الهام بهروزی

شیوع کرونا بسیاری از کسب و کارها را به کسادی کشاند و ضربات سنگینی به پیکره مشاغل کوچک و بزرگ وارد کرد. در این میان، برگزاری بسیاری از رویدادهای فرهنگی هنری مثل جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و... نیز به‌ تعطیلی کشیده شدند. نمایشگاه کتاب تهران یکی از این رویدادهای مهم و معتبر ملی بود که به‌دلیل فراگیری ویروس کرونا آن با تهدید جدی روبه‌رو شد. البته متولیان امر در سال گذشته درصدد برآمدند برای جلوگیری از تعطیلی مطلق این رویداد، به برگزاری آن به‌صورت مجازی اقدام کنند که نخستین دوره این رویداد که در سال 99 برگزار شد با مشارکت 1800 همراه شد و در نهایت در این نمایشگاه، یک میلیون و ۲۵۴هزار و ۵۹۹ نسخه کتاب به ارزش ۶۴۰ میلیارد و ۲۵۸میلیون و ۷۷هزار و ۵۶۸ ریال به فروش رسید.

این آمار نشان از فروش نسبتا خوب کتاب آن در هم در دوران بحرانی کرونا دارد. حال دومین دوره این نمایشگاه در آستانه برگزاری است و البته باز هم به‌صورت مجازی، در این باره روز گذشته رئیس دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در نشست خبری این نمایشگاه با اشاره به افزایش 15 درصدی مشارکت ناشران در این دوره گفت: در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران 2014 ناشر ثبت‌نام کرده‌اند. همچنین در بخش ناشران خارجی ناشرانی از اسپانیا، هند، ایتالیا، سوئد، هلند، آلمان، انگلیس، امریکا، بحرین، عراق، کویت، اردن، سوریه و مصر ۲۰ هزار عنوان از آثار منتشرشده خود را (از سال ۲۰۱۷ به بعد) در نمایشگاه بین‌المللی عرضه خواهند کرد که این میزان در سال گذشته ۱۵ هزار عنوان بوده است.

علی رمضانی در ادامه با بیان اینکه سعی شده زیرساخت‌ها ارتقا پیدا کند تا خدمات بهتری نسبت به نخستین نمایشگاه مجازی به مخاطبان ارائه شود، تاکید کرد: زیرساخت‌ها توسعه پیدا کرده و منابع پشتیبان تقویت شده است. همچنین سعی شد نواقص دوره قبلی رفع شود؛ سال گذشته حدود ۸۰ مورد نواقص داشتیم که حل شده است. همچنین کیفیت خدمات در حال ارائه، دسته‌بندی موضوعی، جست‌وجو در بخش‌های مختلف سایت، جست‌وجو بر اساس قیمت و ناشران و جست‌وجو بر اساس ریز موضوعات و.. راحت‌تر شده تا مخاطبان بتوانند خرید راحت‌تری را انجام دهند. همچنین با وزارت ارتباطات مکاتباتی صورت گرفته تا بخش امنیت شبکه و زیرساخت‌ها را پیگیری کنند. فرایند ثبت نام ناشران و اطلاعات کتاب‌ها نیز نسبت به سال گذشته تسریع شده‌است. همچنین میزان بن‌کتاب‌ها هم افزایش داشته که این موضوع با استقبال مخاطبان همراه بوده‌است. تاکنون ۱۱۵ هزار و ۲۷۷ نفر در سامانه به‌صورت قطعی ثبت‌نام کرده‌اند.

وی با اشاره به اینکه درباره حمایت از مناطق کم‌برخوردار نیز گفت: در صورتی که بتوانیم منابع حمایتی پیدا کنیم، اعتبار ویژه‌ای را برای مناطق کم‌برخوردار در نظر خواهیم گرفت؛ چون یکی از مسائل ما مساله تحقق عدالت فرهنگی است که دسترسی همگانی یکی از وجوه عدالت فرهنگی است. سال گذشته از سه‌هزار نقطه روستایی و هزار نقطه شهری کتاب خریداری شده است، بدون اینکه مخاطبان بخواهند زمان و هزینه‌ای داشته باشند. همچنین یک فرصت برابر برای ناشران فراهم آمد تا آثار خود را بدون اینکه غرفه کوچک و بزرگ داشته باشند یا غرفه‌شان در وسط راه‌رو باشد و بدون هزینه غرفه‌آرایی یا تبلیغ آثارشان، کتاب‌های‌شان را عرضه کنند. ما نیازمند حرکت از سمت ابزارهای سنتی توزیع کتاب به سمت استفاده از ابزار نوین دسترسی به کتاب هستیم و این موضوع نیاز به فرهنگ‌سازی دارد.

رمضانی همچنین درباره تفاوت ارائه خدمات فروش و تخفیف ناشران در طول سال و فروش کتاب در نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: فضایی که نمایشگاه کتاب تهران با همکاری همه ناشران ایجاد می‌کند، جامع است و حدود دوهزار عنوان اثر در این نمایشگاه عرضه می‌شود که باعث می‌شود مردم از آن استقبال کنند. همچنین ارسال رایگان کتاب از ویژگی‌های دیگر آن است. ما در نمایشگاه مجازی کتاب امکان جذب حمایت‌های مالی از جانب موسسات و نهادهای حاکمیتی و خصوصی و خیرین را داریم که این امکان برای ناشر وجود ندارد. ما استقبال می‌کنیم تا تمام عناصر صنعت نشر از کتابفروشان و ناشران به فروشگاه مجازی کتاب بپیوندند و محصولات خود را عرضه کنند. مخاطبان نیز به همین طریق می‌توانند بهره‌مند شوند. هدف از برگزاری نمایشگاه مجازی بازارسازی برای حوزه کتاب است و امیدواریم این اتفاق در طول سال هم رخ بدهد.

وی در خصوص ادعای عدالت دسترسی برای همه مردم در نمایشگاه مجازی کتاب تهران و لزوم برگزاری نمایشگاه مجازی استانی کتاب که در مورد اخیر چندان هم با استقبال روبه‌رو نبوده تصریح کرد: باید عوامل استقبال نکردن به‌صورت جداگانه بررسی شود، البته همان‌طور که گفته شد خیرین و نهادهای محلی دوست دارند برای هم‌استانی‌های خود هزینه کنند و ما نمی‌توانیم از این امکان چشم‌پوشی کنیم.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران درباره اختلالاتی که در سایت نمایشگاه مجازی در سال گذشته وجود داشت و رفع این اختلالات، گفت: ما از ۲۹ دی‌ماه یعنی چهار روز قبل از آغاز نمایشگاه، سایت نمایشگاه را باز می‌کنیم تا مخاطبان بتواند کتاب‌های خود را جست‌وجو کنند و به صفحه شخصی خود اضافه کنند و زمانی که نمایشگاه آغاز شد، کتاب‌های‌شان را خریداری کنند؛ با این کار هم زمان نمایشگاه افزایش دارد و هم اینکه مردم با فراغت بیشتری می‌توانند کتاب‌های خود را انتخاب کنند، البته از ناشران می‌خواهیم که هر چه سریع‌تر اطلاعات خود را بارگذاری کنند.

رمضانی در پایان به نزدیکی زمان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب با سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران اشاره کرد و گفت: ستاد کرونا برای برگزاری نمایشگاه کتاب به ما اجازه موقت داده است؛ البته اگر با اوج‌گیری سویه جدید کرونا مواجه نباشیم و وضعیت کرونا بهبود پیدا کند. همچنین تعداد ناشران حاضر در نمایشگاه کم خواهد بود و فاصله راهروها بیشتر می‌شود و میزبان تعداد کمتری از مخاطبان خواهیم بود. گمانه‌هایی برای ثبت‌نام قبلی مراجعه‌کنندگانی که واکسن‌ زده‌اند هم داریم. دو نمایشگاه کتاب در کشورهای دیگر برگزار می‌شود که نمایشگاه دهلی (هند) به تعویق افتاد و نمایشگاه دوحه (قطر) هم با سخت‌گیری بسیاری همراه است؛ به‌گونه‌ای که برخی از حضور در نمایشگاه انصراف داده‌اند. نمی‌توانستیم نمایشگاه مجازی کتاب تهران را برگزار نکنیم؛ زیرا برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با چنین احتمالاتی همراه است.

بی‌شک نمایشگاه‌های مجازی کتاب بسترهای مناسبی برای تهیه کتاب با تخفیف‌های مناسب است؛ زیرا افزایش چشمگیر قیمت آن موجب شده که بسیاری از مردم کتاب را از سبد خرید ماهانه خود خارج کنند. بی‌شک بن‌خرید کتاب یک فرصت انگیزشی برای ترغیب دوباره آن‌ها برای تهیه کتاب‌های مورد نظرشان است. در رابطه معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر روز گذشته از آغاز ثبت‌نام برای اعضای هیات علمی، طلاب و دانشجویان استان بوشهر برای دریافت بن اعتباری خرید کتاب در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران همزمان با سراسر کشور خبر داد.

آنیتا مظفری در ادامه توزیع بن اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیات علمی، طلاب و دانشجویان سراسر کشور را در راستای سیاست‌های ترویج کتاب و کتابخوانی و حمایت از نشر کشور از سوی خانه کتاب و ادبیات ایران به نمایندگی از معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران برشمرد و گفت: از این رو اعضای هیات علمی، طلاب و دانشجویان استان بوشهر می‌توانند برای دریافت بن خرید کتاب به نشانی ketab.ir مراجعه کرده و ثبت‌نام کنند.

وی در خصوص سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب توضیح داد: سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای دانشجویان و طلاب ۲۵۰ هزار تومان است که از این مقدار ۶۰ درصد، معادل ۱۵۰ هزار تومان سهم مشارکت دانشجویان و طلاب بوده و ۴۰ درصد معادل ۱۰۰ هزار تومان سهم معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت بانک صادرات ایران است.

به گفته مظفری، همچنین سقف یارانه اعتباری خرید کتاب برای اعضای هیات علمی ۵۰۰ هزار تومان است که از این مقدار۵۰ درصد معادل ۲۵۰ هزار تومان سهم عضو هیات علمی و ۵۰ درصد معادل ۲۵۰ هزار تومان نیز برعهده معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مشارکت بانک صادرات ایران خواهد بود.

معاون فرهنگی و مطبوعاتی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر در ادامه با اشاره به اینکه یارانه خرید کتاب (بن‌کتاب) به‌صورت «اعتبار خرید» به کد ملی متقاضیان اختصاص پیدا می‌کند، تصریح کرد: برای ثبت نام نیاز به واریز وجه نیست و سهم خریدار از یارانه اعتبار خرید کتاب هنگام خرید کتاب محاسبه و کسر خواهد شد.

آنیتا مظفری با تاکید بر اینکه با توجه به بودجه اختصاص‌یافته و سقف اعتباری تعیین شده برای هر استان، اولویت ثبت نام با متقاضیانی است که زودتر ثبت نام کرده‌اند، خاطرنشان کرد: پس از تکمیل ظرفیت و اعتبار استان، امکان ثبت نام متقاضیان جدید وجود نخواهد داشت. لطفا فرایند ثبت‌نام را تا دریافت این پیامک «یارانه خرید کتاب روی کد ملی شما شارژ شد» ادامه دهید تا عملیات ثبت نام و خرید قطعی و ثبت شود. هر کد ملی تنها یکبار مجاز به دریافت یارانه خرید کتاب (بن کتاب) است. هنگام ثبت‌نام، شماره تلفن همراه باید فعال، در دسترس و «در اختیار» شخص ثبت‌نام کننده (کد ملی خریدار) باشد.

یادآوری می‌شود، دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن‌ماه آغاز می‌شود و تا دهم بهمن‌ماه ١٤٠٠ به مدت هشت روز ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به نشانی ketab.ir مراجعه کنند.