الهام بهروزی

کرونا ویروس منحوسی است که در دو سه سال اخیر شرایط بغرنجی را بر جهان حاکم کرده است و هر از چندگاهی با شروع موجی خطرآفرین سلامتی و جان آدم‌ها را به سخره می‌گیرد. بی‌شک در دنیای پرهراسی که این ویروس مسری و مرموز برای بشر به ارمغان آورده است، شادی و نشاط روزبه‌روز کم‌فروغ و کم‌فروغ‌تر می‌شود، این در حالی است که در این شرایط اضطراب‌آور، شادی تضمینی برای حفظ سلامت روانی جامعه انسانی وحشت‌زده امروز است؛ اما تامین آن به چه قیمتی تمام می‌شود در روزهایی که اُمیکرون سویه جدید کرونا دارد افراد زیادی را به دام خود گرفتار می‌کند!

بدیهی است بوشهر شهری است با مردمانی که شادی جزء لاینفک زندگی آن‌هاست. شوربختانه در این مدت زمانی که این بندر با کرونا دست به گریبان بوده تمام فرصت‌ها و اسباب‌ شادی‌زا مثل محافل و دورهمی‌های دوستانه، خیام‌خوانی و اجرای گروه‌های موسیقی محدود شده است، شهر به سمت خمودگی و افسردگی پیش رفت تا اینکه در برهه‌ای بعد از موج مرگبار پنجم کرونا (دلتا) فضای نیمه‌ایمنی بر استان حاکم شد و مردم بوشهر از این فرصت استفاده کرده و با دورهمی‌های مختصر و خودجوش سعی کردند با استفاده از موسیقی بومی و موتیف‌های جنوبی فضای شادی را در بافت تاریخی بوشهر ایجاد کنند.

انتشار این شادی‌های خودجوش در شبکه‌های اجتماعی با استقبال زیادی از سوی مردم مواجه شد ولی در این میان، همچنان برگزاری جشن‌ها و اجراهای صحنه‌ای موسیقی با اما و اگرهایی مواجه بود؛ چراکه شرایط نامتعادلی بر استان حاکم بود و نمی‌شد که ریسک کرد و سلامتی مردم و شهروندان بوشهری را با اجراهای غیراستاندارد و بدون رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی به خطر انداخت.

در این میان، البته برخی از کافه‌های شهر که در بافت تاریخی جانمایی شده‌اند، با برگزاری برنامه‌های موسیقایی بدون کسب مجوزهای لازم و رعایت پروتکل‌های بهداشتی اقدام به اجراهای صحنه‌ای به همت برخی از گروه‌های موسیقی بومی استان کردند تا به گمان خود در شادابی شهر نقش‌آفرین باشند.

کافه لاله واقع در سرای صنایع دستی مبارکی بوشهر یکی از کافه‌های خاطی است که پایان هفته‌ها با برگزاری اجراهای صحنه‌ای در این عمارت تاریخی، به گمان خود سعی می‌کند تا شادی را به مردم بوشهر ارزانی کند و به معرفی این عمارت تاریخی بپردازد؛ اما مدیر این کافه تعمدا با نادیده‌انگاشتن قوانین بهداشتی و کسب مجوزهای لازم اجرای کنسرت، رفتارهای متخلفانه و خطرآفرینی را در عرصه موسیقی استان باب کرده است. آخرین تخلف این کافه، برمی‌گردد به اجرای یک گروه موسیقی بومی در شامگاه پنجشنبه، 14 بهمن‌ماه جاری که در شرایط غیر ایمن و بدون فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی برگزار شد.

این در حالی است که کافه لاله هیچ‌گونه مجوزی را برای برگزاری این اجرا از متولیان امر دریافت نکرد و در شرایطی که وضعیت شهر بوشهر قرمز اعلام شده بود اقدام به برگزاری این برنامه تجمعی و غیراستاندارد کرد. البته پیش از این نگارنده به نحوه مدیریت این کافه در اجرای برنامه‌های بدون مجوز و موسیقایی معترض شده بود و خواهان ورود اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان به این موضوع و برخورد با این تخلف مشهود شده بود ولی ظاهرا مدیر کافه با اخطارهای قبلی متنبه نشده و به‌خاطر سود خود، جان مردم شادی‌پسند را بار دیگر به سخره گرفته است.

البته در اعتراض نگارنده مبنی بر اینکه کافه‌ها بدون مجوز اداره ارشاد حق فروش بلیت را ندارند، مدیر کافه لاله پاسخ داده بود که قوانین را از بر است و کاری که انجام می‌دهد، قانونی است. بنا به گفته یکی از شرکت‌کنندگان در یکی از اجراهای صحنه‌ای این کافه، به ازای هر صندلی مبلغ 100 هزار تومان پرداخت کرده است که این خلاف قانون کافه‌داری است؛ چراکه کافه‌ها موظف هستند در شرایط عادی موسیقی مجاز را به‌صورت رایگان برای مشتریان خود یا به‌صورت زنده یا ضبط‌شده پخش کنند و فروش صندلی برای شنیدن موسیقی خلاف قانون است مگر اینکه اجرای صحنه‌ای و مجوزدار در کافه برنامه‌ریزی شده باشد.

در این میان، معاون هنری و سینمایی اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر هر گونه بیلت‌فروشی اجرای موسیقی را در کافه‌های استان مشروط به اخذ مجوز این اداره‌کل دانست و به بامداد جنوب گفت: کافه‌ها طبق مجوزی که دارند تنها می‌توانند به صورت رایگان برای مشتریان خود موسیقی مجاز پخش کنند و اگر قرار شد که اجرای صحنه‌ای برگزار و اقدام به بلیت‌فروشی کنند، حتما باید مجوزهای لازم را اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، اداره اماکن نیروی انتظامی و ستاد استانی مبارزه با کرونا را دریافت کنند متاسفانه کافه لاله واقع در سرای مبارکی در این مدت تمام اجراهایی که داشته، بدون اخذ مجوز بوده و پیش از این هم به مدیر این کافه اخطار داده شده‌است ولی رعایت نکرده است.

محمدحسین زندویان در ادامه با تاکید بر اینکه این بار جدی‌تر با این تخلف صورت گرفته در کافه لاله برخورد خواهد شد، افزود: با توجه به اینکه بوشهر دوباره در وضعیت قرمز کرونایی قرار گرفته است، بنابراین برگزاری هر گونه برنامه تجمعی و خارج از مصوبات ستاد مبارزه با کرونا ممنوع است. از این‌رو، اجرای صحنه‌ای گروه موسیقی بومی که شامگاه پنجشنبه هفته گذشته در حیاط کافه لاله بوشهر برگزار شده است، تخلف بوده، چون نه مجوز اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان را داشته و نه پروتکل‌های بهداشتی و ظرفیت قانونی این برنامه از سوی تهیه‌کننده رعایت شده است.

یک کنشگر میراث فرهنگی هم به چگونگی عملکرد مدیریت کافه لاله در سرای صنایع دستی مبارکی معترض شد و به بامداد جنوب گفت: متاسفانه اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر برخی از عمارت‌های شاخص و تاریخی این شهر را با کاربری‌های تخصصی به افرادی واگذار کرده است که اصلا سررشته‌ای از تخصص مدنظر ندارند. قطعا زمانی که مدیریت سرای صنایع دستی مبارکی با سفارش برخی افراد خاص به شخصی مثل حسین لاله‌رخ (که در رشته موسیقی و تهیه‌کنندگی این هنر تخصص دارد) سپرده شد، دیدن چنین بی‌قانونی‌هایی دور از ذهن نیست. شما ببینید در این دو سالی که این سرا به دست این شخص سپرده شده، چند صنعتگر به همکاری با وی راغب شده‌اند یا چقدر به فروش و معرفی صنایع دستی بومی کمک شده است؟!

وی که نخواست نامش فاش شود، ادامه داد: متاسفانه لاله‌رخ سعی کرد ناکامی خود را در معرفی، تبلیغ و بازاریابی صنایع دستی بومی استان با راه‌اندازی کافه لاله و چنگ زدن به موسیقی جبران کند اما این‌جا سوالاتی پیش می‌آید که باید از مدیر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر پرسید که دستاورد بهره‌بردار شما در سرای صنایع دستی مبارکی در این دو سال چه بوده است؟! این سرا قرار بوده که فرصتی برای شناسایی، تولید و عرضه محصولات و دست‌ساخته‌های صنعتگران بومی و هم‌استانی باشد یا محفلی برای اجراهای غیرقانونی موسیقی! دلیل سکوت میراث فرهنگی در مقابل تخلفات بارز و کوتاهی‌های این سرمایه‌گذار در اجرای بندهای قرارداد اجاره این سرای صنایع دستی چیست؟!

این کارشناس میراث فرهنگی در پایان با تاکید بر اینکه سرای صنایع دستی مبارکی همان‌طور که از نامش برمی‌آید برای ترویج و بازشناسی صنایع دستی بومی برپا شده است نه صرفا برای تبلیغ موسیقی بومی، تصریح کرد: اصلا بهره‌بردار به این نکته توجه کرده است که آیا این ساختمان استحکام کافی را برای تحمل جمعیت افراد هیجان‌زده دارد که مشغول تماشای موسیقی هستند و محکم پای بر سقف آن می‌کوبند؟! آیا کارشناسی‌های اصولی در این زمینه صورت گرفته است؟! اگر خدای ناکرده در یکی از تجمعات هیجان‌انگیز بخش از این عمارت تاریخی آسیب ببینید یا به کسی آسیب برسد، چه کسی به اذهان عمومی و دوستداران میراث کهن معماری بوشهر پاسخگوست؟! امیدوارم پیش از اینکه دور شود، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر جدی‌تر از قبل به این موضوع ورود و تصمیم‌گیری کند.

در پایان تاکید می‌شود، موسیقی بومی یکی از رکن‌های جامعه فرهنگی بوشهر را تشکیل می‌دهد که نمایه‌هایی از فرهنگ شفاهی و دیالوگ‌های روزمره مردمان این منطقه و المان‌هایی از تمدن و فرهنگ جنوب را خود جای داده است که واکاوی و نمایش آن‌ها برای مخاطبان به‌ویژه گردشگران شنیدنی و جذاب است. قطعا معرفی این هنر فاخر نیاز به استانداردسازی و بسترسازی دارد. برای مثال، راه‌اندازی و اجرای کوچه فستیوال در بافت تاریخی بوشهر سرآغازی برای نمایش ظرفیت بالای موسیقی بومی و در هم‌تنیدگی آن با زیست مردمان جنوب و تاثر از دریا و دریانوردی است. بی‌شک راه‌اندازی سرای موسیقی بومی بوشهر در یکی از عمارت‌های تاریخی بافت هم می‌تواند به رونق صنعت گردشگری این شهر بیفزاید.

چراکه موسیقی بوشهر به‌دلیل گستردگی، انعطاف‌پذیری و زایایی که دارد، مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است؛ چون ماهیتی شاد و شورانگیز دارد و در عین صادگی، پیچیده و هزارتوی است که برای کشف جهانش بایستی بسیار با آن سفر کرد و در آن غرق شد تا موتیف‌ها و ریتم‌هایش را درک کرد. امید می‌رود که کافه‌داران بوشهری با اشراف به جایگاه ارزنده موسیقی بومی، هرگز با اقدام‌های غیرقانونی باعث نشوند که این هنر اجدادی و فاخر به انزوا کشیده شود، بلکه با ایده‌های نو بستر مناسب را برای طنین‌اندازی آن ایجاد کنند.