بامدادجنوب- الهام بهروزی: «کتاب»؛ داناترین دوست و بهترین همدم انسان است. در مورد کتاب تاکنون زیاد قلم زده‌ام و اما هر بار بیشتر از پیش برای نوشتن در این زمینه اشتیاق دارم، چند مدت پیش در یکی از گروه‌ها در فضای مجازی که قشرهای مختلف جامعه در آن عضویت هستند، مدیر گروه از اعضا درخواست کرد که بهترین کتابی‌هایی که تاکنون خوانده‌اید، نام ببرید. هر کدام از اعضای گروه کتاب‌های محبوب خود را نام بردند، درست است که اختلاف سلیقه در این زمینه دیده می‌شد اما آنچه که اهمیت داشت، این بود که ما ایرانی‌ها ذاتا کتاب‌دوست هستیم و پایین آمدن سرانه مطالعه در ایران در این چند سال اخیر هم دلایل مختلفی دارد که با ریشه‌یابی این دلایل، آسیب‌شناسی این حوزه و ارائه راهکار، اجرائی کردن برنامه‌هایی در راستای جذب مردم به کتابخوانی و برآورده کردن نیازهای آنها در حوزه کتاب می‌توان سرانه مطالعه را در ایران ارتقا داد.
یکی از عمده‌ترین مشکلاتی که به‌طور معمول کتابخوان‌ها در مناطق محروم با آن دست به گریبان هستند، نبود کتابفروشی غنی در این مناطق است، به‌عنوان نمونه، در همین بوشهر بارها پیش آمده است که برای خرید کتابی به کتابفروشی‌های معتبر شهر مراجعه کرده‌ایم اما شوربختانه در آنجا آن کتاب را نیافته‌ایم. بنابراین اگر در اینجا کتابفروشی دایر شود که حتی اگر کتابی را هم نداشته باشد، سفارش‌های مشتریان را بپذیرد و در این زمینه پیگیر و پاسخگو باشد، چراکه وقتی به نیاز کتابخوان‌ها توجه شود، خواه ناخواه استقبال از کتاب هم بیشتر می‌شود و در غیر این‌صورت افراد وقتی می‌بینند که به خواسته و نیاز آنها توجهی نمی‌شود، بعد از مدتی بی‌انگیزه می‌شوند.
در دو سه سال اخیر با شرکت کردن بوشهر در طرح پایتخت کتاب، توانسته‌ایم که کتاب را به مکان‌ها و قشرهایی که تاکنون بی‌بهره از آن بوده‌اند، نظیر زندان‌ها، زایشگاه‌ها، ایستگاه‌های اتوبوس و... ببریم اما اینک که کتاب را به این بخش‌ها وارد کرده‌ایم، رسالتی بزرگ‌تر داریم و آن این است که باید بکوشیم کتاب‌های مفید با موضوعات متنوع و معتبر را در این مکان‌ها جایگزین کنیم. چند مدت پیش عده‌ای که بسیار مدعی هستند، به‌دلیل دوم شدن بوشهر در طرح پایتخت کتاب به‌طور محسوسی شادی کردند ولی شایسته این بود که حال که بوشهر موفق شده، در این طرح با پیگیری‌های مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری اداراتی نظیر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، آموزش و پرورش، کتابخانه‌های عمومی، شهرداری، امور زندان‌ها و... این رتبه را به‌دست بیاورد، در حوزه کتاب و کتابخوانی غرض‌های شخصی را رها کرده و با همراهی و حتی ارائه راهکار و ایده در راستای آشتی مردم با کتاب و بالا بردن سرانه مطالعه در استان تلاش کنند. اما در حوزه کتاب و مشکلاتی که کتابخوان‌های ما در استان با آن روبهرو هستند با تعدادی از شهروندان به گفت‌وگو نشستم.
یکی از استادان دانشگاه‌های استان در رشته زبان و ادیبات فارسی در مورد سرانه مطالعه کتاب در استان در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: متاسفانه سرانه مطالعه کتاب بسیار پایین است و به‌نظر می‌رسد این آمار پایین در استان ما به‌شدت نمود دارد. سواد نسل جوان با توسعه شبکه اینترنت محدود به فضاهای مجازی مانند واتس‌آپ و نلگرام شده است و اطلاعات آنها درباره مشاهیر ادب و فرهنگ منحصر به همین فضاهاست که در این راستا شاهد مطالب جعلی فراوانی هستیم که این موضوع به‌شدت نیاز به آسیب‌شناسی دارد. بارها شده که متنی به‌نام صادق هدایت یا شاملو منتشر شده که هیچ شباهت و سنخیتی به زبان و حتی اندیشه هدایت و شاملو ندارد.
هدی خرم‌آبادی با بیان این‌که تمایل به حضور در این شبکه‌ها و فعالیت در آنها روزبه‌روز به کناره‌گیری این نسل از کتاب و کتابخانه می‌انجامد و اندک اندک به جایی می‌رسیم که در آینده‌ای نه چندان دور فرزندانمان از کتاب همان‌قدر دوری می‌کنند که از بیماری و مسائلی این‌چنینی، افزود: حال با توجه به این وضعیت، تک‌تک افراد در قبال این مساله مهم موظف هستند و مسوولیت دارند. به‌عنوان مثال، استادان دانشگاه می‌توانند زمان مشخصی از کلاس را به معرفی کتاب‌های مربوط با مباحث درس که برای دانشجویان جالب و جذاب باشد، اختصاص دهند. افزون بر گسترش شبکه‌های مجازی می‌توان به فعالیت انتشارات و کیفیت کتاب‌های چاپی هم اشاره کرد. گاهی اوقات کیفیت پایین یک کتاب، نه‌تنها جوان را به مطالعه تشویق نمی‌کند بلکه او را از کتابخوانی منصرف می‌کند.
سید حامد هاشمی که دانش‌آموخته رشته مهندسی مکانیک است، در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: من شخصا شیفته ادبیات و به‌خصوص رمان هستم. متاسفانه کتابفروشی‌های شهر بوشهر در زمینه ادبیات و رمان چندان پربار نیست، به‌طوری که برای تهیه کتاب‌های مورد نظرم بیشتر دست به دامان کتاب‌های الکترونیکی می‌شوم. موسسه‌ای که در این زمینه واقعا کارهای ارزشمندی را انجام داده، فروشگاه کتاب الکترونیکی «فیدیبو» است که بیش از شش هزار عنوان کتاب الکترونیکی را برای استفاده علاقه‌مندان به کتاب در دسترس آنها قرار می‌دهد.
وی با بیان این‌که این فروشگاه همچنین نرم افزارهایی را برای سیستم‌عامل اندروید و ios ساخته است، افزود: تا کاربران بتوانند روی دستگاه‌های الکترونیکی خود از قبیل تلفن همراه و تبلت نیز از منابع این فروشگاه بهره‌مند شوند. نکته ارزشمند این است که قیمت نسخه‌های الکترونیکی تقریبا نصف قیمت نسخه‌های چاپی است اما اشکلاتی نیز وجود دارد، به‌عنوان نمونه هنوز کتاب‌های زیادی هستند که در این فروشگاه وجود ندارند و همچنین این لذت آدمی را که دوست کتاب فیزیکی لمس کند و صفحات آن را ورق بزند، برآورده نمی‌کند اما وجود این‌گونه کتاب‌ها برای محیط زیست و درختان نیز بهتر است.
سید اسما موسوی که دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی است نیز در گفت‌وگو با بامداد جنوب بیان کرد: به‌دلیل این‌که دانشجوی ادبیات فارسی هستم، اولویت اول من در مطالعه کتاب‌های درسی در پایه دکتری است که البته تقریبا تمامی متون کلاسیک زبان و ادبیات فارسی را در بر می‌گیرد و همچنین شرح و تفصیل‌ها نوشته شده در محور آنها و مقاله‌های این حوزه است که خواندن آنها برای هر محقق ادبیات الزامی است. حوزه دیگری که به آن توجه دارم، مطالعه رمان‌های قوی و برجسته نویسندگان اروپایی چون کوندرا، رومن گاری، هانریش بل و نویسندگان امریکای جنوبی، روسی و آسیای شرقی است.
وی با اشاره به این‌که همچنین به مطالعه در حوزه‌های فلسفه، کلام و جامعه‌شناسی نیز علاقه دارم، افزود: فکر می‌کنم علاوه بر تشویق جوانان به خواندن کتاب، باید آنها را به تفکر و اندیشیدن نیز تشویق کرد، چون مطالعه بدون اندیشیدن نمی‌تواند امتیاز چندان مثبتی به‌شمار آید، همچنین خواندن شعر معاصر از دیگر علاقه‌مندی‌های من است و به‌منظور تشویق و حمایت از نویسندگان و شاعران جوان آثار آنها را خریداری می‌کنم.
موسوی در خصوص مشکلات و وضعیت نشر در حوزه ادبیات گفت: اولین مشکلی که دانشجویان در این حوزه با آن روبهرو هستند، این است که آنها به کتاب‌هایی با عنوان‌های متفاوت و گوناگون نیاز دارند و باتوجه به هزینه زیاد کتاب، تهیه آنها برای دانشجویان ادبیات فارسی دشوار است. مشکل دیگر در بوشهر برای دانشجویان مقطع دکتری تهیه کتاب از کتابفروشی‌هاست، چراکه کتابفروشی‌های بوشهر در این زمینه بسیار فقیر هستند و ما حتی برای تهیه کتاب‌های متنوع درسی باید به‌صورت سفارشی اقدام کنیم که همین کار هزینه‌ای زیادی برای ما دارد.
شهروند دیگری که از ما خواست نامش ذکر نشود، در گفت‌وگو با بامداد جنوب بیان کرد: با توجه به علاقه شخصی‌‌ام به حوزه علوم انسانی بیشتر کتاب‌های انتخابی خود را از میان کتاب‌های معرفی شده در مجلات این حوزه انتخاب می‌کنم، متاسفانه کتابفروشی‌های استان بیشتر تمرکز خود را روی فروش کتاب‌های کمک‌درسی گذاشته‌اند که با توجه به حجم درخواست عمومی امری بدیهی است، از طرفی علاقه‌مندان حوزه علوم انسانی و حتی دیگر حوزه‌ها برای دسترسی به کتاب‌های مورد علاقه خود با مشکل روبهرو هستند.
وی با بیان این‌که اگر بخواهیم با نگاهی اقتصادی به مساله نگاه کنیم، باید کتابفروشی‌ها به‌عنوان متولی امر امکانی را برای سفارش کتاب از سوی مشتری‌ها فراهم کنند، خاطرنشان کرد: البته که تحقق این امر نیاز به برنامه‌ریزی و هماهنگی با کتابفروشی‌های بزرگ و انتشاراتی‌ها دارد. من این روش را در شرایط فعلی چاره کار می‌دانم، زیرا که وجود کتابفروشی‌های بزرگ و یا حضور نمایشگاه کتاب حتی برای مدت‌زمان کم برای انتشاراتی‌ها توجیه اقتصادی ندارد.
این شهروند با اشاره به این‌که فضای جدید و آنلاین به‌وجود آمده بخش زیادی از فرصت مطالعه‌ام را پر کرده است که در مطالعه موضوعات روز کمک زیادی به من کرده است، افزود: بسیاری از مقالات که مطالع آنها به‌اندازه یک داستان کوتاه زمان می‌برند، در این فضا مطالعه می‌کنم اما متاسفانه هنوز سیاست جامعی برای خرید کتاب الکترونیک و یا در فرمت پی‌دی‌اف موجود نیست. شاید در این راستا نیاز به تقویت قوانین کپی‌رایت باشد.
تازه های سایت
پربازدید ها