داود علیزاده

براساس اعلام سرپرست دانشگاه علوم پزشکی بوشهر این دانشگاه بیش از 500 میلیارد تومان بدهی داشته است که 90 میلیارد آن پرداخت‌شده؛ اما همچنان بخش اعظم این بدهی پابرجاست. بدهی نظام سلامت از یک‌سو و نارضایتی شدید مردم از خدمات درمانی در استان بوشهر از سوی دیگر یک مساله را روشن می‌کند. اینکه نقشه‌ راه نظام سلامت تاکنون نتیجه رضایت‌بخشی نداشته است. بررسی کلی ساختار نظام سلامت استان بوشهر نشان می‌دهد که این نظام بر پایه درمان محوری بنا شده است و بیشترین هزینه در بخش ایجاد مراکز درمانی و تجهیزات درمانی است، اما در مسیر کاهش ارجاع به مراکز درمانی و افزایش مولفه‌های سلامت‌محور برنامه‌ریزی و فعالیت مثمر ثمری انجام نگرفته است.

در همین زمینه رئیس دبیرخانه شورای سلامت و امنیت غذایی معتقد است که باید به‌نظام درمان بهداشت در استان کمک کرد تا بتواند نقش سلامت‌محوری خود را بازیابد.

دکتر عیسی صفوی در گفت‌وگو با بامداد جنوب با تاکید بر سلامت‌محوری شدن نظام سلامت گفت: در صورت عدم‌تغییر استراتژی سلامت‌محوری به‌جای درمان محوری استمرار چنین وضعی ممکن نخواهد بود و چاه درمان تمام اعتبارات حوزه سلامت را خواهد بلعید و اثرات مثبتی به همراه نخواهد داشت.

به گفته وی نقشه بزرگ سلامت شامل پازل‌های مختلف می‌شود. این نقشه بزرگ است چهار پازل عوامل تهدیدکننده اجتماعی و اقتصادی تهدیدکننده سلامت (SDH), ژن، تصادفات و اتفاقات و مجموعه میکروب ویروس قارچ و انگل (بهداشت و درمان) تشکیل‌شده است.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت با بیان اینکه سهم هرکدام از پازل‌های بالا متفاوت است. تصریح کرد: بیشترین سهم شامل عوامل اجتماعی و اقتصادی تهدیدکننده سلامت و کمترین سهم شامل تصادفات و اتفاقات می‌شود. سهم بهداشت و درمان در این نقشه بزرگ ۲۰ تا ۲۵ درصد است.

به گفته وی گاهی این عوامل و پازل‌ها ضد هم عمل می‌کنند و یا ضد سلامت عمل می‌کنند؛ البته مکانیزم این ضدیت متفاوت است.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت با بیان اینکه نظام بهداشت و درمان به چند طریق می‌تواند ضد سلامت عمل کند. تصریح کرد: مهم‌ترین مکانیسم‌ها افزایش هزینه‌های خدمات درمانی و بهداشتی است. هرچه هزینه خدمات درمانی و بهداشتی بالا باشد؛ میزان ارجاع ذی‌نفعان برای دریافت خدمات کاهش پیدا می‌کند.

صفوی در خصوص تبعات دیگر افزایش هزینه‌های خدمات درمانی گفت: حتی اگر منجر به کاهش مراجعه نشود سبد هزینه مصرف‌کنندگان خدمات درمانی و بهداشتی را تغییر می‌دهد. بدین معنا که خانواده به‌جای سفر و مواد غذایی؛ هزینه آن را برای دریافت خدمات درمانی و بهداشتی هزینه می‌کند. همچنین عدم دریافت خدمات مطلوب و بهینه درمانی و بهداشتی باعث خلق هزینه‌های مضاعف و مجدد می‌شود این هزینه‌های مجدد باعث اتلاف و پرت منابع مادی خانواده می‌شود.

وی تاکید کرد: نظام درمان برای آنکه بتواند در طول نظام سلامت حرکت کند باید مقرون‌به‌صرفه باشد؛ به تعبیری باید با توانایی‌های ذی‌نفعان نسبت مناسب داشته باشد.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت با اشاره به مشخصه‌های دیگر نظام ضد سلامت خاطرنشان کرد: توزیع نابرابر خدمات درمانی بهداشتی هم ضد سلامت است. اینکه درجایی بالاترین میزان پزشک و یا تجهیزات پزشکی باشد و در جای دیگر چنین نباشد این خود باعث مهاجرت و هزینه‌های بیشتر به شهروند می‌شود. ممکن نیست که حرف از سلامت زد و به یاد عدالت در سلامت نبود. اینکه ما عادلانه نیروی انسانی و تجهیزات حوزه سلامت را مدیریت نکنیم و به دنبال آن باشیم که سلامت برقرار کنیم شعاری بیش نیست.

وی با هشدار نسبت به روند‌ استراتژی نظام سلامت کنونی افزود: نظام درمانی و بهداشتی به مرحله مهمی رسیده است. اگر نتواند نقش خود را به‌گونه‌ای عادلانه و منصفانه اجرا کند ضد سلامت عمل خواهد کرد.

به گفته وی استان بوشهر با داشتن بیش از یک‌میلیون جمعیت و ده شهرستان از استان‌های کوچک کشور محسوب می‌شود. این استان به لحاظ جغرافیایی شرایط خاصی دارد. همسایگی با دریا و داشتن منابع انرژی فراوان باعث خلق شرایط ویژه در این استان شده است. شرایط ویژه فرصت مضاعف برای شهروندان به وجود آورده است.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت با بیان اینکه این شرایط ویژه در حوزه سلامت به فرصت تبدیل نشده است. تاکید کرد: در صورتی فرصت می‌بود که تهدیدکننده‌های سلامت در آن دیده نمی‌شد. اینکه هر ده شهرستان بیمارستان دار نظر به معنای سلامت نیست. اینکه در شهرستان دارای متخصص است فرصت نیست. برای اینکه این شرایط ویژه و فرصت درک کنیم باید تهدیدکننده‌های سلامت را در ۱۰ شهرستان مهار و کنترل کنیم.

به گفته وی این در حالی است که این تعدیل‌کننده‌ها به شکل مستند و عینی موجود هستند. مثلاً در شهرستان جم آب؛ در عسلویه آلاینده‌ها؛ در دیر پسماند؛ در کنگان آلاینده‌ها؛ در دشتی کشتارگاه؛ در تنگستان بیکاری؛ در بوشهر پسماند و در گناوه و شمال استان موضوع پسماندها و فاضلاب تهدیدکننده‌های سلامت است.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت در خصوص شهرستان‌های دیر و تنگستان نیز خاطرنشان کرد: در شهرستان‌های دیر و تنگستان وجود بیمارستان نه‌تنها فرصت تعریف‌نشده که در جای خود به‌نوعی تهدید است. هزینه‌های مضاعف و کمرشکن بیمارستان داری در این دو شهرستان باعث بدهکاری هرکدام از شهروندان این دو شهرستان شده است. بدهکاری با این تعریف که سهم سلامت آنها صرف بیمارستانی می‌شود که هر روز با یک شیب مشخص در حال بدهکاری بیشتر است.

وی با بیان اینکه تمام بیمارستان‌های استان در حال ضرردهی هستند افزود: این شرایط را سایر بیمارستان‌های استان دارا است یعنی تمام بیمارستان‌های استان در حال ضرر دهی هستند و این ضررها از جیب شهروندان آن‌ها پرداخت می‌شود. تمام این منابع مالی به سمت بیمارستان سازی و تجهیز بیمارستان رفته است؛ این در حالی است که می‌توان با این منابع میزان ارجاع به بیمارستان‌ها را به کمترین حد ممکن رساند.

رئیس دبیرخانه شورای سلامت با اشاره به امتناع بخش خصوصی در پذیرش بیمارستان‌ها افزود: شرایط به‌گونه‌ای است که بخش خصوصی تمایل به تحویل گرفتن بیمارستان‌ها ندارد.. در چنین شرایطی باید از ضرر دهی بیشتر جلوگیری کرد و شهروندان را در شرایط انتخاب قرارداد؛ آیا حاضر هستند که از مالیات و عوارض آن‌ها نظام درمانی به بیمارستان داری ورشکسته ادامه دهد؟

استمرار چه شرایطی در استان و کشور مقدور نیست البته در شهرهای بزرگ با توجه به ازدیاد بیمار ادامه چنین وضعی ممکن است اما در استان ما مقدور نیست. باید به نظام درمان بهداشت در استان کمک کرد تا بتواند نقش سلامت‌محوری خود را بازیابد

رئیس دبیرخانه شورای سلامت در پایان باید گفت چنین وضعیت بیمارستان داری و درمان محوری؛ حتی خدمات نیروی انسانی حوزه درمان را بی‌اثر کرده و تلاش‌های مستمر آن‌ها را نادیده گرفته است زیرا پرسنل حوزه درمان باوجود فداکاری‌های فراوان به علت فرایندها و ساختار معیوب؛ رضایت شهروندان را به همراه ندارد و این نگاه و رویکرد عادلانه نیست.