الهام بهروزی

صنایع دستی استان بوشهر به‌دلیل ساختار و فحوایی که دارد، همواره یکی از پرمخاطب‌ترین صنایع دستی ایران‌زمین به‌شمار می‌رود؛ چراکه افزون بر بعد تزئینی آن، نقش کاربردی پررنگی را در زندگی از گذشته تا به امروز داشته و دارد. این صنایع که اغلب به‌صورت اجدادی و موروثی نشر یافته‌اند، در حقیقت گنجینه‌های فرهنگی هستند که در سینه هنرمندان و صنعتگران بومی استان جای خوش کرده و در قالب محصولاتی چشم‌نواز و باکیفیت هستی می‌یابند.

اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در سال‌های گذشته بیشترین تمرکز خود را به احیا، معرفی و بازشناسی صنایع شاخص بومی و حتی در برخی از مناطق به باززنده‌سازی برخی از هنرهای سنتی فراموش شده یا در خطر فراموشی اختصاص داد و موفق شد هنرهایی چون عبابافی، خوس‌دوزی و نوعی گلیم را در مناطق روستایی که خاستگاه این هنرها بودند، نجات و توسعه بدهد.

در این میان، برای توسعه و رونق بازار صنایع دستی بومی هم تلاش‌هایی کرد که از جمله آن‌ها می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌های فصلی، صادرات چمدانی این محصولات به کشورهای حوزه خلیج فارس و گاه اروپایی و... اشاره کرد ولی تلاش این اداره‌کل برای ایجاد بازارچه دائمی صنایع دستی به‌دلیل پاره‌ای از مسائل همچنان به جایی نرسیده است؛ اما در این مدت برای اینکه بازار صنایع دستی راکد نماند، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری زمینه را برای راه‌اندازی گالری‌هایی با همکاری بخش خصوصی در نقاط مختلف بوشهر فراهم آورد که اغلب این گالری‌های امروز به بازار کوچکی برای عرضه و فروش محصولات و صنایع دستی متنوع و باکیفیت بومی استان بدل شده‌اند. البته در کنار آن فروشگاه‌های مجازی و کسب و کارهای آنلاین هم می‌توان اضافه کرد که نقش موثری را در فروش محصولات و صنایع دستی بومی استان به‌ویژه در دوره کرونا ایفا کردند.

حال در این دوره که ویروس کرونا فروکش کرده، اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر دوباره برنامه‌های خود را برای رونق صنایع دستی بومی آغاز کرده و در اولین گام در تفاهمنامه‎ای با شورای راهبردی پتروشیمی‌های منطقه پارس اقدام به برگزاری نمایشگاهی چهار روزه (24 تا 27 خرداد) در شهرستان جم کرد که در این نمایشگاه خرید تضمینی محصولات از سوی صنایع مستقر در عسلویه صورت گرفت که این اتفاق برای نخستین‌بار در کشور محقق شده است که تدام آن نوید روزهای روشنی را برای صنایع دستی بومی استان بوشهر می‌دهد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر در خصوص این نمایشگاه که همزمان با هفته صنایع دستی در شهرستان جم برگزار شد، به بامداد جنوب گفت: این نمایشگاه با همکاری شورای راهبردی پتروشیمی‌های منطقه پارس برگزار شد. در خصوص چگونگی برگزاری آن باید اشاره کنم که پس از نشستی که با آقای حجت نظری، مدیرعامل شرکت عملیات غیرصنعتی پازارگاد و رئیس شورای راهبردی پتروشیمی‌های منطقه پارس داشتیم، مقرر شد که به‌منظور حمایت از صنعتگران هم‌استانی و پویایی و رونق صنایع بومی استان بوشهر، نمایشگاهی برگزار شود با خرید تضمینی صنایع. در این نمایشگاه تاکید ما بر این بود که صنایع عرضه شده در این نمایشگاه، شامل صنایع دستی کل استان شود تا به‌شکلی همه صنعتگران هم‌استانی در آن حضور داشته باشند. همچنین به‌منظور رضایت‌مندی مردم، اولویت ما در عرضه محصولات، صنایع دستی باکیفیت بود.

اسماعیل سجادی‌منش در ادامه با بیان اینکه خوشبختانه با اطلاع‌رسانی به‌موقعی که انجام شد، قریب به 100 صنعتگر از استان بوشهر برای حضور در نمایشگاه اعلام آمادگی کردند، افزود: در نهایت 45 غرفه برای عرضه دست‌ساخته‌ها و محصولات بومی هنرمندان پیش‌بینی و طراحی شد.

وی همچنین به استقبال کم‌نظیر مردم از محصولات عرضه شده در این نمایشگاه اشاره و تصریح کرد: فروش صنایع دستی در این نمایشگاه بی‌نظیر بود. در واقع این نمایشگاه فتح‌بابی برای همکاری پتروشیمی‌های مستقر در منطقه عسلویه با اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و صنعتگران بومی در زمینه خرید محصولات و صنایع دستی شاخص استان بود. البته دوباره درخواست برگزاری نمایشگاه را برای فصل بعد هم ارائه کرده‌اند که این اتفاق میمونی برای صنایع دستی استان خواهد بود. در این دوره تمام محصولات که صنعتگران بوشهری عرضه کرده بودند، به فروش رسید و افزون بر این، سفارش‌های زیادی را هم برای ماه‌های آینده گرفتند. این استراتژی ما در نمایشگاه بود که بستری مناسب برای ارتباط هنرمندان بوشهری با صنایع نفت و گاز به‌وجود بیاید که بتوانند سفارش کار بگیرند، قرارداد بندند و به کار خود توسعه بدهند و در کنار آن، بازار هنرهای سنتی و شاخص استان گسترش بیابد.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان بوشهر، با توجه به اینکه فعالان صنایع دستی استان بوشهر اغلب از قشر آسیب‌پذیر و ساکن در روستا هستند، عمده تمرکز ما بر این است که بتوانیم فضای مناسب را برای معرفی آن‌ها و هنرشان فراهم آوریم که الحمدلله این نمایشگاه توانست در این زمینه بسیار موثر ظاهر شود، برای مثال، در این نمایشگاه همه محصولات یک پیرمرد حصیرباف که نزدیک به 80 سال دارد و تنها راه امرار معاش وی از طریق فروش همین محصولات حصیری است، به فروش رفت و این مساله بسیار مسرت‌بخش بود که صنعتگران هم‌استانی هنرشان دیده شد یا صنعتگر دیگری روایت کرد که در این نمایشگاه محصولات هنرمندی معلولی را عرضه کردم که همه این محصولات به فروش رفت و این مایه خوشحالی و انگیزه‌بخشی به این فرد شده است.

وی همچنین ویژگی دیگر این نمایشگاه را تبادل تفکر و ایده‌های صنعتگران با یکدیگر برشمرد و گفت: افزون بر این، در این نمایشگاه صنعتگران نحوه مشتری‌یابی و نحوه ثبت سفارش را تمرین کردند. بسیاری از صنعتگران در این نمایشگاه صرفا برای فروش محصول حضور نداشتند، بلکه با نگاهی حرفه‌ای با عرضه محصولات باکیفیت و شاخص در پی معرفی صنایع دستی استان و ثبت سفارش از شرکت‌های مستقر در منطقه عسلویه و بازاریابی بودند. همچنین در این نمایشگاه متعادل‌سازی قیمت صنایع دستی با همدلی که میان صنعتگران به‌وجود آمد، ایجاد شد.

سجادی‌منش در پایان یادآور شد: برنامه‌های زیادی برای معرفی میراث کهن و صنایع دستی استان داریم که اولین آن با همایش دو روزه سیراف با حضور اساتید خارجی و ایرانی شروع شد که بی‌شک هر کدام از آن‌ها سفیرانی برجسته برای معرفی تاریخ و میراث فرهنگی ارزشمند استان بوشهر خواهند بود.

در پایان این گزارش یادآوری می‌شود که شورای راهبردی پتروشیمی‌های منطقه پارس از بدو ریاست حجت نظری در این شورا، با نگاهی ویژه به فرهنگ و هنر استان، تلاش کرده تا بستر مناسب را برای پویایی جامعه فرهنگی و حمایت از هنرمندان و صنعتگران مستعد استان بوشهر فراهم آورد که از شاخص‌ترین این اقدامات می‌توان به برگزاری نمایشگاه صنایع دستی با خرید تضمین در شهرستان جم، حمایت از مولفان و نویسندگان بومی برای انتشار اثر، حمایت از هنرمندان با نیازهای ویژه در برگزاری نمایشگاه‌های هنری و فرهنگی، حمایت از برگزاری رویدادهای ادبی در استان و... اشاره کرد که در راستای مسوولیت‌های اجتماعی صنایع پتروشیمی مستقر در عسلویه با نگاه مثبت نظری محقق شده‌اند. بی‌شک استمرار این روند می‌تواند پیوند مستحکمی را میان جامعه هنری و صنعتی در استان بوشهر ایجاد کند و به توسعه فرهنگی و هنری این منطقه منجر شود.