الهام بهروزی

تنها چند روز به باز شدن مدارس مانده و خانواده‌ها به تکاپو افتاده‌اند تا کوله‌پشتی، کیف و نوشت‌افزار مناسب برای بچه‌هایشان خریداری کنند. بدیهی است در سال‌های اخیر تولیدکنندگان داخلی با عرضه محصولات متنوع و باکیفیت توانسته‌اند بخش مهمی از بازار نوشت‌افزار را از آن خود کنند. این در حالی است که تا پیش از این بازار در قبضه محصولات خارجی بود و این مساله باعث شده بود که فرهنگ بیگانه و همچنین شخصیت‌های کارتونی غربی در میان کودکان و دانش‌‍‌آموزان ایرانی نمود پررنگی داشته باشد.

طبیعتا این مساله موجب قرار گرفتن فرهنگ و هویت ایرانی زیر سیطره فرهنگ و موتیف‌های غربی و وارداتی می‌شد. از این‌رو، سیاستگذاران با حمایت از تولیدکنندگان داخلی، آن‌ها را تشویق و ترغیب به تولید کالاها و نوشت‌افزارهای هویت‌مند ایرانی کردند. این کالاها که شامل کیف، دفتر، جامدادی، پاکن، مداد، خودکار، دفتر یادداشت، خط‌کش، تراش، ظرف غذا و ... می‌شود منقش به نقوش ایرانی- اسلامی، تصاویر بناهای تاریخی و جاذبه‌های طبیعی و شخصیت‌های برجسته کشور شدند و این محصولات با رشد کیفی و کمی خیلی زود توانستند سهم بیشتری از سبد خرید نوشت‌افزار خانوارهای ایرانی را از آن خود کنند.

البته قیمت بالای نوشت‌های افزارهای ایرانی که امروز به برند بدل شده‌اند، برخی از خانواده‌ها را با چالش جدی روبه‌رو کرده است و آن‌ها ناچارند با توجه به درآمد پایین خود جنس‌های چینی خوش‌رنگ بی‌کیفیت و بنجل را تهیه کنند. بنابراین امید می‌رود که قیمت محصولات تولیدی داخلی طوری تنظیم شود که همه خانواده‌های ایرانی بتوانند محصولات باکیفیت وطنی را برای فرزندان خود تهیه و خریداری کنند. طبیعتا این محصولات علاوه بر اینکه به ذائقه و سلیقه دانش‌آموزان نزدیک‌تر هستند، نقش موثری را در هویت‌مندی آن‌ها بازی می‌کنند و پیامدهای مثبتی را در تربیت و نگاه فرهنگی آن‌ها خواهد داشت.

در این باره، سخنگوی وزارت آموزش و پرورش به زمینه‌سازی این وزارتخانه برای استفاده دانش‌آموزان از اقلام و نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی اشاره کرد و گفت: یکی از وظایف آموزش و پرورش، برنامه‌ریزی در راستای تقویت هویت ملی است و نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی از جمله ارزش‌ها و عناصر هویت‌بخش جامعه به‌ویژه در بخش دانش‌آموزان است، اینکه دانش‌آموز از نوشت‌افزار تولید ایران استفاده کند، در تربیت این دانش‌آموز مؤثر است. بنابراین این امر یک اثر ترییتی به همراه دارد. این امر از جهتی نیز تهدید بود، زیرا دانش‌آموز سال‌ها از نمادهای خارجی استفاده می‌کرد. از این رو، باید زمینه معرفی نمادها فراهم شود که یکی از این زمینه‌ها استفاده از نوشت‌افزار ایرانی است.

صادق ستاری‌فرد در ادامه با بیان اینکه آموزش و پرورش این زمینه را فراهم می‌کند تا فرزندان‌مان از اقلام ایرانی استفاده کنند، افزود: اقدامی که کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان انجام داد در نوع خود یک اقدام تحولی است. با توجه به شعار سال که «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» است، هم از نظر استمرار برگزاری نمایشگاه و از هم حیث تقویت زیربناهای فناورانه و هم از لحاظ توسعه و گسترش فعالیت‌ها و اقلام پیش‌بینی شده، نیاز است آموزش و پرورش در حوزه فرهنگ‌سازی ‌و نهادینه کردن ارزش‌های ملی و تقویت آن گام بردارد.

وی در پایان یادآور شد: تبلیغ کالای ایرانی- اسلامی از سوی رسانه‌ها و خبرگزاری‌ها همچنین تشویق مخاطبان به خرید آن نقش مهمی را ایفا می‌کند و آموزش و پرورش در کنار رسانه‌ها با هدف ترغیب دانش‌آموزان به استفاده از اقلام ایرانی گام برمی‌دارد.

با این اوصاف، رسانه‌ها بایستی به سهم خود در نهادینه کردن فرهنگ استفاده از نوشت‌افزار ایرانی- اسلامی تولید داخل نقش‌آفرین باشند ولی این نکته نباید از نگاه‌ها دور بماند که آیا تولیدات داخلی فعلی در این حوزه بر اساس نیازسنجی، سلیقه و توان مالی خانواده‌های دانش‌آموزان طراحی و عرضه‌ شده‌‍‌اند. در خصوص کم و کیف نوشت‌افزارهای ایرانی که امروز به شکل انبوه در اشکال و مدل‌های مختلفی وارد بازار شده، با دو سه خانواده گفت‌وگو کردیم.

یک مادر بوشهری که برای خرید نوشت‌افزار برای دختر 7 ساله خودش -که امسال به کلاس اول می‌رود- آمده بود، به بامداد جنوب گفت: خوشبختانه در زمینه تنوع و کیفیت نوشت‌افزارها، نوشت‌افزارهای ایرانی با رشد چشمگیری همراه شده‌اند؛ از نظر فیزیک ظاهری هم شکیل و قشنگ هستند. قطعا تا جای ممکن تمام وسایل مورد نیاز دخترم را از برندهای داخلی تهیه می‌کنم چون هم به سلامت‌شان مطمئن هستم که از مواد اولیه باکیفیتی تولید شده‌اند و هم واقعا باکیفیت هستند.

گلشن رضایی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه تصور می‌کنید خرید نوشت‌افزار ایرانی چقدر در ارتباط‌گیری فرزند شما با فرهنگ ایرانی- اسلامی موثر باشد، توضیح داد: حقیقتا به این بُعد آن توجه نکرده بودم ولی قطعا بی‌تاثیر نیست. چون وقتی دختر من دفتری را به دست می‌گیرد که روی جلد آن حافظیه شیراز نقش بسته، خواه ناخواه ذهن او را برای دانستن این مکان کنجکاو می‌کند. همین الان یک دفتر برای او برداشتم که نقوش به کار رفته در کاشیکاری ایرانی روی آن چاپ شده، خیلی خوشش آمد، هرچند این جلد مناسب سن او نیست و نظر من این است که برای گروه‌های سنی بالاتر مناسب‌تر است؛ اما اینقدر قشنگ بود که هر دو آن را انتخاب کردیم. بلافاصله از من در مورد نقش روی جلد کتاب سوال کرد که گفتم این طرح‌ها در کاشی‌های مساجد و بناهای تاریخی کاربرد دارد و رنگ فیروزه‌ای آن یک رنگ پرکاربرد در معماری ایرانی است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه این‌جا نوشت‌افزارهای ایرانی و خارجی زیادی است، تصریح کرد: ولی دختر من دست روی چیزهایی می‌گذارد که اغلب ایرانی هستند و جلدهایی را انتخاب می‌کند که روی آن تصاویر شخصیت‌های کارتونی ایرانی است مثل کلاه‌قرمزی، جیگر و... چون زیاد کلاه قرمزی دیده، تمام شخصیت‌های این مجموعه عروسکی را دوست دارد.

رضایی در پاسخ به این سوال مبنی بر اینکه فرزند شما بیشتر در انتخاب کدام وسیله یا نوشت‌افزار دست روی وسایل خارجی می‌گذارد، گفت: مداد و پاک کن که البته چون نمونه ایرانی باکیفیت‌تری را فروشنده معرفی کرد، محصول ایرانی را برایش خریدم.

وی در پایان همچنین در مورد طراحی نوشت‌افزارهای ایرانی پیشنهادی مطرح کرد و در این باره گفت: طرح‌هایی که برای روی جلد دفتر طراحی می‌شود، به تازگی جالب شده‌اند؛ ولی بهتر این است که بیشتر طرح‌هایی انتخاب شود که کودکان بتوانند با آن همذات‌پنداری کنند و برایشان آشنا باشد؛ مثلا بر اساس کارتون‌ها و برنامه‌های کودک طراحی شود یا طرح‌های باشد که مبتنی بر فرهنگ و تمدن خودمان باشد تا از همین سنین بچه‌های ما با آن مانوس شوند.

در ادامه به سراغ پدری رفتیم که با پسر خود به مغازه نوشت‌افزارفروشی آمده و مشغول خرید برای او بود. او با روی باز از گفت‌وگو استقبال کرد. این پدر در خصوص معیارهای انتخاب نوشت‌افزار برای فرزندش به بامداد جنوب گفت: قطعا کیفیت اولین مولفه‌ای است که بر اساس آن نوشت‌افزار مورد نیاز بچه‌ام را تهیه می‌کنم. بعد به تصاویر و رنگ و قیمت آن توجه می‌کنم.

وی در ادامه در پاسخ به این پرسش مبنی بر اینکه آیا برای شما فرقی ندارد که نوشت‌افزارهای انتخابی محصول کجا باشد، توضیح داد: بله؛ به مورد خوبی اشاره کردید. اتفاقا تاکید زیادی دارم که محصول انتخابی در وهله اول ایرانی باشد و اگر مولفه‌هایی که در بالا به آن اشاره کردم داشته باشد، بی‌شک فقط محصولات داخلی را می‌خرم به شرطی که موردپسند و سلیقه پسرم هم باشد ولی خب، گاه پیش می‌آید که برخی از اقلام را خارجی بگیرم مثل خودکار یا مداد نوکی و پاک‌کن.

این پدر همچنین در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه کیفیت و قیمت نوشت‌افزارهای تولید داخلی آیا مورد رضایت شماست، گفت: حقیقتا طرح‌های انتخابی برای کودکان مناسب است و هم برای دختران و هم پسران طرح‌های خوبی انتخاب شده ولی قیمت‌ها کمی بالاست و از دید من، اگر قیمت‌ها مناسب‌تر باشد، خانواده‌ها قطعا نوشت افزار ایرانی را در اولویت خرید خود قرار می‌دهند. متاسفانه با توجه به گرانی‌های روزافزون و درآمد پایین، معمولا خانواده‌ها قدرت بالایی برای خرید نوشت‌افزار گران ندارند از این رو، برخی از آن‌ها ناچارند که محصولات چینی و خارجی بگیرند که تناسب کمتری با فرهنگ ما دارد. این در حالی است که دانش‌آموزان موظف هستند از نوشت‌افزار ایرانی استفاده کنند و مجاز نیستند از نمونه‌های خارجی استفاده کنند.

وی در پایان به اهمیت نوشت‌افزار ایرانی اشاره و تصریح کرد: به‌دلیل اراده‌ای که مبنی بر تولید و توسعه نوشت‌افزارهای ایرانی در چند سال اخیر در کشور شکل گرفت، خوشبختانه ما در این زمینه نه تنها امروز با محصولات داخلی متنوع و بسیار باکیفیتی روبه‌رو هستیم؛ بلکه داریم به خودکفایی در این حوزه نزدیک می‌شویم. بی‌شک اشاعه و گسترش نوشت‌افزارهای ایرانی موجب هویت‌بخشی و انس فرزندان ما با فرهنگ و المان‌های فرهنگی و تاریخی‌مان می‌شود. در ادامه کم کم نمود فرهنگ غربی در بازار نوشت افزار کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر می‌شود و این مساله به شکوفایی اقتصاد و جان گرفتن برندهای داخلی در حوزه نوشت‌افزار می‌شود.

در پایان یادآوری می‌شود، خانواده‌ها با انتخاب نوشت‌افزار مورد نیاز دانش‌آموزان برای شروع سال تحصیلی باید به آنها بیاموزند كه هدف از انتخاب كالای ایرانی تقویت تولید داخلی و عملیاتی شدن اقتصاد مقاومتی در دو كانون مهم مدارسه و خانواده است.