داود علیزاده
ایران کشوری است که بنا به موقعیت جغرافیایی، دارای اقلیمی خشک و نیمه‌خشک
است، اما حاکمیت خشک‌سالی طی دهه‌های اخیر این سرزمین را تشنه‌تر از پیش کرده
است. با کاهش بارندگی‌ها طی سال آبی گذشته بسیاری از شهرها و روستاهای کشور با تنش
آبی مواجه شده‌اند. در حالی خشک‌سالی تامین آب شرب را برای شهرها و روستاها با
مشکل روبه‌رو کرده است که تالاب‌های کشور نیز در این میان خشک و خشک‌تر شده‌اند.
تالاب‌هایی که براساس ماده چهار «آیین‌نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل‌جبران
تالابها» وزارت نیرو باید میزان سهم آنها از ظرفیت آبی حوضه
آبریز را با کمیت و کیفیت مناسب و متناسب با شرایط اقلیمی مختلف، با توزیع زمانی
معین و در اولویت دوم پس از آب شرب و با نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست تامین کند.
در استان بوشهر تالاب حله یکی از زیست‌بوم‌های حساس تالابی است که در صورت خشک شدن آن بر مساحت کانون‌های گردوغبار اطراف شهر بوشهر و گناوه افزوده می‌شود و موجب افزایش آلودگی گردوغبار و خسارت به تنوع زیستی می‌شود که باید با توجه به شرایط خشک‌سالی و کاهش بارندگی مدیریت مطلوبی بر نحوه مصارف و تامین آب صورت پذیرد به‌طوری‌که حقابه زیست‌محیطی تالاب تامین شود.
صبح سه‌شنبه هیاتی شامل فرمانداران شهرستان‌های بوشهر و گناوه و بخشداران به همراهی مدیرکل سیاسی استانداری بوشهر و مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان و مدیرعامل آب منطقه‌ای استان و سایر مقام‌های سیاسی و اداری استان از وضعیت تالاب حله و مبادی ورود آب و بررسی وضعیت بند بصری و حقابه تالاب و کشاورزان بازدید کردند.
مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان بوشهر در حاشیه این بازدید به خبرنگاران گفت: تامین حقابه زیست‌محیطی تالاب حله برای حیات‌بخش آب شیرین تالاب بسیار ضروری است که کاهش ورودی آب به تالاب در سال‌های گذشته باعث تهدید حیات مساحت فراوانی از تالاب شده است.
فرهاد قلی نژاد با بیان اینکه در حال پیگیری تقسیم عادلانه آب بین مصارف کشاورزی و حقابه زیست‌محیطی هستیم تاکید کرد: در بازدید از این تالاب وضعیت مدیریت آب در بالادست و ورودی تالاب و مصارف کشاورزی بررسی و بر تامین حقابه زیست‌محیطی تالاب تاکید شد.
در همین زمینه یک کارشناس محیط‌زیست در خصوص تالاب حله به خبرنگار ما گفت: تاریخچه ایجاد منطقه حفاظت‌شده حله به زمان تشکیل تالاب حله برمی‌گردد. تا قبل از سال 1342 به‌جز چند آبراه کوچک هیچ‌گونه اراضی آبگیر در محل فعلی تشکیل این تالاب بر روی نقشه‌های توپوگرافی مشاهده نمی‌شد. بنابر اظهارات اهالی ساکن در روستاهای مجاور منطقه از سال 1342 به علت انحراف رودخانه حله و دوشاخه شدن در شرق روستای کره بند و شاخه جنوبی تشکیل‌شده و این شاخه قبل از رسیدن به دریا در زمین‌های زراعی و شوره‌زارهای مجاور پخش‌شده و موجب تشکیل تالاب و رویش گیاهان تالابی شده است.
به گفته زهرا دهقان این منطقه در سال 1355 طبق مصوبه شماره 74 مورخ 6/5/1355 شورای عالی حفاظت محیط‌زیست به عنوان منطقه حفاظت‌شده با محدوده زیر مورد تصویب و تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط‌زیست بوشهر قرار گرفت.
این کارشناس محیط‌زیست در خصوص تالاب حله و منشا آن افزود: رودخانه حله از اتصال رودخانه‌های شاپور و دالکی در 10 کیلومتری شمال غرب برازجان به وجود می‌آید. جهت جریان آن امتداد از شرق به غرب به طول حدود 40 کیلومتر و سپس به سمت جنوب غرب متمایل شده و پس از 20 کیلومتر به خلیج‌فارس می‌پیوندد. در سال‌های اخیر بر روی سرشاخه‌های رودخانه سدهایی احداث‌شده که با توجه به محاسبات انجام‌شده تاثیر سدها مشخص‌شده و به‌منظور جلوگیری از خشک شدن تالاب باید حقابه این تالاب رعایت شود.
وی با بیان اینکه حله یکی از زیستگاه‌های بارز در حوزه خلیج فارس است، تاکید کرد: حله با داشتن نیزارهای وسیع، آبراهه‌های نسبتا عمیق و بستر مناسب تغذیه همه ساله تعداد کثیری از پرندگان آبزی و کنار آبزی را به خود جذب و امکان زمستان گذرانی موفق را برای آنها فراهم کرده. جاذبه‌های زیستگاهی در محدوده این تالاب به حدی است که نواحی جزر و مدی آن را به یکی از مکان‌های بسیار مهم زمستان گذرانی پرندگان بدل شده است. شرایط مطلوب زیستگاهی در این تالاب که مرهون آوردهای کانال انحرافی از حله است.
این کارشناس محیط‌زیست در خصوص تعیین حقابه تالاب حله توضیح داد: آنچه قبلا مسوولان حفاظت محیط زیست استان بوشهر اعلام کرده‌اند برای محاسبه نیاز زیست محیطی رودخانه حله تا محل تالاب حله از آمار ثبت‌شده ایستگاه هیدرومتری کلل استفاده می‌شود. همچنین براساس آخرین دستورالعمل وزارت نیرو و روش مونتانا برای محاسبه حقابه‌های رودخانه حله در ماه‌های فروردین تا شهریور 30 درصد میانگین دراز مدت جریان رودخانه و برای ماه‌های مهر تا اسفند نیز 10 درصد میانگین دراز مدت جریان در ایستگاه کلل به عنوان حقابه رودخانه مد نظر قرار می‌گیرد.
وی به اشاره به نقش انسان‌ها در تخریب محیط زیست تالابها تصریح کرد: بیشتر اتفاقاتی که درمورد تالابها افتاده عمدی و ناشی از دخالت و دست‌کاری‌های انسانی به‌ویژه نحوه بهره‌برداری از منابع مانند آب است و عامل این مشکلات نیز نوع نگاهمان است.
این کارشناس محیط‌زیست با تذکر این نکته که زیستگاه فقط یک محل برای گذراندن چند روز نیست، گفت: زیستگاه، نوعی پشتیبان برای نسل‌های متوالی و ادامه حیات آنها است که اگر از بین برود، شاهد کوچ دائمی یا انقراض برخی از گونه‌های جانوری خواهیم بود.
دهقان با تاکید بر نقش سمن‌ها و آگاهی‌بخشی به مردم برای جلوگیری از تخریب محیط زیست تصریح کرد: ما در برابر تالابها، تعهدات قانونی خارجی و داخلی داریم؛ بنابراین حکمرانی محیط زیستی ما باید کامل‌تر شود و خانواده بزرگ دغدغه‌مند محیط‌زیست نیز بیشتر یکدیگر را یاری کنند؛ به این معنا که بازدارندگی در این حوزه باید فراتر از سازمان حفاظت محیط‌زیست باشد.
به گفته وی بر اساس آنچه در رسانه‌ها منتشرشده بیش از ۸۵ درصد منابع آب کشور در صنعت کشاورزی مصرف می‌شود بنابراین یکی از راهکارهای نجات تالابها را در کاهش مصارف آب در بخش کشاورزی از طریق اصلاح الگوی کشت همچنین روش‌های آبیاری است.
این کارشناس محیط‌زیست با تاکید بر استفاده از ابزار قانونی برای احیای حقابه تالابها گفت: سازمان حفاظت محیط زیست باید از ظرفیت‌هایی که قانون در اختیار آن قرار داده استفاده کند و از دستگاه‌های مسوول تامین آب به دلیل نپرداختن حقابه زیست محیطی شکایت کند. این سازمان متولی باید از دادستانی و مدعی‌العموم درخواست احقاق حق کند، مثلا در همین سال‌های گذشته در خصوص تالاب حله و رعایت نشدن حقابه آن باعث آسیب به این منبع ارزشمند شد.
