بامدادجنوب- الهام بهروزی: «یا بَنی آدَمَ قَدْ أَنْزَلْنا عَلَیْکُمْ لِباساً یُواری سَوْآتِکُمْ وَ ریشاً وَ لِباسُ التَّقْوى ذلِکَ خَیْر؛ ای فرزندان آدم! ما برای شما لباسی در نظر گرفتیم تا زشتیهایتان را پوشانده و زینتی برایتان باشد. با وجود این، لباس پرهیزگاری ارزشمندتر از لباس ظاهریتان است» (سوره اعراف/ آیه 26).
بر این اساس، دین اسلام در ارتباط با پوشاک به انسانها توصیههای گوناگونی کرده که از جمله آنها میتوان به در نظر گرفتن جنبههای معنوی در لباس، زیبایی متعادل، نظافت و آراستگی، طراحی بر اساس عرف و بدون عدول از موازین شرعی، استفاده نکردن از مدهایی که به نوعی نماد بیدینی و مورد استفاده دشمنان خداست و نیز مدهایی که موجب تکنما شدن مصرف کنندگان آن میشود، تنوع در لباسها و شاد بودن آنها برای استفاده در شادیهای مشروع، جلوگیری از اسراف در چرخه تولید و مصرف و ... اشاره کرد. بهراستی ورای شخصیت و منش افراد، داشتن پوشش مناسب نیز نشاندهنده بزرگی و عزتنفس آنهاست. از دیر باز لباس از درجه اهمیت بالایی برخوردار بوده است. بنابراین هر قوم و ملتی کوشیده تا مناسب با فرهنگ و آداب و رسوم خویش لباسهای مردمان خود را طراحی و تولید کند، اهمیت این مساله را امروزه در حفظ پوششهای سرزمینهای گوناگون شاهد هستیم.
هر کشور یا ملتی لباسهای سنتی و خاص خود را دارند و همواره در راستای حفظ میراث پوششی خود با برگزاری جشنوارهها، نمایشگاهها، سمینارها و برنامههای متعدد کوشش کردهاند تا این پوششهای سنتی را به نسلهای بعد از خود انتقال دهند. کشور ما نیز در این زمینه بهخصوص در سالهای اخیر بهدلیل تهاجم فرهنگی کوشیده است تا با اجرای برنامههای هدفمند و خلاقانه مانع از فراموشی و کمرنگ شدن لباسهای سنتی و مدرن ایرانی شود که برگزاری جشنوارههای فجر مد و لباس نمونهای از این تلاشهاست. بخشی از این جشنواره نیز در برخی از استانها برگزار میشود که خوشبختانه برای نخستینبار امسال استان بوشهر نیز از میزبانان آن خواهد بود. در این باره با معاون هنری مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گفتوگویی را صورت دادیم که در ادامه میآید.
آنیتا مظفری در گفتوگو با بامداد جنوب گفت: با توجه به اینکه مناطق مختلف کشور عزیزمان دارای پوشاک متنوع و متناسب با ارزشهای فرهنگی و الگوهای زیباشناختی منطبق با اعتقادات و باورهای حاکم با تفکر ایرانی-اسلامی بوده و هست، در طول تاریخ شاهد شکوفایی و رونق طراحی پوشاک، پیشهها و هنرهای مرتبط با آن بودهایم اما این تنوع عظیم در عین حال پارهای از اصول و قواعد مشخص را داراست که سبب متمایز شدن سبک پوشش ایرانی از سایر فرهنگها میشود. این قواعد میتوانند بهعنوان مبنایی برای طراحی به سبک ایرانی و در عین حال متناسب با نیازهای جامعه امروزی مورد استفاده قرار گیرد که استان بوشهر نیز یکی از مناطق جغرافیایی است که متناسب با اقلیم خود و فرهنگ این دیار دارای سبک خاصی از پوشش و لباس است. بنابراین برگزاری جشنوارههایی نظیر جشنواره استانی تجسمی فجر مد و لباس ایرانی و اسلامی کمک میکند تا این سبکها دوباره طراحی، بازآفرینی و عرضه شوند و این فرصتی است تا تولیدکنندگان، مسوولان و مردم با ظرفیت و توانایی طراحان استان آشنا شوند.
وی با اشاره به اینکه تاکنون هیچ جشنواره یا نمایشگاه لباس و طراحی آن در استان برگزار نشده و جشنواره استانی تجسمی فجر مد و لباس ایرانی و اسلامی نخستین جشنوارهای است که بهصورت علمی برگزار میشود، افزود: نمایشگاههایی که در این زمینه در سالهای گذشته برگزار شده یا دروندانشگاهی بوده یا صرفا در محدوده عرضه پوشاک بوده است.
معاون هنری مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان در خصوص اهداف این جشنواره عنوان کرد: احیا و معرفی سنن و پوشش استان بوشهر، شناسایی و معرفی استعدادهای نو در حوزه طراحی، دوخت و تزئین لباس در استان و جمعآوری و ثبت طرحهای فاخر و خلاقانه در زمینه طراحی، دوخت و تزئین لباسهای الهامگرفته از فرهنگ محلی و ایرانی-اسلامی بهنام خالق اثر مهمترین اهدافی است که در جشنواره استانی تجسمی فجر مد و لباس ایرانی و اسلامی دنبال میکنیم.
آنیتا مظفری با بیان اینکه این جشنواره در سه بخش بانوان، آقایان و کودکان و نوجوان برگزار میشود، تصریح کرد: از برنامههای جنبی این نمایشگاه میتوان به برپایی کارگاههای آموزشی بهصورت تخصصی، بخش عرضه و فروش، نمایشگاه ارائه آثار طراحان و تولیدکنندگان و بخش مسابقه اشاره کرد.
وی در مورد دلایل فاصله گرفتن مردم بهویژه بانوان ایرانی از لباسهایی که طراحی آنها خاص فرهنگ خودمان است، گفت: در این زمینه دلایل زیادی وجود دارد که برخی از آنها ساختاری و برخی رفتاری است؛ دلایل ساختاری میتواند توجه نکردن تولیدکنندگان به ظرفیت و توانایی طراحان لباس داخلی، تلاش نکردن طراحان داخلی برای تجاریسازی طرحهایشان، ضعف صنعت نساجی و طراحی پارچه در کشور، نبود زیرساختهای مناسب و لازم برای فروش آثار طراحی و تولید شده، ضعف در اطلاعرسانی و تبلیغات در آثار طراحی شده در داخل، حجم گسترده واردات قانونی و غیرقانونی پوشاک و... باشد و دلایل رفتاری هم میتوان در بهوجود آمدن بحران مدپرستی و گرایشهای افراطی به سمت مدهای وارداتی، مصرفگرایی و... جستوجو کرد.
مظفری با تاکید بر اینکه پوشاک با هنر، ادبیات، مذهب، اقتصاد، طبقه و حتی هویت اجتماعی هر جامعه ارتباط مستقیم دارد، خاطرنشان کرد: قواعد معناداری که بر پوشاک جوامع سنتی حاکم است، سبب شکلگیری هنجارهایی میشود که با ارزشهای جامعه پیوند مستقیمی پیدا میکند و هر گونه تغییر در قواعد بهمنزله هنجارشکنی و خروج از چارچوب ارزشی جامعه محسوب میشود. امروزه با صنعتی شدن شیوههای تولید، شاهد تحولات سریعی در پوشاک _که متاثر از مد است_ هستیم. با وجود همه اینها هر سبکی از لباس اصولی بر آن حاکم است که طراح را ملزم به رعایت آن میکند و طراحانی که متمایل به آفرینش یا بازآفرینی سنتهای ایران اسلامی هستند، باید از آن اصول پیروی کنند. طراح داخلی با شناخت این سبکها و اصول و قواعد حاکم بر آن میتواند طرحهایی را خلق کند که پوشاک جامعه را هدایت کند.
امید است که مدیران و مسوولان کشور بهویژه مدیران فرهنگی با تدبیر و برنامهریزی مدون در راستای احیا و حفظ پوششهای سنتی و مدرنمان که نشات گرفته از فرهنگ غنی و پربار ایرانی است، تمام اهتمام خویش را به کار ببندند تا از فراموشی و محو شدن آنها در مقابل پوشاک وارد شده و برگرفته از فرهنگهای دیگر جلوگیری شود و همچنین تولیدکنندگان و طراحان لباس نیز با عرضه کارهای متنوع و مناسب با فرهنگ و آیین ایرانی و سلیقه جامعه امروزی در راستای پویایی و ماندگاری پوشاک سرزمینمان تلاش کنند.