بامداد جنوب: جشنواره مد و لباس فجر در چهار دوره گذشته، هر سال شاهد افزایش بخشهای جدیدی بوده و تلاش شده است رویکرد فرهنگی به حوزه مد در ایران را مد نظر قرار دهد.
پوشش مردم در جامعه موضوعی است که سالها در کشور ما توجهی به آن نشده بود و همین موضوع باعث شد بیسلیقگیهایی در پوشش مردم بهوجود آید. از سوی دیگر با توجه به وابستگی مردم به اجناس موجود در فروشگاهها، سلیقه مردم بر اساس کالاهای عرضه شده از سوی تولیدکنندگان شکل میگرفت.
سرانجام با مطرح شدن لزوم ایجاد قوانینی برای پوشش و اهمیت دادن به نقش طراحان لباس در شکل دادن به پوشش مردم، اولین نمایشگاه ملی مد و مانتو از ۲۸ آبان تا ۲ آذر 90 در فرهنگسرای نیاوران برگزار شد.
دومین جشنواره مد و لباس فجر بهمنظور توسعه فرهنگ اسلامی و با توجه به اهمیت موضوع لباس و مدگرایی با عنوان «مانتو و پوشش سر» به همت بنیاد ملی مد و لباس اسلامی از تاریخ 13 تا 25 اسفندماه 1391 در مصلی تهران برگزار شد. این جشنواره در دو بخش اصلی و علمی برگزار شد که در بخش اصلی، به طرحهای پوشش اسلامی ایرانی شامل مانتو (اجتماعی و مجلسی) و پوشش سر متناسب با آب و هوا در مناطق مختلف کشور پرداخته شد. در بخش علمی جشنواره دوم نیز بهمنظور تبیین جایگاه و اهمیت لباس در جامعه، کمیته علمی نمایشگاه از اندیشمندان و پژوهشگران برای ارائه جدیدترین پژوهشهای مرتبط دعوت به همکاری کرد.
سومین جشنواه مد و لباس فجر از 15 تا 26 اسفندماه 92 در تالار وحدت برگزار شد، در حالیکه بخشهای جدیدی به آن اضافه شده بود. در جشنواره سوم با اهمیت دادن به موضوعات فرهنگی و هنری، بخشهایی مانند مسابقه مطبوعاتی، تصویرگری و نقاشی کودک وجود داشت. بخش دانشگاهی هم حضور فعالی در جشنواره داشت و دانشجویان 57 واحد دانشگاهی و آموزشگاه فنی و حرفهای در جشنواره فجر حضور داشتند.
انتخاب مقالات، پایاننامهها و کتابهای تالیف شده در حوزه مد و لباس از بخشهای دیگر جشنواره بود و در کنار آن، نشریات مرتبط با این موضوع هم غرفههایی را به خود اختصاص دادند.
با توجه به اینکه از ابتدای سال 92 تلاش برای ایجاد و ثبت موسسات تک منظوره مد و لباس آغاز شد، در جشنواره سوم فضایی به این موسسات هنری اختصاص یافت تا ضمن معرفی خود بهعنوان فعالان این عرصه، بتوانند با دیگر حوزههای مد و لباس ارتباط برقرار کنند.
صنعت نیز یکی دیگر از بخشهای جشنواره بود که بینندگان جشنواره را با ماشینآلات، تجهیزات و تکنیکهای مورد نیاز در صنعت پوشاک آشنا میکرد. در بخش استانها نیز برترین طرحها و لباسها از بیش از 20 استان در جشنواره حضور داشت.
در جشنواره سوم طراحان مد و لباس آثار خود را برای حضور در بخش نمایش و مسابقه ارائه کردند و آثار مختلف در بخشهای طراحی پوشاک آقایان، بانوان، کودکان و لباس مدارس شرکت کردند. در بخش غیر رقابتی جشنواره نیز نشستهای علمی و کارگاههای آموزشی برپا شد و بخش فروش هم در سه مجموعه طراحان فروشنده، تولیدکنندگان و فروش پارچه فعالیت داشت اما مهمترین نکته در سومین جشنواره مد و لباس موضوع نمایش زنده لباس بود که برای اولین بار در تالار وحدت برگزار شد.
چهارمین جشنواره مد و لباس فجر که از 11 تا 18 اسفندماه برگزار شد به نمایشگاه بینالمللی تهران منتقل شده و 9 بخش مختلف را در برداشت. در بخش مسابقه نمایش لباس مانند دوره گذشته موضوعاتی مانند پوشاک بانوان، لباس مشاغل، پوشاک آقایان و کودکان حضور داشتند. بخش علمی دانشگاهی هم با نشستها و کارگاهها از یک سو، و رقابت عملی و علمی از سوی دیگر در جشنواره حضور داشت.
مسابقه آثار مطبوعاتی، موسسات هنری مد و لباس، بخش صنعت و فناوریهای نوین، استانها و اقوام و عرضه محصولات کاربردی نیز مانند سال گذشته در جشنواره وجود داشت اما چند بخش جدید هم به جشنواره چهارم اضافه شد.
یکی از بخشهای جدید، مسابقه طراحی پارچه، کیف و کفش بود که با توجه به اهمیت کیف و کفش در پوشش افراد، در جشنواره چهارم تصمیم گرفته شد، طراحان و تولیدکنندگان این اقلام هم در جشنواره حضور داشته باشند. در زمینه طراحی پارچه هم برای اولین بار طراحان توانستند طرحهای نو و خلاقانه خود را ارائه دهند. اگر چه در این دو بخش شاهد حضور کمرنگ شرکتکنندگان بودیم که شاید این موضوع را بتوان بهدلیل بیاطلاعی فعالان این حوزه از امکان شرکت در جشنواره دانست.
بخش خاصی که اهمیت بالایی در جشنواره چهارم داشت، مسابقه زنده طراحی لباس بود که در جریان آن، هشت طراح برگزیده در بخش مسابقه طراحی لباس در یک رقابت هشت ساعته ایده اولیه را بر اساس موضوع ارائه شده طراحی کرده و آن را به محصول نهایی تبدیل کردند.
بخش جدید دیگری که به جشنواره چهارم اضافه شد مسابقه برنامههای رادیویی و تلویزیونی بود. با وجود کمبود برنامهسازی در حوزه مد و لباس، تعداد اندکی از برنامههایی که در صدا وسیما با این موضوع تولید شده بود، به همراه فیلمهای مستند، کوتاه و کلیپ در بخش رقابتی شرکت کردند.
در جشنواره چهارم به تبلیغات هم نگاه ویژهای شد و با توجه به نقش مهم اقلام تبلیغاتی برندهای پوشاک در ترویج لباس و اهمیت آنها در دنیای مد، آثار تبلیغاتی برگزیده نیز از سوی داوان انتخاب شد. اتفاق جدید دیگری که در دوره چهارم رخ داد، طراحی یک سالن ویژه برای بخش نمایش لباس بود. این سالن که به زیبایی طراحی شده بود، امکان نمایش مناسب لباسها را فراهم میکرد.
بخشهای جدید در پنجمین جشنواره مد و لباس فجر
بزرگترین تغییری که در این دوره از جشنواره رخ داده است، واگذاری آن به بنیاد فرهنگی اصناف ایران است. این اتفاق که در راستای سپردن جشنواره مد و لباس به بخش خصوصی انجام شده است، میتواند باعث مشارکت و همکاری بیشتر هنرمندان، فعالان و دست اندرکاران عرصه طراحی و تولید پوشاک باشد.
در جشنواره پنجم که باز هم در نمایشگاه بینالمللی تهران برگزار میشود، علاوه بر بخشهایی که در طول دورههای گذشته تثبیت شدند، اتفاقات جدیدی هم رخ خواهد داد. اولین تفاوت چشمگیری که به نظر میرسد، موضوعی بودن مسابقه طراحی است. دبیرخانه جشنواره با هدف الهام گرفتن از فرهنگ و هنر اصیل ایرانی و با تاکید بر هنر دوران صفویه، موضوع باغ ایرانی را برای چهار بخش طراحی پوشاک، پارچه، کیف و کفش، جواهرات و زیورآلات انتخاب کرده است.
طراحی زیورآلات و جواهرات یکی از موضوعاتی است که پیش از این در جشنواره مد و لباس فجر حضور پررنگی نداشت و فقط در دوره سوم جشنواره چند میز به نمایش دستساختههای غیر حرفهای اختصاص یافته بود. حالا با قرار دادن طراحی زیورآلات در بخش مسابقه و موضوعی بودن آن، میتوان امیدوار بود شاهد نمایش آثار جدیتری در زمینه طراحی جواهرات و زیورآلات باشیم.
در بخش طراحی پارچه نیز شاهد تغییرات بزرگی هستیم. سال گذشته این بخش فقط به نمایش طرحهای پارچه روی مقوا اختصاص داشت اما امسال بخش پارچهبافی نیز به جشنواره اضافه شده است و شرکت کنندگان میتوانند در زمینه بافت پارچههای سنتی و اصیل ایرانی آثار خود را ارائه کنند. همچنین توجه به رنگرزی طبیعی پارچه و الیاف طبیعی نیز از نکات جدید جشنواره امسال است. چاپ پارچه بخش جدید دیگری است که شرکتکنندگان در زمینه انواع تکنیکهای چاپ دستی بر روی پارچه با تاکید بر باغ ایرانی طرحهای خود را ارائه میکنند. در بخش پارچهسازی نیز شرکتکنندگان باید برای خلق پارچه از انواع پارچه، تکنیکهای ایجاد نقش، بافت، دوختهای سنتی، چاپ و ... برای خلق پارچه با کاربرد در لباس و تزئینات داخلی استفاده کنند.
بخش جدید دیگری که جای خالی آن همیشه احساس میشد و احتملا با استقبال مواجه خواهد شد، طراحی لباس مفهومی است. در این بخش، موضوع آزاد است و شرکتکنندگان میتوانند از هرگونه مواد و تکنیکی برای خلق اثر استفاده کنند.
در بخش تصویرسازی مد ایرانی اسلامی، دانشجویان و دانشآموختگان فضای علمی و دانشگاهی می توانند آثار خود را با محور تصویرسازی مد ایرانی اسلامی به دبیرخانه جشنواره برای داوری و رتبهبندی ارسال کنند. مد ایرانی اسلامی شامل حوزههای مختلفی از جمله انواع پارچه، انواع لباس، انواع سربند و ملحقاتی چون زیورآلات، کمربند، کیف و کفش است.
مانند سال گذشته مسابقه برنامههای تلویزیونی و رادیویی و فیلم کوتاه در جشنواره وجود دارد اما بخشهای جدید دیگری مانند شعر، طنز، نمایشنامه و شبکههای اجتماعی فعال در حوزه مد و لباس به مسابقه جشنواره پنجم اضافه شدهاند.
بخش جدید دیگری که با هدف ارتقای سطح علمی جشنواره و زمینهسازی و حمایت از تحقیقات پژوهشی به این دوره جشنواره اضافه شده است، بخش طرحهای پژوهشی است. در این بخش محققان و پژوهشگران دانشگاهی و حوزوی میتوانند طرحنامههای پژوهشی خود را با موضوع مد و لباس ایرانی اسلامی برای ارزیابی و داوری به دبیرخانه جشنواره ارسال کنند و سپس برای طرحنامههای برگزیده، تخصیص اعتبار خواهد شد.
حضور 22 اتحادیه عضو کمسیون تولید و توزیع اتاق اصناف ایران نیز از بخشهای دیگر جشنواره است. این اتحادیههای صنفی در جشنواره مد و لباس به ارائه محصولاتی میپردازند که با اهداف جشنواره همخوانی داشته باشد. در این راستا محصولاتی از اعضای اتحادیههای تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک، فروشندگان اشیاء قدیمی و صنایع دستی، فروشندگان چرم طبیعی و مصنوعی، فروشندگان و سازندگان ساعت، سازندگان و فروشندگان عینک و... در روز آخر جشنواره به فروش خواهد رسید.