گلاره جلالی

درختان ریه‌های زمین، عنصر پویایی و عنصر زندگی هستند، که قطع بی‌رویه آن‌ها و در پی آن از بین بردن جنگل‌ها و طبیعت و فضای سبز یکی از مهم‌تری دلیل‌های آلودگی و تخریب محیط‌زیست است. هرچند انسان‌های ناآگاهی در دنیا وجود دارند که ارزش این میراث‌داران زمین را نمی‌دانند و بدون دانستن نتیجه این عمل بر خود ما به آن‌ها آسیب می‌رسانند. آموزش به مردم از سن کم‌نیاز است، آن‌ها باید بدانند که قطع یک درخت باعث آسیب به جنگل و پس‌ازآن آسیب به حیوانات و دیگر جانداران می‌شود و از سویی دیگر در فصل‌های گوناگون شاهد خشم طبیعت مانند سیل‌های ویرانگر و یا طوفان شن و حتی گرمای شدید زمین و آلودگی هوا و حتی افزایش بیابان، خشک‌سالی، شیوع انواع آفت و در پی آن‌ها شاهد بیماری‌های مضر می‌شویم که اثرات آن‌ها گریبان خود انسان را می‌گیرد.

یکی از مسائل آسیب‌زا به طبیعت قطع درختان است که در سال‌های اخیر در استان بوشهر افزایش نیز داشته است و برخی معتقدند که عاملان قاچاق چوب در این مساله بی‌تاثیر نیستند. در این زمینه با «مهدی زنده‌باد» یکی از فعالان محیط‌زیست استان بوشهر و از اعضای انجمن هوای پاک دشتستان به گفتگو نشستیم.

در سال‌های اخیر شاهد قطع بی‌رویه درختان هستیم. دلیل آن را چه می‌دانید؟

در حال حاضر شاهد اثر قطع درختان در مناطق مختلفی از عرصه‌های طبیعی هستیم که دلایل متفاوتی با خود دارند برای نمونه خیلی از افراد از روی عادت و یا نبود آشنایی با آموزه‌های محیط زیستی و یا برای تفریح و گردشگری وارد طبیعت شده و به قطع درختان می‌پردازند و با آگاهی کامل و به‌عمد با بهانه‌های مختلف مثل خشک بودن درخت، بیش‌ازحد بودن و یا بزرگ بودن شاخ و برگ و غیره؛ شاخه و تنه بزرگ درختان را شکسته و با خود می‌برند، و گاهی همان‌جا برای استفاده بعدی و تفریح هفته‌های پس‌ازآن می‌گذارند و در مراجعه بعدی به بهانه خشک بودن شاخه‌ها و تنه‌ها از آن‌ها استفاده می‌کنند. خلاصه درخت هنوز نتوانسته به‌عنوان یک موجود بسیار با ارزش مخصوصا به‌عنوان موجود زنده باارزش به‌عنوان یک عنصر زندگی جایگاه واقعی خودش را در جامعه ما پیدا کند.

به حضور گردشگران در طبیعت اشاره کردید، بیشتر توضیح می‌دهید؟

با سرد شدن هوا و زیبایی جنوب کشور در این فصل عده‌ای به نام گردشگر وارد طبیعت شده و باوجود نیاز به گرما و آتش در این محیط این افراد به همراه وسایل خانه و گردشگری تبر و حتی اره‌برقی می‌آورند و حتی شاهد این هستیم که قطع درختان بخشی از تفریح آن‌ها شده و هنگامی‌که پدر یک خانواده در حضور فرزندان، درختی را قطع می‌کند تا از چوب آن استفاده کند، خواسته یا ناخواسته به دیگران و فرزندان آموزش‌های منفی می‌دهد که متاسفانه این فرهنگ غلط تیشه به ریشه‌ی طبیعت رنجور استان بوشهر می‌زند.

از این نظر درختان کدام مناطق در استان بوشهر بیشتر در معرض آسیب قرار دارند؟

پدیده قطع درختان را بیشتر در جاده‌ها و مسیرهای منتهی به جنگل‌ها و درختان شاهد هستیم و بسیاری از شهروندان که واقعا دل در گرو حفظ و آبادانی ایران و طبیعت دارند با دیدن این صحنه‌ها ناراحت شده و گاهی اوقات پیگیری می‌کنند. در کنار قطع درختان چرای بی‌رویه دام، ترویج گردشگری بدون آموزش‌های حفظ طبیعت و غیره باعث نابودی درختان و طبیعت می‌شوند، در کل هر چیزی فرهنگ استفاده از خودش را دارد و حضور در طبیعت هم نیازمند رعایت رفتارهایی است که در آن در کنار لذت از طبیعت به آن و تمام زیستمندان آسیبی وارد نشود.

آیا قوانین مقابله با قطع درختان، قاچاق چوب و... را در این زمینه بازدارنده نمی‌دانید؟

قوانین در کشور ما وجود دارد و شاید یکی از کشورهایی هستیم که در تصویب قوانین و داشتن قوانین متفاوت در دنیا و منطقه پیشگام هستیم ولی اجرای آن قوانین بسیار مهم‌تر است که اگر ما قوانین موجود را رعایت و اجرا می‌کردیم قطعا بازدارندگی داشت و بازدارندگی به وجود می‌آورد، اتفاقی که در حال حاضر رخ نداده و شاهد افزایش قطع درختان هستیم.

در سال‌های اخیر در شهرهای استان بوشهر شاهد قطع درختانی به بهانه جایگزینی یا هرس هستیم. در این موردنظرتان را بفرمایید؟

نداشتن برنامه و طرح و چشم‌انداز در مدیریت فضای سبز موجب شده تا شهرداران به کارهای هیجانی و بدون کارشناسی روی آورند. به یک‌باره درختی را نجات‌بخش فضای سبز می‌دانند و درخت‌های دیگری را قطع می‌کنند و به یک‌باره همان درخت جدید را آسیب‌زا می‌دانند و شروع به حذف آن می‌کنند، متاسفانه ما در کاشت درختان مکان‌یابی درست، رعایت فاصله، نحوه کاشت استاندارد و انتخاب گونه مناسب و غیره را رعایت نمی‌کنیم و همین کار باعث مشکلاتی در آینده خواهد شد.

راهکارهایی برای کاهش و جلوگیری از قاچاق چوب دارید؟

ما در حوزه آموزش بسیار ضعیف هستیم و در این زمینه باید پویاتر عمل کنیم. ما می‌توانیم در حوزه مدارس و مهدکودک‌ها، ظرفیت شبکه‌های اجتماعی و... استفاده کنیم و جایگاه واقعی درخت و فضای سبز و عرصه‌‌های ‌طبیعی را به مردم نشان دهیم و فرهنگ و سنت حفظ درختان را در جامعه ارتقای دهیم و با آگاهی دادن، خود مردم به‌عنوان جنگلبانان واقعی و میراث داران واقعی از این عنصر زندگی دفاع کنند.

غیر از آموزش که به آن اشاره کردید دیگر چه پیشنهادهایی در این خصوص دارید؟

برای بازدارندگی می‌توان پیام‌های هشدار در جاده‌ها قرار داد که این موضوع مقداری اثر دارد. همچنین باید با نظارت بیشتری شرکت‌های خرید چوب در استان را دنبال کرد؛ چون وقتی یک شرکت چوب خریداری می‌کند حتما این اشتیاق برای دیگران هم با توجه به مشکلات معیشتی ایجاد می‌شود که به سمت قطع درختان بروند و این کار را به‌عنوان یک شغل انتخاب کنند. برای نمونه روز گذشته یک فروشنده زغال از نداشتن شغل مشخصی با من صحبت کرد و گفت اموراتم با شغل‌هایی مانند کارگری و امثال آن نمی‌گذرد و مجبورم زغال درست کنم و برخلاف میل باطنی این کار را انجام می‌دهم. البته شرایط بد اقتصادی می‌تواند به دلایل مختلف قطع درختان را تشدید کند. همان ذره ذره رفتارها و منشا این مشکلات باعث شده که ما شاهد قطع درختان باشیم و این اتفاق مختص استان بوشهر هم نیست و ما بخشی از مجموع جنگل‌های انبوه کشور را برای ساخت‌وسازها و یا قطع درختان به خاطر احداث جاده، تغییرات کاربری و غیره از دست داده‌ایم.

به عنوان یک فعال محیط زیستی قطع درختان و ... را پیگیری هم کرده‌اید؟

سودجویان بازار چوب معمولا در استان‌ها و نقاطی که خلا آموزش و نوعی بی‌خیالی وجود دارد به‌راحتی نفوذ کرده و همان‌طور که شاهد هستیم گاها تنه‌های درختان را پشت خودروهایی با پلاک‌های خارج از استان بوشهر می‌بینیم، که خود بنده چندین بار برای قطع درختان و ماشین‌های حمل چوب پیگیری کرده‌ام؛ اما به جواب درستی نرسیده‌ام. گاها شماره تماس‌هایی ارائه می‌شود ولی سریعا به جواب و نتیجه‌ای نمی‌رسند.

سخن پایانی؟

درختان ریه‌های زمین، عنصر پویایی و عنصر زندگی هستند وقتی درختی نباشد پرنده‌ای نیست و قطعا طبیعت از زیبایی‌های خودش محروم می‌شود و ما باید بیش‌ازپیش کار و تلاش کنیم تا تصمیم‌گیران و مسوولان ما بافرهنگ حفظ طبیعت آشنا شوند؛ زیرا مردم در زمینه حفظ طبیعت از ماموران علاقه‌مندتر هستند. امیدوارم شاهد روزی باشیم که مسوولان ما در عمل فرهنگ حفظ و صیانت درختان و طبیعت را نشان دهند.