بامداد جنوب: هر سرزمینی دربردارنده آداب و سنن دیرینه‌ای است که ریشه در فرهنگ و شرایط اقیلمی آن منطقه دارند اما متاسفانه امروزه این آداب و سنن در تقابل با جلوه‌های مدرنیته دستخوش تحول و دگرگونی و گاه فراموشی شده‌اند. بنابراین کشورهای در حال توسعه با مشکل گذر از سنت به مدرنیته روبه‌رو شده‌اند و در رهگذر این تغییر و تحولات، رویارویی‌ها و مقاومت‌هایی میان آداب و رسوم کهن و جلوه‌های مدرنیته وجود داشته است که به‌عنوان یک مشکل جدی این جوامع را به چالش کشیده است.
به گزارش ایرنا، لازمه این تغییر، تقابل توسعه یافتگی اجتماعی و فرهنگی آن جامعه با مقاومت توده‌های سنتگراست، زیرا مردم هر منطقه‌ای دارای آداب رسوم ویژه خود هستند که در زمانی جایگاه موثری در ارتباطات مردم داشته و نقش رسانه را ایفا می‌‌کرده است که هم‌اینک با ورود به دنیای مدرن کمرنگ شده یا از بین رفته‌اند.
با هجوم مدرنیته به دنیای سنتی آداب و رسوم کهن کم‌کم گوشه‌نشین و به‌دست فراموشی سپرده شده‌اند، به طورکه هم‌اکنون با رشد سریع وسائل ارتباط‌جمعی و ورود آنها به جمع خانواده‌ها، نه تنها نسل جدید، بلکه نسل‌های قبل نیز تمایل چندانی به انجام آداب ورسوم گذشته ندارند و برخی از آنها را تنها خرافه‌ای بیش نمی‌پندارند. هر چند عده‌ای نیز با یادآوری برخی از رسوم گذشته حسرت فراموش شدن آنها را می‌خورند ولی با سرعت دنیای مدرن، کاری از دست این عده نیز بر نمی‌آید.
مردم استان بوشهر با توجه به قدمت چندهزار ساله و ساحلی بودن بیشتر مناطق مسکونی و همجواری با آبراه بین‌المللی خلیج فارس و مبادلات با همسایگان خود، آداب و رسوم کهن متعدد و متفاوتی داشته‌اند که اگرچه هنوز شماری از آنها در اذهان مردم وجود دارد ولی بیشتر آنها به دست فراموشی سپرده و یا کمرنگ شده‌اند.
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره برخی از این آداب و رسوم قدیمی گفت: آفتاب‌خواهی (بند آمدن باران) یکی از این آیین‌های کهن در بوشهر است که اکنون در کمتر نقاط این استان از آن یاد می‌شود و به‌دست فراموشی سپرده شده است.
مرضیه منصوری‌زاده با بیان این‌که در دوره‌‌های گذشته بارش باران در استان بیشتر بود، افزود: بنابراین با توجه به شرایط جغرافیایی، بارندگی در این مناطق تند و رگباری است و مقاومت و استحکام بناها کم بود و سدبندی هم در منطقه وجود نداشت، با طولانی شدن بارندگی‌ها رودخانه‌ها و مسیل‌ها طغیان می‌کردند و سیل جاری می‌شد، مردم از ترس جان و مال خود دچار وحشت و نگرانی می‌شدند و برای بند آمدن باران طبق رسوم گذشتگان دست به‌کار می شدند. یکی از این اقدام‌ها آفتاب‌خواهی (طلب توقف باران) بود که برای تحقق این خواسته کارهای متنوعی انجام می‌شد و از جمله آنها انداختن مهری که با آن نماز می‌خواندند، در باران بود، آنها اعتقاد داشتند که با این کار باران شرمگین شده و بند می‌آید، همچنین پاشیدن آرد و نمک در فضای بارانی و یا چوبی را که از سوختن در آتش سرخ شده بود، در دست گرفته در زیر باران می‌گرداندند
وی در ادامه با بیان این‌که آداب و رسوم برای وزیدن باد نیز از دیگر رسوم فراموش شده در استان است، خاطرنشان کرد: باتوجه به این‌که در تابستان‌های گرم، به‌ویژه به هنگام هوای شرجی دم‌کرده نوار ساحلی، تنها عاملی که باعث اعتدال هوا می‌شود، باد شمال است و مردم حتی برای طلب وزیدن باد نیز رسومی داشتند. در آیین برای طلب وزیدن باد شمال، شیشه‌ای را پر از آب کرده و سرش را می‌بستند و زیر تلگدان (زباله‌ها) پنهان می‌کردند یا این‌که به قبرستان رفته سنگی را از بالای سنگ قبر برداشته و توی دریا می‌انداختند. آنان فکر می‌کردند با این کار دریا دیوانه شده و باد شمال می‌وزد، در بندرریگ برای طلب وزش باد شمال بر در منازلی که رو به سوی شمال بودند، حنا می‌مالیدند و این کار را روی در هفت خانه انجام می‌دادند.
منصوری‌زاده با اشاره به این‌که همچنین در قدیم در جشن‌های عروسی، آیین‌های خاصی انجام می‌شد که هم‌اینک به دست فراموشی سپرده شده‌اند، یادآور شد: یکی از این آیین‌ها دعوت کردن افراد به جشن عروسی بود که با کارت انجام می‌شود، در گذشته آیینی به‌نام دعوتی با بردن کاسه‌ای از هل، گل محمدی و نقل (شیرینی) به در منازل بود و از این طریق افراد از مراسم جشن عروسی مطلع و دعوت می‌شدند. همچنین «سر تراشون» یکی دیگر از مراسم جشن‌های عروسی در گذشته بود، هر چند الان هم این مراسم برگزار می‌شود ولی با رسم گذشته فرق دارد.
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با بیان این‌که یکی دیگر از آیین‌های جشن عروسی در گذشته این بود که قبل از جشن عروسی، مردان داماد را به کنار دریا و یا رودخانه می‌بردند و به این آیین «داماد رویی» گفته می‌شد، همچنین «پا اندازون» دیگر رسمی بود که هنگامی که عروس در خانه داماد از اسب پیاده نمی‌شد، هدیه‌ای مانند نخل یا دام به او می‌دادند و بعد از آن از اسب پایین می‌آمد. همچنین مراسم «حنا‌بندان» در شب قبل از عروسی نیز از دیگر آیین فراموش شده در عروسی‌های استان است که در این مراسم به دست و پای عروس و داماد حنا گذاشته می‌شد، اگرچه هم‌اکنون این مراسم برگزار می‌شود اما روی برگ سبز یا اسکانسی که در دستان عروس و داماد است، حنا می‌گذارند.
مرضیه منصوری‌زاده با اشاره به این‌که آیین‌هایی نیز در زمان زایمان برگزار می‌شد که در روز هفتم چندین نوع حلوا پخت و میان همسایه‌ها توزیع می‌شد، ادامه داد: چله بر کردن برای زنی که بچه‌دار نمی‌شد، از دیگر مراسم فراموش شده در استان است که آب دست شسته زن زایمان کرده را به زنی که صاحب بچه نمی‌شد، می‌نوشاندند تا بچه‌دار شود.
وی با بیان این‌که علاوه بر آیین‌ها و آداب و رسوم کهن در میان جوامع قدیم بازی‌های سنتی و قدیمی نیز در میان مردم وجود داشت که اکنون بیشتر آنها فراموش شده‌اند، افزود: هم‌اکنون بازی‌های رایانه‌ای و الکترونیکی جای بازی‌های محلی و بومی قدیمی را گرفته است، به‌طوری که نسل امروز کمترین آشنایی را با ورزش‌ها و بازی‌های بومی محلی مناطق خود ندارند.
کارشناس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با اشاره به این‌که در گذشته نه‌چندان دور بازی دونفره‌ای به‌نام «قاب‌بازی» در میان پسران، مرسوم بود که با استخوان گوسفند که به قاب معروف بود، انجام می‌شد، تصریح کرد: حدود هزار بازی سنتی در استان وجود داشته که فراموش شده‌اند؛ بازی‌هایی مانند «الخ تری» که شبیه «لی لی» امروزی بود، «چوکلی بازی» پسرانه، «چال پشکلک» نیز از جمله این بازی‌ها بود که اکنون برخی از این بازی‌ها در جشنواره‌های محلی بومی اجرا می‌شوند و راهی برای احیای آنهاست.
منصوری زاده در ادامه با بیان این‌که در گذشته عید نوروز در میان مردم استان به اندازه اکنون پررنگ نبود و مراسم چهارشنبه‌سوری نیز انجام نمی‌شد، بیان کرد: مراسمی شبیه چهارشنبه‌سوری در آخرین چهارشنبه ماه صفر برگزار می‌شد که به «صفرک در» معروف بود و در این روز مردم کوزه‌های سفالی می‌شکستند.
کارشناس ثبت آثار میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نیز گفت: هم‌اینک 43 اثر ناملموس (معنوی) استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و ثبت 15 اثر دیگر نیز در دست اقدام است.
سودابه ماموری در ادامه افزود: 13 اثر از 43 اثر ثبت شده خردادماه امسال به ثبت رسید که آیین‌های پامنبری، یزله بوشهری، حیا مظلوم (برحیدری)، آیین گندم‌کوبی در شب رحلت پیامبر (ص) در شبانکاره، گره‌گشو در شب پانزدهم ماه رمضان، خاکسپاری نمادین شهدای کربلا درگناوه، عبابافی، نی‌مه‌ها( آوای کار)، بازی چال پشکل، آش هریسه که در شب عاشورا فقط در «شنبه» دشتی پخته می‌شود، تعدادی از این آثار هستند. با توجه به تنوع بازی‌ها و آداب و رسوم کهن در استان آمار مشخصی از تعداد آنها در دسترس نیست و میراث فرهنگی استان بجد دنبال ثبت آثار ناملموس و معنوی این استان است.
