بامدادجنوب-هدی خرم‌آبادی: «28 خرداد» روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی است. روز حفاظت زمین و احیای اراضی که مشرکت همه‌جانبه مردم را می‌طلبد. بیابان‌زدایی به کارها و روش‌هایی است که برای سبزکاری در بیابان و جلوگیری از روند شتابناک تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و نیمه‌مرطوب انجام می‌شود. به مناسبت همین روز برای اشنایی بیشتر با برنامه‌ها و اقدامات انجام شده در این خصوص با مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گفت‌وگو کردیم. سهیل مهاجری در پاسخ به این سوال که وضعیت پراکندگی اراضی بیابانی در استان به چه صورت است، در گفت‌وگو با بامداد جنوب گفت: اراضی بیابانی 331682 هکتار از استان یعنی 14 درصد از مساحت استان را شامل می‌شود. این اراضی شامل پهنه‌های ماسه‌ای به مساحت 77/2309 هکتار، اراضی شور 29/89021 هکتار و اراضی بدون پوشش به مساحت 09/240351 هکتار است. همچنین پراکندگی اراضی بیابانی در شهرستان‌ها عبارت است از: بوشهر: 18073 هکتار، تنگستان: 56513، دشتستان: 16900، دشتی: 123500، دیر: 60300، دیلم: 16700، کنگان: 31032 و گناوه: 8664.
مهاجری با بیان این‌که بیابان‌های استان به چند دسته تقسیم می‌شوند، تصریح کرد: بیابان‌های شور ساحلی که از ساحل دریا شروع می‌شوند، از ساحل گناوه به سمت بندرریگ، بوشهر به سمت چغادک دارای بوته‌های بالشتک مانندی به نام «گتک» هستند. نوع دیگر، بیابان‌های داخلی است. این بیابان‌ها شامل جاهایی می‌شود که میزان بارندگی در آنجا کم و در حدود 50 تا 60 میلی‌متر است. این بیابان‌ها به‌نوعی تپه‌های ماسه‌ای هستند که از چاهکوتاه به سمت سمل تا بردخون وجود دارند.
وی در پاسخ به این سوال که کدام فعالیت‌های انسانی در روند پدیده بیابان‌زایی موثر هستند، تاکید کرد: با توجه به آب و هوای استان و مساله «پراکنش نامناسب بارندگی» که موضوعی بسیار مهم در این عرصه است، تجاوز به عرصه‌های منابع طبیعی (بیابان) عامل اصلی و اولیه تبدیل اراضی به بیابان است. در گناوه، اطراف بردخون، آبچخش، شبانکاره و بامیر زمین را شخم می‌زنند و به همین علت پوشش گیاهی ضعیف اما تثبیت شده روی سطح خاک از بین می‌رود. هر چند که روی زمین گندم کاشته می‌شود اما چون غنای خاک پایین است، پس از برداشت محصول، زمین شخم زده‌ای باقی می‌ماند که با کمترین باد خاک آن برداشت می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ضمن تاکید بر این موضوع که بیابان اکوسیستم شکننده‌ای دارد، با بیان این‌که دستکاری در بیابان و پوشش گیاهی آن را به‌سختی می‌توان به حالت اولیه بازگرداند و به‌عبارتی پوشش گیاهی آن را جایگزین کرد، افزود: ما در دوره خشکسالی قرار داریم، بنابراین جبران دستکاری در طبیعت و جنگل و بیابان بسیار سخت و حتی گاهی غیر قابل جبران خواهد بود. مشکل اساسی ما در این دوره، پراکنش بارندگی نامناسب است.
مهاجری در خصوص طرح‌هایی که به مناسبت مقابله با بیابان‌زایی در استان انجام شده نیز گفت: طرح مقابله با بیابان‌زایی منطقه چیتی دشتستان، طرح بیابان‌زایی حاشیه رودخانه مند، طرح بیابان‌زایی شرق کوه مند، طرح بیابان‌زایی دشت چغابور، طرح بیابان‌زایی تنگستان، منطقه گزلوری دیلم، سیاه‌مکان دیلم و تل برج گناوه، طرح مدیریت جنگل‌های دست کاشت بیابانی منطقه چاه‌خانی، منطقه سمل، منطقه چاه‌تلخ تنگستان، طرح مدیریتی پرورشی گززارهای دست کاشت بنه‌گز، چاهکوتاه و آبطویل، طرح اجرائی مدیریت بیابانی دشتگور، منطقه پوزه‌گاه، زیارت ساحلی دشتی و ... خلاصه‌ای از جمله این طرح‌هاست که براساس طرح‌های مطالعاتی که متخصصان و کارشناسان امر آنها را بررسی می‌کنند، انجام شده‌اند. با وجود این، در تدارک برنامه‌ای هستیم که فعالیت‌ها و تکنیک‌هایی را برای مقابله با بیابان‌زایی اجرا کنیم. از همین رو اطلاع، آگاهی و استفاده از «دانش روز» را مد نظر داریم. وی همچنین به مهم‌ترین اقدامات بیابان‌زدایی در برنامه پنجم اشاره کرد و گفت: تولید نهال 156 هزار اصله، نهال‌کاری هزار و 291 هکتار، مدیریت رواناب با احداث هلالی آبگیر 702 هکتار و مدیریت رواناب با احداث بند خاکی 270 مورد از جمله این اقدامات است.
این مسوول به مهم‌ترین دستاوردهای منابع طبیعی نیز اشاره و خاطرنشان کرد: 1. تشکیل هشت کمیته توسعه روستایی 2. احداث یک باب آب‌انبار، 90 هکتار هلالی آبگیر، 366 مورد بند خاکی، 328 هکتار نهال‌کاری با مشارکت اهالی روستا 3. تشکیل 40 گروه توسعه روستایی با 360 عضو 4. تشکیل چهار صندوق توسعه خرد اعتباری با استفاده از پس‌اندازهای مردمی، سود اجرای پروژه‌ها و کمک‌های UNDP با مبلغ پس‌انداز بیش از یک میلیارد ریال 5. برگزاری دوره‌های آموزشی خیاطی، تابلوفرش، گل کریستال، منجوق‌دوزی و بهداشت خانواده برای زنان و دوره‌های توجیهی کشت گندم برای مردان 6. اعطای تسهیلات قرض‌الحسنه اشتغال‌زایی به اعضای صندوق به مبلغ بیش از یک میلیارد و 200 میلیون ریال 7. ایجاد یا تثبیت مشاغل روستایی (60 مورد) و ... بخشی از دستاوردهای منایع طبیعی با همت و تلاش همه مجموعه است.
وی در ادامه به برنامه مهم و اساسی دیگری اشاره و تصریح کرد: بهره‌مندی از «دانش بومی» که هزاران هزار سال مردم بومی استان آن را تمرین و تجربه کرده‌اند، از اولویت‌های ماست. اهمیت این امر از آنجاست که مردم بوشهر چگونگی رفتار صحیح با بیابان را در گذر زمان آموخته‌اند و درک کرده‌اند که نمی‌توان با بیابان مقابله کرد بلکه باید با آن کنار آمد. ما نیز نباید با بیابان مقابله کنیم بلکه تلاش کنیم تا نهایت استفاده را از ظرفیت‌های آن ببریم.
مهاجری با تاکید دوچندان بر همگامی بهره‌گیری از دانش روز با دانش بومی در خصوص تجربیات بومی‌ها یادآور شد: به‌عنوان مثال پیشینیان در دوره ساسانیان در منطقه‌ای مانند سیراف آب را در آب‌انبارها و مخازنی نگهداری، ذخیره و استفاده می‌کردند و یا در گذشته در جزیره خارگ با کمترین آب و بارندگی کار کشاورزی می‌کردند و گلخانه می‌زدند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان در پاسخ به این سوال که با چه راهکار و ترفندی می‌توان به توسعه پایدار در فعالیت‌های بیابان‌زدایی دست یابیم، تاکید کرد: با استفاده از هر دو ظرفیت دانش روز و دانش بومی می‌توان به توسعه پایدار در تمامی فعالیت‌های بیابان‌زدایی برسیم که این امر همت همه مجموعه را می‌طلبد.
یادآور می‌شویم که امروز (شنبه) نیز نشستی خبری به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در اداره‌کل منابع طبیعی استان برگزار می‌شود. شاید یادآوری این نکته خالی از فایده نباشد که بیابان با کویر تفاوت دارد. بيابان منطقه‌اي کم‌آب است اما از لحاظ داشتن مواد آلي براي کشاورزي و دامپروري ظرفیت بسیار بالایی دارد. در صورتی که کوير منطقه‌اي است لم‌يزرع در دل بيابان و انتهاي حوزه آبخيز که به‌علت فشار آب در سطوح پايين زمين، نمک به سطح زمين نزديک و موجب خشکي شديد مي‌شود. با توجه به همین تفاوت موجود میان بیابان و کویر ضروری است که در حفظ و نگهداری بیابان‌ها تلاش کنیم و با فعالیت‌های انسانی که امروزه بزرگ‌ترین بلای جان زمین و محیط زیست شده‌اند، بیش از این داشته‌های گرانبهایمان را نابود نکنیم. علاوه بر اینها می‌توان با توجه به همین ظرفیت موجود در استان، طرح‌های اشتغال‌زایی را برای نسل جوان ایجاد کرد و با استناد به تاکید مدیرکل منابع طبیعی استان در خصوص استفاده از تجربه و دانش بومی، مقابله با بیابان‌زایی و بهره‌مندی از ظرفیت‌های بیابان را به‌صورت صحیح و هدفمند هدایت کرد.
پربازدید ها