الهام بهروزی

«سفر» یکی از برنامه‌های مفرح و روحیه‌بخشی است که اغلب خانواده‌ها با هدف تمدد اعصاب و تغییر روحیه و رفع خستگی در تابستان و تعطیلات سالانه برنامه‌ریزی می‌کنند. تا پیش از شیوع ویروس کشنده و مرموز کرونا و گرانی‌های سرسام‌آور امروز، تقریبا سفر در برنامه زندگی اغلب خانواده‌های ایرانی جای داشت ولی در دو سه سال گذشته به‌دلیل شرایط خاصی که کرونا بر کشور حاکم کرده بود، خانه‌نشینی جای سفر را گرفت؛ اما اکنون با نرمال شدن شرایط کرونایی کشور، دوباره سفر به چرخه زندگی‌ها بازگشته است.

طبیعتا سفر تجربه‌ای فرح‌بخش است که از دید صاحب‌نظران، موجب بهبود سلامتی انسان می‌شود. بر اساس تحقیقاتی که روی اهمیت سفر در تامین سلامتی انسان‌ها صورت گرفته، معلوم شده که مسافرت برای سلامت روحی و روانی انسان‌ها بسیار موثر است. آن‌هایی که سفر می‌کنند نه تنها تجارب جدیدی به‌دست می‌آورند، بلکه ناخودآگاه وضعیت سلامت خود را نیز ارتقا می‌بخشند.

بر اساس این تحقیقات، زمانی که افراد منتظر یک سفر هستند، خوشحال‌تر از مواقع عادی هستند. به عبارتی، زمانی که ما منتظر سفری هستیم که قرار است در روزهای آتی برایمان اتفاق بیفتد، حس شادی بیشتری را نسبت به خودمان، وضعیت اقتصادی خانواده‌ها و به‌طور کلی کیفیت زندگی‌ خود داریم. از همین روی است که عموما وقتی از نظر فکری و جسمی خسته هستیم، پناه به سفر می‌بریم تا وجود خود را از پلشتی‌های افکار مزاحم و خستگی‌ها و فشارهای کاری برهانیم. بنابراین سفر رفتن یکی از الزامات زندگی به‌ویژه زندگی امروزی است که مدرنیته آن را توام با استرس و اضطراب و شرایط گاه طاقت‌فرسایی کرده است.

با این اوصاف، سفر رفتن امروز امری ضروری برای همه است اما شوربختانه در دو سه سال اخیر، اغلب خانواده‌ها از رفتن به سفر بازمانده‌اند؛ چراکه از یک سو، هزینه‌های بالای سفر مثل قیمت بالای بلیت هواپیما، قطار، اتوبوس، اقامت در هتل و خورد و خوراک مردم را تحت فشار قرار داده و از سوی دیگر، درآمد پایین و وضعیت بد معیشتی قدرت و توان خرید مردم را نشانه گرفته است و بسیاری از برنامه‌ها مثل سفر رفتن را از اولویت‌های خانواده‌ها خارج کرده است.

یک شهروند بوشهری در این‌باره به بامداد جنوب گفت: سفر رفتن برای خانواده‌های متوسط و روبه پایین بوشهر دارد به یک رویا یا خاطره تبدیل می‌شود؛ چراکه گرانی آنقدر سر به آسمان گذاشته است که در تامین نان شب مانده‌ایم. این در حالی است که با توجه به شرایط آب و هوایی که بوشهر دارد، می‌طلبد که تابستان به یک جای خوش آب و هوا برویم. خب، نزدیک‌ترین جای خوش آب و هوا به استان ما، شیراز است اما امروز شیراز هم نمی‌توانیم برویم.

وی در پایان با بیان اینکه حقوقی که می‌گیرم، آنقدر ناچیز است که به‌سختی با آن زندگی خود و خانواده‌ام را می‌گذرانم، افزود: الان مدرسه تعطیل شده، بچه‌هایم هر بار می‌گویند برویم سفر، نمی‌دانم چه بگویم. این روزها تمام فکر و ذکرم این شده که چطوری هزینه زندگی را مدیریت کنم که بتوانم این خواسته‌شان را محقق کنم. نمی‌خواهم سفر برای بچه‌هایم تبدیل به حسرت شود.

شهروند دیگری که دانشجوی مقطع دکتری است، نیز در این باره گفت: سفر بخش جدایی‌ناپذیر زندگی من است تا جایی که ماهی یک بار سفر می‌روم؛ اما مدتی است با افزایش قیمت خوراکی و بلیت هواپیما و اجاره اتاق هتل‌ها، با محدودیت‌هایی مواجه شده‌ام، به طوری که آخرین سفری که امسال توانسته‌ام بروم، برمی‌گردد به اول اردیبهشت امسال! چون درگیر تحصیل هم هستم، باید بخشی از درآمدم را برای دانشگاه هزینه کنم. از این‌رو، در تامین هزینه سفر با مشکل مواجه شده‌ام. البته برای رفع این مشکل تصمیم گرفتم که جایگزین‌های ارزان‌تری به‌جای هتل پیدا کنم. مثلا از اقامتگاه‌های بومگردی استفاده کنم که خدمات بومی‌تر و فضای نوستالژیکی دارند و از نظر هزینه هم مقرون به‌صرفه‌تر هستند.

وی در ادامه به فواید سفر که به صورت تجربی به آن‌ها پی برده، اشاره کرد و افزود: بارها شده از نظر روانی بسیار تحت فشار قرار گرفته‌ام یا در محیط کاری با تنش‌ها و چالش‌های پریشان‌کننده‌ای مواجه شده‌ام که با سفر رفتن توانسته‌ام آن‌ها را مدیریت کنم و استرس و اضطراب ناشی از آن را از وجودم دور کنم. خوشبختانه ایران کشوری چهارفصل با طبیعت و نقاط تاریخی منحصربه‌فردی است. از این‌رو، من معمولا نقاطی را که از نظر طبیعی و تاریخی حائز اهمیت هستند، برای سفر انتخاب می‌کنم. همین که به آن نقاط می‌روم با دیدن طبیعت خوشحالی در وجود من سربرمی‌آورد و آرام می‌شوم یا با بازدید از اماکن تاریخی، اوج تمدن و فرهنگ ایرانی را به تماشا می‌نشینم و اعتمادبه‌نفسم ناخودآگاه تقویت و موجب می‌شود که عزمم را برای برنامه‌های پیش رویم جزم کنم. سفر در یک کلام موجب می‌شود که حالت خوب شود و به زندگی با امید بیشتری نگاه کنی. حتی وقتی به سفر می‌روم، حال جسمانی‌ام هم بهتر می‌شود.

این شهروند در پاسخ به این پرسش که معمولا برای هر سفر چقدر هزینه می‌کنید، توضیح داد: چون مجرد هستم و اغلب سفرهایم را تنها می‌روم معمولا برای سفرهایی که با هواپیما می‌رفتم و سفرهای سه یا چهار روزه هستند با هزینه هتل و خوراک تقریبا رقمی معادل 10 میلیون هزینه می‌کردم ولی خب از هتل‌های باکیفیت استفاده می‌کردم اما این روزها که هزینه‌ها به یکباره بالا کشیده، دارم برای سفرهای آتی‌‎ام تجدیدنظر می‌کنم و به سفرهای ارزان روی می‌آورم تا بتوانم سفر را همچنان در برنامه زندگی خودم داشته باشم.

وی در ادامه با اشاره به اینکه متولی متولیان امر باید چاره‌ای برای مردم بیندیشند، این گرانی‌ها نباید منجر به حذف سفر از زندگی مردم شود، تاکید کرد: قطعا خانواده‌ای چهار یا پنج نفره که درآمد ماهانه آن‌ها هشت یا 9 میلیون است، امروز نمی‌تواند به سفر برود! چراکه یک سفر ساده برای این خانواده بالای 14 میلیون هزینه برمی‌دارد. این مایه تاسف است که چرا یک خانواده نتواند به دلیل گرانی و درآمد پایین به سفر برود؟! آیا مسوولان به این فکر کرده‌اند که سفر نرفتن خانواده‌ها چه تبعات روانی می‌تواند برای جامعه داشته باشد! الان فقط قشر خاصی می‌توانند به سفر به معنای واقعی بروند. سفری که ناچار باشی به دلیل هزینه‌ها شب را در چادر در پارک بخوابید که سفر نیست؛ چراکه چادرخوابی برای طبیعت‌گردی خوب است نه شهرگردی! نباید گرانی‌های عزت و آرامش خانواده ایرانی را نشانه بگیرد. مسوولان در کنار این گرانی‌ها، نباید از تامین آرامش و آسایش مردم غافل شوند. سفر نباید از زندگی مردم حذف شود. بنابراین به نظرم دولت باید طرح سفر ارزان را برای دهک‌های پایین و آسیب‌پذیر جامعه طراحی و اجرایی کند.

البته در این میان، ظاهرا طرح سفر ارزان که در دولت قبل چندین بار مطرح و مورد بررسی قرار گرفت، در دولت سیزدهم به شکلی دیگر آن هم برای کارمندها دارد پیگیری می‌شود. در این رابطه، عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفر اخیر خود به استان مازندران، گردشگری ارزان‌قیمت را از اولویت‌های این وزارتخانه برشمرد و گفت که۳۴۰ میلیارد تومان اعتبار با هماهنگی بخش‌های دولتی در نظر گرفته شد که کارمندان دولت بتوانند اقدام به خرید صنایع‌دستی کنند و به‌طور اقساطی از حقوقشان کم شود. در نظر داریم درباره سفر نیز مشابه چنین طرحی را اجرا کنیم. هماهنگی با بانک‌ها انجام شده است و در حال نهایی کردن مراحل اجرایی آن هستیم.

حال باید دید که این طرح کی و چگونه برای کارمندهای ادارات اجرایی می‌شود؟! البته در این میان نباید از این موضوع غافل شد که تکلیف دیگر قشرهای آسیب‌پذیر جامعه برای سفر رفتن چه می‌شود؟! آیا طرحی کلی برای شکل‌گیری سفر ارزان برای تسهیل سفر رفتن خانواده‌های ایرانی که درآمد پایینی دارند، نیز تعریف و اجرایی می‌شود یا خیر؟!