بامدادجنوب- عبدالله محمدعلی‌پور: دی‌ماه سال 88 بود، خبری در رسانه‌های کشوری و استانی انتشار یافت که نوید‌بخش تبدیل بوشهر به استانی پیشرو در استفاده از تکنولوژی‌های برتر و پتانسیل‌های زیست‌محیطی‌اش بود. 17 دی‌ماه، روزنامه «ایران» این خبر را از زبان یک کارشناس مسائل دریا منتشر کرد: «براي نخستين بار در كشور طرح كشت و توسعه جلبك‌هاي دريايي در استان بوشهر با موفقيت اجرا شد.»
در این زمان، گزارش‌ها و تحلیل‌های متعددی از اهمیت کشت جلبک نیز در مجامع مختلف مطرح می‌شد، از جمله این‌که از این نوع جلبک پرورشی می‌توان برای تهیه دیزل زیستی یا بنزین استفاده کرد یا این‌که این جلبک حاوی ماده‌ای است که می‌توان از آن برای مقابله با سرطان از آن استفاده کرد. علاوه بر این، گفته می‌شد که اين‌گونه جلبك علاوه بر تغذيه دام و طيور مي‌تواند در صنايع غذايي، لبنيات‌سازي، داروسازي، تهيه غذاهاي رژيمي براي بيماران ديابتي، صنايع بهداشتي و آرايشي كاربرد داشته باشد.
كهزاد سرطاوي، محققی بود که در مصاحبه با روزنامه ایران با اعلام خبر کشت جلبک در دریا گفته بود: با توجه به خشكسالي‌هاي اخير و كاهش چشمگير مخازن آب‌هاي زيرزميني، شور شدن خاك‌هاي كشاورزي و سير تخريب مراتع استان بوشهر، كشت و توسعه جلبك‌هاي دريايي جايگزيني مناسب براي تغذيه دام خواهد بود.
وي تصریح كرده بود: كشت جلبك در استان بوشهر از سال گذشته (سال 1387) آغاز شده است. سرطاوی درباره شیوه کشت جلبک در دریا نیز بیان کرده بود: نشا جلبك براي رشد، هميشه بايد در زيرآب قرار گيرد. با نظارت كارشناس، نشا جلبك روي طناب كشت شده و سپس روي پايه‌هايي كه در دريا نصب مي‌شود، قرار مي‌گيرد. در حال حاضر، ميزان توليد جلبك در ساحل استان بوشهر به 70 تن در هر هكتار رسيده است.
ایده کشت جلبک در دریا از سوی یکی از شرکت‌های فناوری استان، با استفاده از تجربیات کشورهای پیشرو در این زمینه، گرفته شده بود و با توجه به این‌که بخش عظيمي از سواحل استان از استعداد پرورش جلبك‌هاي دريايي برخوردار است و این ایده مي‌توانست براي ساحل‌نشينان به‌عنوان منبع اقتصادي مورد استفاده قرار گيرد اما این ایده اقتصادی و دوستدار محیط زیست، در همان سال 88 به‌دلیل این‌که هیچ‌گونه حمایتی از سوی بانک‌ها و سازمان‌های دولتی از صاحبان آن انجام نشد، در حد نمونه کشت شده باقی ماند و دیگر خبری در مورد پرورش جلبک دریایی در رسانه‌های استان نبود.
با این‌حال، استان همسایه ما یعنی هرمزگان، با حمایت‌هایی که از سرمایه‌گذاران خود به‌عمل آورد، توانسته است جزیره قشم را به مرکز تولید جلبک کشور تبدیل کند. این در حالی است که ایده آن برای اولین‌بار در استان بوشهر مطرح و حتی به‌صورت نمونه 70 تن جلبک نیز تولید و در شرکت‌های استان فرآوری شده بود.
جلبك‌هاي دريايي از جمله موجودات مهم دريايي هستند كه به‌صورت مستقيم و غيرمستقيم در تغذيه انسان و توليد مواد شيميايي مختلف به كار مي‌روند. اين كاربرد موجب شده است كه ژاپن برای اولین‌بار، تولید آن را به‌صورت صنعتی آغاز کرد و اكنون بخش عمده‌اي از درآمد حاصل از بيوتكنولوژي دريايي، به اين موجودات اختصاص يافته است.
سال 91 باز هم خبر تولید بنزین از جلبک دریایی در استان بوشهر منتشر شد و بر اساس این خبر، محققان پارک خلیج فارس با همکاری سازمان‌های پژوهش‌های علمی صنعتی ایران با کشت جلبک دریایی (میکروالگ) در آب‌های شور برای تولید سوخت زیستی و تولید ماده موثر داروهای ضد سرطان اقدام به اجرای طرح پایلوت تولید فرآوردههای میکروآلگ در بوشهر کردند.
اما این‌بار نیز از راه‌اندازی صنعتی و کشت گسترده جلبک در استان خبری نشد و با وجود این‌که گفته می‌شد، تولید صنعتی افزودنی‌های غذای انسانی، آبزی‌پروری و فرآوردههای دارویی و بهداشتی از جلبک دریایی به ظرفیت 30 تن در سطح پنج هکتار در جزیره دانایی بوشهر برنامه‌ریزی شده است، این برنامه هم روی کاغذ باقی ماند.
در این سال، تولید بیودیزل در سازمان پژوهش‌های عملی و صنعتی ایران اجرائی شده بود که با امضای تفاهمنامه‌ای، قرار بود طراحی و ساخت پایلوت تولید فرآوردههای جلبک دریایی در 11 حوضچه در جزیره دانایی بوشهر آغاز شود. با اجرائی شدن این طرح، قرار بود در آینده شاهد تولید سوخت زیستی برای خودروها و همچنین تولید ماده موثر برای تولید داروهای ضد سرطان باشیم.
آغاز کشت دوباره جلبک، پس از شش سال توقف
پنجشنبه‌شب اما رئیس مرکز تحقیقات زیست فناوری دریایی بوشهر گفت: بوشهر با داشتن قابلیت‌های مهمی در حوزه دریا امکان کشت جلبک دریایی برای تولید محصولات دارویی فراهم کرده که اکنون این طرح در بوشهر آغاز شده است. خبری که تائید می‌کرد، در این مدت شش ساله، هیچ اتفاق خاصی در زمینه کشت جلبک دریایی رخ نداده و همچنان مشکلات پیش روی سرمایه‌گذاران و صاحبان ایده‌های جدید وجود دارد.
ایرج نبی‌پور با اشاره به این‌که کشت جلبک دریایی به‌عنوان فناوری پیشران است، افزود: استان بوشهر در حوزه تولید داروهای دریایی دارای ظرفیتهای مهمی است که با ایجاد زیرساخت‌های مهم در منطقه ویژه علم و فناوری بوشهر به این طرح‌ها توجه ویژه می‌شود.
به گفته وی، پرورش جلبک دریایی تنها بخش کوچکی از برنامه‌هایی است که در منطقه ویژه علم و فناوری استان بوشهر پیش‌بینی شده است. مسئول خوشه زیست و فناوری دریایی از توسعه علوم دریایی و بندری بوشهر خبر داد و گفت: بندر بوشهر باید به بندر نسل سوم تبدیل شود و بوشهر را شهری دانشی کنیم.
ایرج نبی‌پور با اشاره به این‌که ۴۰ شهر برتر دنیا در زمینه قدرت اقتصادی از شهرهای بندری هستند، ادامه داد: باید شکل سنتی بندر را کنار بگذاریم و در راستای ایجاد زنجیره ارزش در بندر بوشهر قدم برداریم.
یکی از مسوولان مرتبط با این موضوع در استان در گفت‌و‌گو با بامداد جنوب، با بیان این‌که در گذشته حمایت‌های کامل و مناسبی از افراد صاحب ایده و فناور مربوط به پرورش جلبک دریایی صورت نگرفته است، گفت: در مرحله جدید، همه سازمان‌های مرتبط برای به انجام رسیدن این پروژه مهم همراه شده‌اند و مسوولیت‌های آن را بر عهده گرفته‌اند.
در مراسمی که به‌منظور معرفی استان بوشهر به‌عنوان یکی از استان‌های پیشرفته تکنولوژیکی برگزار شد، قائم‌مقام دبیرکل شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری گفت: پنج استان اصفهان، یزد، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و بوشهر برای ایجاد منطقه ویژه علم و فناوری انتخاب شده‌اند.
به گفته محمد ابویی اردکانی، برنامه توسعه مناطق ویژه علم و فناوری در واقع جاه‌طلبانه‌ترین و بلندترین افق جمهوری اسلامی در سال‌های آینده است، حرکتی شروع شده است که همه حرکت‌های توسعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
وی با اشاره به این‌که تمام مناطقی را که شناسایی می‌کنیم، استان‌های پیشرفته هستند، ادامه داد: تمام تولیدات و خدمات آنها بر اساس علم و فناوری شکل می‌گیرد و تمرینی برای کشور است که فناوری را در یک مقیاس بزرگ در فعالیت‌های تمام سازمان‌ها و شرکت‌ها و زندگی مردم وارد کند.
اهمیت جلبک‌ها در اقتصاد جهانی
جلبک‌ها حاوی اسید آمینه‌ها، ویتامین‌ها و عناصر کمیاب هستند که در مجموع سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند. کلروفیل بالا و مواد فیتوشیمیایی موجود در آنها به‌واسطه کارکرد آنتی اکسیدانی‌شان از آسیب‌های سلولی جلوگیری کرده و به مکانیسم‌های سم‌زدایی بدن کمک می‌کنند. همچنین در مقایسه با سایر منابع پروتئینی، جلبک‌ها چربی کمتر و فیبر بالاتری دارند. بتاکاروتن این موجودات آبزی بدن را در مبارزه با انواع بدخیمی‌ها و بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. عقیده بر این است که فیکوسیانین جلبک، سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.
طیف کاربری جلبک‌ها در صنایع بسیار متنوع و گسترده است. از جلبک‌های دریایی در تهیه آگار و آلژینات استفاده می‌شود. آگار به‌عنوان یک محیط مناسب برای کشت میکروبی و کارهای آزمایشگاهی است. آلژینات نیز در صنایع غذایی و... به‌عنوان یک پرکننده و قوام‌دهنده است که در لبنیات، بستنی و آبنبات‌سازی و... کاربرد دارد.
جلبک‌های دریایی در تغذیه دام، همچنین صنایع غذایی به‌خصوص در شرق آسیا جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند، به‌طوری که چندین سال پیش مطالعاتی در مورد کاربرد جلبک برای تغذیه مسافران فضایی صورت گرفت. این توسعه به‌جایی رسیده است که امروزه با استفاده از انواع فاضلاب‌ها و پساب‌های کشاورزی و شیلاتی و... همچنین سیلوکردن در پی افزایش بهره‌وری این موجودات دریایی در تغذیه دام هستند. ابداع روش‌های مختلف کشت جلبک‌های دریایی و فرآوری‌های مختلف با توجه به بازدهی بالای کشت، امروزه مسیری نوین و اقتصادی را فرا‌روی شاغلان حوزه کشاورزی قرار داده است.
