الهام بهروزی

«پایتخت انرژی» عنوانی است که سال‌هاست بوشهر آن را یدک می‌کشد؛ اما از این عنوان پرطمطراق تاکنون چه امتیازها و مزایایی نصیب مردمان این خطه پرثروت شده است، جز حرمان و آلودگی و فقر و بیکاری! سهم فرهنگ از صنایع عظیم بزرگ گاز و نفت مستقر در عسلویه در این سال‌ها چقدر بوده است؟! پتروشیمی‌ها و شرکت‌های زیرمجموعه نفت در طرح‌ها و پروژه‌های خود چقدر پیوست‌های فرهنگی را لحاظ کرده یا می‌کنند؟ طبیعتا پاسخ این سوالات با توجه به بررسی‌های نگارنده و شواهد موجود، قطعا امیدبخش و راضی‌کننده نیست.

چون با اعمال تحریم‌های شدید در سال‌های گذشته، اولین حوزه‌ای که از ردیف اعتبارات سالانه صنایع نفت و گاز حذف شد، فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی هنری بود! این در حالی است که محیط خشک و زمخت صنعتی مثل عسلویه برای تلطیف فضا و پویایی و شادابی کارکنان و ساکنان خود بیش از هر چیزی به فعالیت‌های فرهنگی هنری نیاز دارد تا به کمک آن خستگی و خمودگی ناشی از کار و زیست در این منطقه صنعتی را از وجود ساکنان خود بشوید و ببرد؛ ولی شوربختانه در سال‌های اخیر تحت تاثیر تحریم‌ها و شرایط بد اقتصادی کشور و در پی آن شیوع کرونا با افت شدید فعالیت‌های فرهنگی هنری در عسلویه روبه‌رو شده‌ایم که این مساله تاثیر سوئی بر جو روانی این منطقه گذاشته است.

هرچند متولیان فرهنگی استان در دهه اخیر کوشیده‌اند تا با ایجاد زیرساختی مثل مجتمع فرهنگی عسلویه پویایی و امید را در این منطقه ایجاد کنند؛ ولی این پروژه که بزرگ‌ترین مجموعه فرهنگی در جنوب کشور به‌شمار می‌رود، به‌دلیل اختصاص نیافتن اعتبار کافی و به‌موقع همچنان ناتمام باقی مانده و از رسالت حقیقی خود بازمانده است. البته در دولت گذشته اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر که متولی این طرح بزرگ است، تلاش کرد تا راهی برای اختصاص بودجه لازم برای تکمیل آن بیابد اما با همه تلاش‌هایی که صورت گرفت این پروژه ناتمام ماند تا سرانجام آن به‌دست دولت سیزدهم رقم بخورد.

حال این اداره‌کل در سفر اخیر حجت‌الاسلام ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری به استان بوشهر، مبلغ ۶۰ میلیارد تومان را برای اتمام این پروژه عظیم پیشنهاد داده که از سوی دولت در دست بررسی است، حال باید دید که این بودجه از سوی دولت سیزدهم برای اتمام این مجتمع بزرگ اختصاص خواهد یافت یا خیر! این در حالی است که ایجاد این زیرساخت یکی از ضرورت‌های فرهنگی در عسلویه است که اقوام مختلفی را با فرهنگ‌های مختلف در خود جای داده است و به‌شدت به فعالیت‌های فرهنگی و هنری برای جریان سالم و زیبای زندگی در این منطقه نیاز دارد اما در این میان، صنایع مستقر در عسلویه هم هیچ همکاری و حمایتی از این پروژه بزرگ که نقش زیادی در پر کردن اوقات فراغت و تفریح کارکنان و ساکنان آن دارد، تا این لحظه نداشته‌اند. بی‌شک حمایت صنایع در تکمیل این پروژه می‌تواند نقش شگرفی را ایفا کند.

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی در معرفی مجتمع فرهنگی عسلویه به بامداد جنوب گفت: مساحت پروژه در آغاز هفت هزار متر مربع و در چهار طبقه بود که پس از تغییر زمین از سوی شهرداری، به شش هزار مترمربع کاهش یافت. این کاهش همچنین موجب حذف بخشی از امکانات پروژه، از جمله سن متحرک و برخی فضاهای جانبی نیز شد. امکانات پیش‌بینی شده در این پروژه عبارتند از: سالن نمایش، کلاس‌های ویژه آموزش‌های فرهنگی و هنری، کارگاه‌های آموزشی مجسمه‌سازی و موسیقی، محل استقرار انجمن‌های فرهنگی و هنری، نگارخانه و بخش اداری.

فاطمه کرمپور در خصوص زمان آغاز ساخت این پروژه هم توضیح داد: ساخت قطعی پروژه از سال 1388 آغاز شد که با وجود شروع خوب و منظم، به‌دلیل تغییراتی که در مدیریت شرکت پیمانکار به‌وجود آمد، پروژه با پیشرفت حدود ۱۰ درصد متوقف و پس از مدتی به‌صورت مناقصه محدود به شرکتی استانی با درجه پایین‌تر واگذار شد. این شرکت پروژه را تا طبقه چهارم کار کرد و پس از آن، سقف‌پوشی طبقه چهارم به بعد از سوی شرکت‌های دیگر اجرا شد.

وی درباره مهم‌ترین موانع تکمیل این مجتمع فرهنگی در سال‌های اخیر تصریح کرد: موانع عمده پیشرفت کند و طولانی‌شدن پروژه، علاوه بر مشکلات شرکت پیمانکار، کمبود اعتبار مصوب و نیز تخصیص نیافتن کامل همین اعتبار کم بوده است. ضمن اینکه تغییر چند باره منبع اعتباری پروژه از ملی به ملی– استانی و به‌عکس و در پی آن مراحل طولانی تحویل و تحول اسناد مربوطه بین وزارتخانه و اداره‌کل نیز بخشی از زمان‌های مفید را برای پیشرفت پروژه هدر داده است.

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اینکه در حال حاضر پیشرفت فیزیکی پروژه بیش از 80 درصد است که در صورت تخصیص کامل مبلغ 355 میلیون و ۳۳۵ هزار ریال اعتبار مصوب سال جاری و همچنین تصویب ۶۰ میلیارد تومان اعتبار پیشنهادی به رئیس‌جمهور در سفر به بوشهر، پروژه تکمیل و به بهره‌برداری می‌رسد. در ضمن به‌د‌لیل اینکه منبع تامین اعتبارات پروژه، ملی یا ملی- استانی شده، از محل اعتبارات استانی اعتباری دریافت نمی‌کند.

کرمپور در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا تاکنون صنایع عظیم نفت و گازی که در عسلویه مستقر هستند، در تکمیل این پروژه فرهنگی همکاری داشته‌اند، گفت: متاسفانه تاکنون حمایتی در خور توجه از شرکت‌ها و صنایع بزرگ مستقر در عسلویه در ساخت و تکمیل پروژه دیده نشده است.

وی در خصوص اهمیت راه‌اندازی مجتمع فرهنگی عسلویه در جنوب استان تاکید کرد: شهرستان عسلویه با ویژگی‌های خاصی که از لحاظ تجمع زیاد نیروی کار اکثرا جوان در منطقه دارد، فضاهای فرهنگی متعددی نیاز دارد تا با برگزاری فعالیت‌های فرهنگی و هنری، اوقات فراغت نیروی کار و نیز جوانان بومی را پر کند. این در حالی است که این شهرستان تنها شهرستان فاقد مجتمع و هر نوع فضای فرهنگی و هنری است. همچنین سینما که از نیازهای بسیار ضروری عسلویه است نیز در این شهرستان وجود ندارد. بدون تردید با راه‌اندازی این مجتمع، امکان و موقعیتی مناسب برای آموزش‌های فرهنگی و هنری یا گذراندن اوقات فراغت ساکنان بومی و غیربومی در این فضا فراهم می‌شود که تاثیری مستقیم در جلوگیری از کشیده شدن آن‌ها به سمت مواد مخدر و سایر ناهنجاری‌های دیگر خواهد داشت.

کرمپور همچنین در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه آیا در این مجتمع بخشی هم برای فعالیت‌های کتابخوانی در نظرگرفته شده است، توضیح داد: با توجه به اینکه امور کتابخانه‌های عمومی در استان‌ها در حیطه اختیارات اداره‌کل امور کتابخانه‌هاست، از این رو، در این مجتمع فضایی برای کتابخوانی عمومی لحاظ نشده است. البته کتابخانه‌های تخصصی در محل انجمن‌ها ایجاد خواهد شد که نیازهای علاقه‌مندان به رشته‌های مختلف هنری را تامین می‌کنند. ضمن اینکه دو باب کتابخانه مناسب با امکانات لازم در شهرهای عسلویه و نخل تقی ساخته شده و در حال بهره‌برداری هستند.

مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اهمیت مجتمع فرهنگی عسلویه در تلطیف و پویایی این منطقه صنعتی یادآور شد: فعالیت‌های فرهنگی و هنری، فعالیت‌هایی باظرافت هستند که با روح آدم سر و کار دارند. هنگامی که افراد پس از چند ساعت کار سخت در فضاهای صنعتی، به محیط شاد و متنوع مجتمع مراجعه کرده و به کارها و فعالیت‌هایی که دوست دارند، می‌پردازند یا برنامه‌هایی را که علاقه دارند، می‌بینند و گوش می‌کنند، یک شادی درونی و تغییر روحیه‌ای مناسب و نشاط‌بخش در آن‌ها ایجاد می‌شود که اثر آن تا صبح فردا که دوباره به سر کارهای خود می‌روند نیز در ذهنشان باقی است. بدیهی است با داشتن این روحیه، با آمادگی بهتر و بیشتری به وظایف مربوطه می‌پردازند.

ویدر ادامه با تاکید بر اینکه بر اساس قوانین موجود، شرکت‌ها و صنایع مختلف برای طرح‌های خود، موظف به پیش‌بینی پیوست فرهنگی نیز هستند، تصریح کرد: همان‌طور که حفظ محیط زیست یا رعایت حریم‌های شهری بایستی در طرح‌های صنایع مورد توجه قرار بگیرد، توجه به موضوع فرهنگ و تفریحات سالم برای نیروی کار شاغل در طرح نیز ضروری و در اولویت است؛ ولی متاسفانه این اولویت اساسی تاکنون مورد توجه جدی قرار نگرفته است. در این میان، مشکلات مالی ناشی از تحریم‌ها یکی از دلایلی بوده است که شرکت‌ها و صنایع مستقر در عسلویه در این خصوص مطرح می‌کنند. همچنین گاه اعلام می‌کنند بخشی از اعتبارات خود را تحت همین عنوان به معدود برنامه‌های تفریحی که یکی دو بار در سال در مجموعه داخلی خود برگزار می‌کنند، اختصاص می دهند. بنابراین تعهدی برای کمک به راه‌اندازی چنین مرکزی ندارند. البته در این راستا، می‌توان با تعامل مناسب با مدیران شرکت‌ها و صنایع مذکور، قراردادهایی منعقد کرد که در صورت مشارکت آن‌ها در تکمیل و تجهیز پروژه، در زمان‌هایی توافقی در هر ماه، سالن و امکانات آن برای برگزاری برنامه‌های فرهنگی تفریحی برای کارکنان در اختیار آن‌ها قرار داده شود.

مديركل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي در پايان با بيان اينكه عسلویه پایتخت انرژی کشور است، گفت: نیروهای جوان بسیاری از سراسر کشور در بخش‌های مختلف این مجموعه عظیم مشغول به کار هستند که با توجه به دوری از خانواده، توجه به اوقات فراغت آن‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا محیط‌های خشن و یکنواخت همراه با سختی کار، تاثیرات منفی بسیار زیادی بر روحیه افراد به‌خصوص جوانان دارد که از جمله عوارض آن افسردگی، خشونت، گرایش به اعتیاد، خودکشی و سایر ناهنجاری‌هاست. بنابراین مدیر منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس بایستی به این حوزه عنایت و توجه بیشتری داشته باشد. در این میان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان هم آمادگی کامل دارد با راه‌اندازی مجتمع مذکور به‌عنوان پایگاهی برای استقرار اداره شهرستان و نیز همکاری و هماهنگی مدیریت منطقه، به‌طور ویژه به ارائه خدمات فرهنگی و هنری در کل شهرستان عسلویه بپردازد.