صادق راستگو
امضای پیمان سهجانبه «آکوس» میان امریکا، انگلیس و استرالیا نه تنها
باعث واکنش سخت کشورهای اروپایی شد، بلکه در سطح جهان با انتقادات بیسابقهای روبهرو
گردید. با این حال در داخل امریکا هم بسیاری از افراد برجسته در حوزه سیاستگذاری
با انتقاد شدید از این پیمان و امضای آن به دولت بایدن حمله کرده و تاکید کردند که
این پیمان هیچ خروجی برای امریکا نداشته جز آنکه متحدان اروپایی را بیش از پیش از
امریکا دور کند. بهصورت مشخص، کارشناسان امریکایی امضای این پیمان را ایجاد یک
فرصت بیبدیل برای روسیه و چین جهت نزدیکی بیش از پیش با اروپا ارزیابی میکنند.
به گفته برخی از کارشناسان امریکایی، راندن فرانسه بهعنوان یک عضو
شورای امنیت در میان کشورهای اروپایی عضو ناتو بیشترین مساحت را دارد و به لحاظ
توانایی در ساخت تجهیزات نظامی دارای زیرساختهای قابل توجهی است یک امتیاز بدون
دردسر بهطرف روسی و چینی و سایر مخالفان امریکا بوده است. راندن فرانسه، باعث
دلسردی بیش از پیش سایر کشورهای اروپایی شده و آنها به این نتیجه رسیدهاند که
امریکا همراهی صادق برای اروپا نیست و کشورهای این قاره باید خود، فکری کنند. اما
این همه ماجرا نیست.
نگرانی عمده کارشناسان امریکایی، یک نگرانی حقیقی و واقعی است. چراکه وانگ
ایی وزیر خارجه چین توافق امریکا، انگلیس و استرالیا موسوم به «آکوس» را خطری
پنهان برای صلح، ثبات و نظم بینالمللی دانست. وزارت خارجه چین در بیانیهای
مطبوعاتی اعلام کرد که وانگ ایی، این اظهارات را در حین مشارکتش در دور جدید گفتوگوهای
راهبردی بین چین و اتحادیه اروپا که در آن جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه
اروپا هم حضور دارد، عنوان کرده است.
اما موضوع جالب آنکه پس از هشدار این کارشناسان و ارزیابیهای صورتگرفته
توسط سران کاخ سفید در مورد سطح واکنش اروپا به پیمان آکوس، حالا مقامات امریکایی
در تلاش هستند تا این بحران را پیش از رسیدن به مرحله خطرناک خود، مدیریت کنند. در
همین رابطه آنتونی بلینکن وزیر خارجه امریکا، جینا ریموندو وزیر بازرگانی و کاترین
تای نماینده تجاری امریکا به نمایندگی از دولت جو بایدن در مراسم افتتاحیه شورای
تجاری و فناوری امریکا- اتحادیه اروپا در پیتسبرگ پنسیلوانیا شرکت خواهد کرد.
گفته شده که تیم بایدن در نشست روز چهارشنبه با مارگرت وستاگر و والدیس
دومبروفسکیس معاونان اجرایی کمیسیون اروپا دیدار خواهند کرد. مقامات عالیرتبه دو
طرف درباره اختلاف تجاری، هماهنگی در فرایندها و توسعه مقرراتی برای فناوریهای جدید
در هر دو سوی آتلانتیک مذاکره خواهند کرد. نکته جالب آنکه طرف امریکایی در تلاش
است تا نام چین را بهعنوان محور مذاکرات مطرح کند، چراکه یک مقام ارشد دولت بایدن
بدون اشاره بهنام دولتی خاص گفت: اروپا و امریکا منافع مشترکی در اطمینان از پیروی
طرف مقابل درباره چنین مقرراتی در زمینه فناوریهای جدید دارند.
به گفته وی، در شورای تجاری و فناوری در زمینه همکاری امریکا و اروپا
در زمینههای استانداردهای فناوری، امنیت زنجیره عرضه، آب و هوا و انرژی سبز، امنیت
و رقابتپذیری فناوری، حاکمیت دادهها، کنترل صادرات، رصد سرمایهگذاری و چالشهای
تجارت جهانی مذاکره خواهد شد. نکته مهم دیگر آنکه، همزمان با امضای پیمان آکوس،
کاخ سفید در تلاش است تا سایر محورهای ضدچینی را هم با خود همراه کند، به همین
دلیل بایدن هفته گذشته خود با مقامهای ارشد هند و ژاپن در کاخ سفید دیدار کرد تا
درباره نگرانیهای مشترک در خصوص نفوذ فزاینده اقتصادی و نظامی چین مذاکره کند.
البته بهنظر نمیرسد که تلاشهای امریکا برای بهبود شرایط با اروپا،
بهویژه فرانسه نتیجه داده باشد. از قرار معلوم رئیسجمهور فرانسه در حال استفاده
دوجانبه از اقدام امریکا در فروش زیردریاییهای خود بهجای فرانسه به استرالیا
است. حملات مکرون برای جریحهدار کردن احساسات مردم فرانسه و بهرهمندی از آن در
انتخابات پیشرو است. امانوئل مکرون روز سهشنبه در نشست خبری مشترک با نخستوزیر
یونان درباره فسخ قرارداد زیردریاییهای فرانسوی از سوی استرالیا بهنفع امریکا،
گفت: زمانی که تحت تاثیر فشارهای قدرتهای بزرگ هستیم که بعضا افزایش مییابند،
واکنش نشان دادن یا اثبات اینکه ما نیز قدرت و توان دفاع از خود را داریم به منزله
تن دادن به تنش نیست بلکه خیلی ساده به منزله لزوم احترام به ماست.
به گفته ماکرون، در جریان امضای قرارداد نظامی با میتسوتاکیس در کاخ الیزه،
این قرارداد نظامی اولین گام جسورانه بهسوی استقلال استراتژی اروپایی است. امریکا
دوست تاریخی بزرگ و همپیمان ارزشمند ماست. اما ما باید اذعان کنیم که از بیش از ۱۰ سال گذشته امریکا
تلاشهایش را در وهله اول روی خود متمرکز کرده و منافع استراتژیک آن به سمت چین و
اقیانوس آرام معطوف شده است. این حق و حاکمیت خاص آنهاست. اما اینکه ما اینجا بیعرضه
باشیم یا از هر تجربهای برای خود درس عبرت نگیریم در واقع مرتکب اشتباه بزرگ خواهیم
شد.