بامداد جنوب: ایران با وجود داشتن ۱۸ درصد از منابع گازی جهان در جایگاه دوم قرار دارد، اما به علت نداشتن برنامهای منسجم برای صادرات گاز به کشورهای همجوار تا چند سال آینده، از بازار گاز جهانی حذف خواهد شد.
در حالی که شرکت توتال فرانسه از «بازگشتی بزرگ» بهواسطه قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری برای ساخت چهار پروژه انرژی بزرگ در جنوب عراق میگوید، مقامات ایرانی علت کاهش ناگهانی صادرات گاز به عراق را بدهیهای معوقه و انجام نشدن بهموقع تعهدات مالی عراق عنوان کردهاند.
نکته، اما اینجاست که این اولینبار نیست که صادرات گاز ایران به عراق قطع میشود و این کشور بارها در زمستان شاهد این قطعی بوده است و در واقع گازی که مقرر بود بهعنوان بستر پیشرفت باشد اکنون به استحکاک تولید بدل شده است، قطع یا کاهش گاز صنایع در ماههای سرد، تامین نشدن مناسب گاز نیروگاهها، خاموشی، آلودگی، نداشتن نفع و درآمد از بابت جایگزین سوخت مایع با گاز و تزریق نشدن مناسب به مخازن، دستاورد بیتوجهی به تراز گاز در کشور بوده است که در نهایت هم باعث کاهش ارزش افزوده این منبع پردرآمد برای کشور شده است.
هر چند مهمترین راهی که تاکنون برای حل این معضل در دستور کار قرار گرفته «تهاتر» بوده، اما مشکل اینجاست که واردات سالانه ایران از عراق به ۱۰۰ میلیون دلار هم نمیرسد، اما ایران سالانه حدود ۱۱ تا ۱۲ میلیارد دلار صادرات کالا، خدمات، برق و گاز به عراق دارد و امکان استفاده از شش میلیارد دلار منابع مسدود شده صادرات برق و گاز ایران به عراق، وجود ندارد و اگرچه بدهی سنگین عراق به ایران واقعیتی بسیار مهم است، اما در سالهای گذشته ایران در تابستانها بهخاطر کمبود داخلی برق، صادرات به عراق را متوقف میکند و در زمستان نیز بهخاطر کمبود داخلی گاز، صادرات گاز به عراق را بهشدت کاهش میدهد.
در حال حاضر میادین نفت و گاز ایران وارد نیمه دوم عمر خود شدهاند و برای حفظ سطوح کنونی تولید، حدود ۲۰۰ میلیارد دلار سرمایه میخواهند، سرمایهای که میشد حتی با توجه بهموقع به بحث صادارت گاز و قراردادهای سفت و محکم با کشورهای همسایه خواستار گاز کشور، تامین شود که بهنظر میرسد با نبود برنامهریزی جامع این فرصتها به پای مصرفکنندگان داخلی یا دود شدن در هوا سوختند و از بین رفتند.
در واقع سرعت رشد مصرف گاز در کشور هر روز بیشتر میشود و از همینرو علاوه بر افزایش تولید باید به فرهنگسازی نیز توجه ویژه داشت. زیرا همین گاز میتواند، صادر شده یا به محصولات باارزش بیشتری تبدیل شود؛ بنابراین لازم است، افزایش ارزشافزوده در دستور باشد حال آنکه ایران با وجود داشتن ۱۸ درصد از منابع گازی جهان بعد از روسیه در جایگاه دوم قرار دارد، اما به علت نداشتن برنامهای منسجم برای صادرات گاز به کشورهای همجوار تا چند سال آینده، از بازار گاز جهانی حذف خواهد شد و بازیگری منفعل در بازار گاز در اختیار سایر بازیگران همچون بازار نفت خواهد بود.
دولت عراق برای تامین انرژی خود تحت فشار قرار گرفته است، زیرا خدمات پایهای این کشور بهدلیل سالها سرمایهگذاری نکردن و همچنین مدیریت ضعیف با بحران انرژی روبهرو شده است. کشور عراق یکی از مهمترین مقصدهای برق و گاز صادراتی ایران به حساب میآید. بر همین اساس در سال ۹۸ نزدیک به ۴۰ درصد از کل گاز صادراتی کشور به مقصد عراق هدایتشده که این آمار در سال گذشته و بهدلیل نیاز طرف عراقی و همچنین کاهش صادرات گاز به ترکیه به رقم ۶۵ درصد ن