|
گلاره جلالی
هفته جهانی «عصای سفید» بهانهای است تا به وضعیت نابینایان و کمبینایان و خواستهها و نیازهای آنها را مورد بررسی و واکاوی قرار بدهیم؛ چراکه نابینایان و کمبینایان مانند دیگر توانیابان علاقه زیادی به مستقل بودن و خودکفایی دارند و تا کنون هم با تکیه بر استعداد و تلاشهای خود در حوزههای ادبی، هنری و ورزشی خدمتهای ارزندهای به جامعه کردهاند.
هفته جهانی عصای سفید از 23 مهرماه شروع شده و تا 29 مهرماه ادامه دارد. دلیل نامگذاری این روز تنها برای آشنایی با مشکلات و رعایت حقوق و احترام گذاشتن به آنها است. آنها شهروندانی با نیازها و شرایط خاصی هستند که میطلبد مسوولان بیش از قبل فضا را برای حضور آنها در جامعه فراهم و بسترهای کافی را برای مسوولیتپذیری و خودباوری نابینایان و کمبینایان طبق قوانین مصوب ایجاد کنند.
استان بوشهر در خود توانیابان نابینا یا کمبینای موفقی جای داده است که اغلب آنها امروز از تحصیلات آکادمیک برخوردارند و در یکی از رشتههای ورزشی، هنری، ادبی و... دارای مهارت و استعداد خاصی هستند که با اعتماد به توانمندی آنها میتوان مسیر زیبایی را پیش روی آنها برای رشد و شکوفایی و باورمندی بیشتر فراهم کرد اما تا این لحظه که این گزارش نوشته میشود، این استان در زمینه اشتغالزایی این گروه که شرایط خاص و حساسی هم دارند، چندان کارامد و موفق ظاهر نشده است. امید میرود که در دولت سیزدهم، دولتمردان و مسوولان در زمینههای شغلی فرصتهای مناسبی را برای کمبینایان و نابینایان فراهم کنند تا از دانش و تخصص و مهارت آنها در عرصههای مختلف استفاده شود.
در همین زمینه مدیرعامل انجمن نابینایان ایران نمایندگی استان بوشهر که مسوولیت کتابخانه دیجیتال ویژه کمبینایان و نابینایان استان را برعهده دارد، به بامداد جنوب گفت: کتابخانه دیجیتال استان بوشهر ویژه کمبینایان و نابینایان استان زیرنظر این انجمن در راستای ارائه خدمات اجتماعی به اعضای آسیبدیده بینایی از سوی شرکت سامسونگ در ایران راهاندازی و کتابخانه دیجیتال بوشهر پانزدهمین کتابخانه این مرکز در مردادماه سال 1397 افتتاح و راهاندازی شده است.
مجتبی ناطوریزاده با بیان اینکه توانیابان این حوزه پس از ثبتنام در انجمن نابینایان و کمبینایان در کتابخانه نیز عضو شده و میتوانند بعد از آن از خدمات و آموزشهای این مرکز بهره ببرند، افزود: اعضای 300 نفره انجمن از سراسر شهرستانهای بوشهر هستند و مختص شهر بوشهر نیست. کتابخانه دیجیتال ویژه بوشهر دارای ظرفیتها و منابع قابلتوجه مطالعاتی از قبیل منابع کتابهای صوتی یا (کتاب گویا) با تعداد بین شش تا هفت هزار نسخه، سه هزار نسخه کتاب بریل، 600 نسخه کتاب بینایی برای افراد نیمهبینا که از بهدید استفاده میکنند است. موضوعات کتابهای این مجموعه آزاد و متنوع است. علاوه بر آن برای خانوادهها و همیاران مجموعه که شامل خانوادههای بچهها و همیاران مجموعه هستند کتابهای بینا در کتابخانه موجود است. ضمناً نشریهها و روزنامههای بریل از جمله نشریه ایران سپید در کتابخانه برای اعضا قابل دسترسی است. اعضای انجمن میتوانند از این منابع مطالعاتی بهصورت غیرحضوری و آنلاین استفاده کنند.
وی با اشاره به اینکه، یکی از اصلیترین اهداف کتابخانه، برگزاری دورههای آموزشی مختلف متناسب با نیاز نابینایان و کمبینایان زیر نظر این انجمن است، تصریح کرد: این انجمن دورههای آموزشی را بر اساس نیاز و میزان تأثیر در اشتغال افراد و به کمکمربیهای مجرب اجرا میکند. در این خصوص سه دوره آموزش ماساژ در سهشاخه ریلکس ماساژ، ماساژ سوئدی و ماساژ درمانی در دوران کرونا با رعایت نکات و پروتکلهای بهداشتی برای نابینایان و کمبینایان سراسر استان برگزار کردیم. همچنین در این مرکز برای اولین بار در کشور دوره کارآفرینی و خلاقیت ویژه نابینایان و کمبینایان استان برگزار شد و در حال حاضر نیز دورهی آموزش تئوری و عملی تحرک و جهتیابی بهصورت فشرده در جریان است.
ناطوریزاده با بیان اینکه کتابخانه دیجیتال ویژه نابینایان و کمبینایان با هدف ایجاد اشتغال، پنج پروژه اجرا کرده است، بیان کرد: به دلیل نبود اعتبار کافی در مراحل اولیه مانده و یا پیشروی کندی دارد. همچنین پروژه چندمنظورهای با تصمیم انجمن و اعضای کتابخانه دیجیتال در خصوص مشغول به کار شدن افراد آموزشدیده انجمن اجرا و راهاندازی شد که با توجه به اعتباراتی که جذب کردهایم توانستیم بیش از 30 درصد این طرح را پیش ببریم.
وی همچنین در خصوص وضعیت معیشت و رفاه اعضای این انجمن گفت: محور اصلی انجمن خودکفایی و خوداتکایی افراد آسیبدیده بینایی است در واقع این مسیر یک مسیر مشخص است و اشتغال میتواند ما را به هدفمان برساند. البته در حال حاضر توجه به قانون سهمیه سهدرصدی استخدام توانیابان از سوی بهزیستی در ادارات نسبت به گذشته بیشتر و اجراییتر شده است. اکنون افراد دارای معلولیت، پس از طی مراحل آزمون و مصاحبه کد مستخدمی کسب میکنند و در سازمانها مشغول به کار میشوند؛ اما هیچ سمن یا موسسهای پیگیر اشتغال افراد کمبینا یا نابینا نشده است؛ و تنها ما این کار را با اجرای دورههای آموزشی قبول کرده و هدفمان را در این زمینه گذاشتیم و در مسیر عملی کردن پروژهها به حمایتهای سازمانهای دولتی و غیردولتی مانند شهرداری، شورای شهر، بهزیستی جهت توانمندسازی توانیابان نیاز داریم.
مدیرعامل انجمن نابینایان ایران نمایندگی استان بوشهر در خصوص حمایتهای کرونایی بهزیستی از این قشر توضیح داد: در این مدت بهزیستی هیچ خدماتی حتی تامین الکل و ماسک در شرایط کرونا برای این موسسه ارائه نداده است و این مرکز وسایل بهداشتی خود را بهوسیله ارتباطهایی که با سمنهایی مانند حیات سبز لیان و ستاد اجرایی امام خمینی و همچنین خیرانی که با این موضوع مرتبط هستند تأمین کرده است.
ناطوریزاده در بخش دیگری از گفتههای خود در خصوص واکسن خاطرنشان کرد: سازمان بهداشت افراد توانیاب را در اولویت قرار داد و توانیابان در سامانه سلامت ثبتنام و نوبتگیری کرده؛ سپس به مراکز واکسیناسیون مشخصشده مراجعه و واکسن دریافت میکردند و تنها در اوایل به دلیل هماهنگ نبودن سامانه و جایگاهها مشکلات کوچکی پیشآمده بود.
به گفته وی، مناسبسازی برای معلولان و سالمندان در هر شهری باید اجرا شود و این خود باعث خودکفایی معلولان و نابینایان میشود، این افراد دوست دارند خودکفا باشند و فقط با عصای سفید و یا با ویلچر خود بهتنهایی از خانه خارج شوند و کارهای شخصی خود را انجام دهند. همچنین در فضای شهری باید بستر فراهم باشد و این افراد باید بتوانند بدون خطر در جامعه حضور پیدا کنند.
مدیرعامل انجمن نابینایان ایران نمایندگی استان بوشهر در خصوص محیط ساختمانی که در آنجا ساکن هستند تصریح کرد: اکنون ما در ساختمانی ساکن هستیم که بهصورت اجاره رایگان از سوی خانواده خیری در اختیار ما گذاشتهاند. با توجه به اینکه که حضور ما در این ساختمان استمرار دارد این منطقه نیز نیاز به مناسبسازی دارد که ما در این زمینه زمان زیادی صرف کرده و به شهرداری و شورای شهر درخواستهایی ارائه داده و پیگیری کردهایم، اما تاکنون بیجواب مانده است. محدوده موسسه باید با توجه به نیاز نابینایان و کمبینایان مناسبسازی شود؛ اما در نهایت شاهد کمک جزئی بودهایم و هیچگونه کار اساسی انجام نشده است.
ناطوریزاده با اشاره به اینکه مناسبسازی سطح شهر باید تمامی توانیابان، سالمندان و افراد داری معلولیت را دربر بگیرد، گفت: البته در نظر گرفتن مسیری برای تردد نابینایان و کمبینایان که اقلیت توانیابان هستند از اهمیت بالایی برخوردار است. در حوزه محیط شهری باید المانها و استانداردها رعایت شود، یکی از راههای مناسبسازی محیط رفتوآمد برای افراد نابینا و کمبینا استفاده از موزاییکهای برجسته زردرنگ است و دیگری گویا کردن خدماتی مانند دستگاههای خودپرداز، چراغ راهنمایی و رانندگی، اتوبوسهای واحد و دیگر خدمات اینچنینی است.
به اعتقاد وی، علاوه بر امکانات فیزیکی از طریق رسانهها میتوانیم زمینههایی برای فرهنگسازی و آشنایی جامعه با افراد دارای معلولیت و نحوه برخورد با آنها را ایجاد کنیم. این روش آموزش اجتماعی و فرهنگسازی و اطلاعرسانی را در برمیگیرد که علاوه بر افراد خانواده آنها سایرین نیز نحوه رفتار با این قشر را آموزش میبینند.
ناطوریزاده در پایان با بیان اینکه در کشوری مانند ژاپن به سمنها اختیار عمل داده و حمایت میشود که حتی از نهادهای دولتی قدرت بیشتری دارند و همچنین در زمینه فعالیت خود و در حوزه اجتماعی سهم بسیار ارزندهای دارند، یادآور شد: اما در ایران اینگونه نیست و سمن مشمول هیچ حمایتی از سمت سازمانهای صادرکننده مجوز (مانند استانداری و وزارت کشور) نیست، در واقع با صدور این مجوزها فقط به ما هویت میدهند و آنهم سالانه یا دو سال یکبار نیاز به تمدید دارند و عملا کار خاصی برای ما انجام نمیدهند. کاغذبازیهای اداری و استعلامهای تکراری برای این مجموعهها جدا از وقتگیر بودن بسیار خستهکننده نیز هست. فردی که با ایجاد سمن در حال خدمترسانی به اقشار آسیبپذیر است به صبوری نیاز دارد، ما با تقبل این تلاشها و زحمتها و فعالیت در این راستا اهرم و کمکی برای بهزیستی هستیم؛ اما از بهزیستی امتیازات خاص و برجستهای دریافت نمیکنیم و تاکنون فقط از سوی بهزیستی شهرستان به خاطر کارا بودن این مرکز بوده، وگرنه حمایتهای مثبت و ادامهداری انجامنشده است. در خصوص این مقایسه، شاید بزرگترین مزایا سمن در ایران توانایی ارتباط و مشارکت با سایز حوزهها و موسسات باشد، اما از سوی دیگر به دلیل نداشتن پشتوانه قوی مجبوریم که با کمترینها بسازیم.
وی با اشاره به فعالیت در حوزه کارآفرینی و اشتغال افراد آسیبدیده بینایی، مسائل پایهای مثل تحرک و جهتیابی نابینایان و تلاش برای استقلال فردی آنان و مهم بودن این اهداف گفت: ما در این شرایط و اوضاع اقتصادی خیلی محدود هستیم و کند پیش میرویم اما شرایط اقتصادی در حدی است که بتوانیم از منطقهای مثل عسلویه، جم و سایر سازمانها کمک بگیریم و کارها را روی غلتک بیندازیم و حتما نباید بهزیستی کشور و یا سازمانهای خارج از استان به ما کمک و مسائل را کم کنند.
مدیرعامل انجمن نابینایان همچنین از مسوولان استانی خواست به آنها در مسیری یاری کنند که برای اشتغالزایی و خودکفایی توانیابان در پیش گرفتهاند.