کریم جعفری

چند سالی است که در مورد سرشت جهان پیش‌رو و اتفاقاتی که قرار است روی دهد، می‌نویسیم و تاکید داریم که در این دنیا دیگر امریکا ابرقدرت بلامنازع نیست و این کشور دچار چالش‌های بسیار بزرگی در حوزه اعمال قدرت شده است. به همان میزان که دیگر کشورها قوی شده‌اند، از قدرت امریکا کاسته شده و این کشور دیگر نمی‌تواند در بحران‌های جهانی با موضع‌گیری تعیین‌کننده باشد و صرفا به‌عنوان یک بخشی از بازی ناچار است مداخله کرده تا سهم خودش را بگیرد. این موضوع را می‌توان به‌صورت عینی در اوکراین مشاهده کرد.

ضعف امریکا فقط در حوزه نظامی روی نداده، بلکه در حوزه اقتصادی و فرهنگی نیز امریکا ضعیف شده و دیگر قدرت رده اول جهان نیست که با اختلاف فاحش با سایر کشورها قرار گرفته باشد. امروز قدرت‌های اقتصادی و نظامی بسیاری در جهان شکل گرفته‌اند که در محیط پیرامونی خود به‌راحتی می‌توانند برای امریکا چالش ایجاد کرده و این کشور را وارد بحران کنند و به همین دلیل باید گفت که امریکا در حال عقب‌نشینی به مناطقی است که در آن یا متحدان قدیمی و قدرتمندی دارد یا آن اندازه ضعیف هستند که می‌توانند سلطه امریکا را بپذیرند.

حضور امریکا در اروپای شرقی و شرق آسیا و خارج شدن این کشور از غرب این قاره به همین دلیل است. امریکا در غرب آسیا دچار چالش شده و دیگر نمی‌تواند حضور ایمنی برای نیروهایش داشته باشد و آن‌ها را در چتر امنیتی بگیرد. در واقع نظامیان امریکایی در غرب آسیا در معرض خطراتی هستند که جان آن‌ها را تهدید می‌کند، کما اینکه حضورشان نمی‌تواند برای امریکا ارزش راهبردی داشته باشد و کشورهای حاضر در این منطقه نیز توانایی حفاظت از این نظامیان را در هر جنگی ندارند، به زبان ساده‌تر، امریکا باید از این کشورها مراقبت کند در حالی که در شرق آسیا کره‌جنوبی و ژاپن از عهده دفاع حداقلی از خود بر می‌آیند.

این مساله را در اروپا نیز شاهد هستیم. نظامیان امریکایی که تعداد آن‌ها بیش از 100 هزار نفر است (از ارتش‌های بزرگ اروپایی نیز تعداد این نظامیان بیشتر است) در اروپا احساس امنیت بیشتری می‌کنند و در حال کوچ به این قاره هستند. اما اینکه چه اتفاقی در حال روی دادن است را شاید یکی از ژنرال‌های ارشد امریکایی بهتر بتواند توضیح بدهد. رئیس ستاد مشترک ارتش تروریستی امریکا، در جمع دانش‌آموختگان آکادمی نظامی در «وست پوینت»، تصویری تاریک از جهانی متلاطم‌تر را ترسیم کرد که قدرت‌های بزرگ قصد تغییر نظم جهانی را دارند.

میلی به دانش‌آموختگان گفت: احتمال وقوع درگیری بزرگ بین‌المللی بین قدرت‌های برتر در حال افزایش است، نه کاهش. هر پیشرفت نظامی که در ۷۰ سال گذشته داشته‌ایم به سرعت در حال متوقف شدن است و ایالات متحده در واقع چالش‌های زیادی در همه زمینه‌ها از جمله جنگ، فضا، اینترنت، نیروی دریایی، نیروی هوایی و زمینی خواهد داشت. امریکا دیگر قدرت بلامنازع جهانی نیست، این کشور در اروپا با عملیات نظامی روسیه در اوکراین، در آسیا با رشد عظیم اقتصادی و نظامی چین و همچنین تهدیدات هسته‌ای و موشکی کره شمالی و در خاورمیانه و افریقا با بی‌ثباتی که عامل آن تروریست‌ها هستند، در حال آزموده شدن است.

میلی همچنین گفت که از نظر او جنگ آینده بسیار پیچیده خواهد بود، با جنگی که به سلاح‌های دقیق دوربرد و فناوری‌های پیشرفته جدید نیاز دارد، ایالات متحده در حال حاضر برای ارسال پهپادهای جدید با فناوری پیشرفته و سایر تسلیحات به ارتش اوکراین عجله دارد و در برخی موارد این تجهیزات تنها در مراحل اولیه تولید بوده است، بعضا حتی از تسلیحاتی مانند پهپادهای دوش پرتاپ به‌رغم پیشرفت‌های صورت‌گرفته استفاده شده است.

میلی با بیان اینکه با تحولات جنگ در اوکراین نیاز به انواع تسلیحات بیشتر شد، تصریح کرد: در هفته‌های اول جنگ بر روی تسلیحات دقیق مانند موشک‌های «استینگر» و «جاولین» تمرکز شد، اما اکنون تمرکز بر روی توپخانه و افزایش محموله‌های هویتزر است. میلی در حالی می‌گوید که باید سراغ تسلیحات توپخانه‌ای برای ارسال به اوکراین رفت که موشک‌های «جاولین» ساخت امریکا باوجود تبلیغات بسیار زیاد نمره قبولی نگرفتند، البته توپخانه ارسالی امریکا به اوکراین در برابر قدرت توپخانه‌ای روس‌ها نیز فقط یک دلخوشی بسیار اندک به‌شمار می‌رود.

اما نکته‌ مهمی که این ژنرال امریکایی به آن اشاره کرد، این بود که در ۲۵ تا ۳۰ سال آینده، ماهیت اصلی جنگ و تسلیحات آن تغییر خواهد کرد، به گفته وی ارتش ایالات متحده نمی‌تواند به مفاهیم و تسلیحات منسوخ‌شده بچسبد، بلکه باید فورا نیرو و تجهیزاتی را مدرن‌سازی کرده و توسعه دهد که بتواند درگیری جهانی را بازدارنده یا در صورت لزوم پیروز شود.

تلاش این ژنرال امریکایی برای انتقال مفاهیم و داده‌های جدید برای وارد کردن آن‌ها به عرصه نظامی و عملیاتی ارتش امریکا نشان می‌دهد ما با دنیایی سر و کار داریم که در آن سازه‌ها مدام در حال تغییر هستند و باید تلاش بسیاری کرد تا شاید به آن رسید. این موضوع بیانگر آن است که ارتش امریکا برای احیای قدرت جهانی خود به سراغ تسلیحات جدید با الگوهای پیشرفته‌ای رفته که سایر کشورها از آن برخوردار نیستند. این یعنی آنکه ارتش امریکا تا چند سال آینده پوست‌اندازی می‌کند و برای این مساله باید آماده بود.

توضیح این تغییر را می‌توان در اظهارات میلی به‌خوبی مشاهده کرد، چراکه او با بیان اینکه افسران فارغ‌التحصیل باید طرز تفکر، آموزش و مبارزه نیروهای امریکایی را تغییر دهند، گفت: نظامیان تازه منصوب‌شده به‌عنوان رهبران ارتش فردا با تانک، کشتی و هواپیماهای رباتیک خواهند جنگید و بر هوش مصنوعی، سوخت‌های مصنوعی، مصنوعات سه‌بعدی و مهندسی انسانی تکیه خواهند کرد.

این یعنی آنکه در ایران نیز ما باید به سراغ دانش‌های جدید در حوزه نظامی رفته و با تاکید بر دانش‌های نوین و ایجاد زیرساخت‌های لازم در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان و جذب نخبه‌های علمی و دانشگاهی و تخصیص ردیف‌های بودجه سخاوتمندانه قدرت کشور را چند برابر کنیم. بدون شک، سرریز این دانش وارد زندگی و صنعت شده و خدمات بسیاری به جامعه ارائه خواهد کرد. امریکا امروز عقب‌نشینی می‌کند، زمان می‌خرد تا تسلیحات جدید آماده شود، برای پیروزی باید....