحبت نکنند به نتیجه‌ای نخواهند رسید و آنها باید از این ادبیات دست بردارند چراکه اینگونه ادبیات پیام سازنده‌ای به دولت جدید ایران منتقل نمی‌کند. آنها باید مرور کنند که آیا تاکنون از این ادبیات دستاوردی داشته‌اند یا نه.
دولت آمریکا در مذاکرات اخیر که در وین برگزار می‌شد، با تهدید به ترک میز مذاکره سعی می‌کرد که خواسته‌های خود را به جمهوری اسلامی تحمیل کند. جو بایدن نیز تهدید کرده است که اگر مذاکرات شکست بخورد، آماده بررسی گزینه‌های دیگر است.
رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز روز جمعه ۱۲ شهریور گفت: ما نمی‌توانیم هنگامی که ایران در حال پیشرفت هسته‌ای است، تا ابد منتظر بمانیم. چراکه زمانی می‌رسد که پیشرفت‌های آنها بازگشت به برجام را برای آمریکا بسیار کم ارزش‌تر می‌کند. او در گفت‌وگو با تلویزیون بلومبرگ افزود: تا به‌حال چیزی در خصوص اینکه سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران آماده متعهد شدن به دور هفتم مذاکرات وین بوده را، دریافت نکرده است.
این در حالی است که سید ابراهیم رییسی رییس جمهور کشورمان چندی پیش اعلام کرد: آمریکایی‌ها با وضع تحریم‌های جدید تعهدات خود را به‌طور آشکار نقض کرده و حتی تحریم‌های جدید را به حوزه اقلام بشردوستانه هم کشاندند. در هر مذاکره ای باید حقوق ملت ایران استیفا و منافع ملت ما تامین شود.
ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه نیز روز جمعه ۱۲ شهریور در مورد تحریم اقلام بشردوستانه گفته است که ایران با توجه پاندمی ویروس کرونا نیاز به کمک دارد، اما غرب محدودیت‌ها علیه این کشور را لغو نمی‌کند. رئیس‌جمهوری روسیه افزود که در مورد ایران، نمی‌خواهم وارد مسائل سیاسی شوم، اما این کشور به کمک نیاز دارد ولی هیچ‌یک از تحریم‌ها لغو نمی‌شود. حتی در این خصوص گفت‌وگوهایی صورت نمی‌گیرد. من در خصوص سایر کشورها چیزی نمی‌گویم. به عنوان مثال ونزوئلا را در نظر بگیرید، سیاست جای خودش، اما مسائل انسانی باید مورد توجه قرار گیرد. ولادیمیر پوتین افزود که محدودیت‌های مربوط به همه‌گیری، به ویژه در زمینه توزیع داروها و واکسن‌ها برداشته نمی‌شود.
آمریکا مدعی است که دارو و اقلام بشردوستانه شامل تحریم‌ها نمی‌شوند. اما همزمان تحریم‌های گسترده آمریکا و اقدامات تنبیهی این کشور علیه بانک‌هایی که مراودات تجاری با ایران دارند، انتقال پول از ایران را با دشواری‌های غیر قابل انکاری روبه‌رو کرده است.
دولت بایدن اعلام کرده که در حال بازنگری جامع در سیاست‌های کلان تحریم‌ها است. بر اساس این بازنگری تحریم‌های آمریکا باید به میزان بی‌سابقه‌ای کاهش می‌یابد و تحلیلگران این اقدام را نتیجه انتقادات در مورد اثربخشی تحریم‌ها بر مبنای تغییر رفتار می‌دانند.
دولت جو بایدن که با وعده رفع تحریم، وارد کاخ سفید شد تاکنون اقدامی برای رفع تحریم‌ها انجام نداده و حتی تلاش کرده از تحریم‌های گسترده‌ای که دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا علیه ایران وضع کرد، به‌عنوان اهرم فشاری در مذاکره با ایران استفاده کند.
ایران بیش از سه سال است که شدیدترین و بی‌سابقه ترین تحریم‌ها را متحمل شده است با این حال این تحریم‌ها نتوانست خللی در عزم و اراده ایران ایجاد کند و عملا طراحان سیاست فشار حداکثری بدون کسب دستاورد قابل اعتنایی کاخ سفید را ترک کردند. در چنین شرایطی انتظار می‌رود دولت بایدن با نگاهی به تجربه دولت پیشین‌آمریکا واقعا در صدد تجدید نظر در این سیاست بوده و سیاست ناکام فشار حداکثری را رها کند.
پربازدید ها