بامداد24: همه ما در گاه روزه‌داری و تحمل گرسنگی به اذان مغرب امیدواریم. به سفره‌ای که در آن غذایی آماده شده تا با آن روزه خود را به اصطلاح باز کنیم. چه بسا در بسیاری از این سفره‌ها، انواع غذاها خوان ما را رنگین کرده باشند.
یکی از اهداف تحمل گرسنگی در این ماه که شاید همه آن را شنیده باشند، درک رنجی است که فقرا می‌کشند. در این ماه، تقدیر الهی بر این مساله قرار می‌گیرد که دل انسان‌هایی را که به‌قول معروف، دستشان به دهانشان می‌رسد، به دل نیازمندان نزدیک کند. این‌که بدون‌شک هیچ تفاوتی بین ما و نیازمندان نیست به‌جز این‌که خداوند بر حسب حکمت خود، برخی نعمت‌هایش را به برخی بندگانش، کمتر عطا کرده است و برعکس، بنابراین در برابر هر امکانی که بیشتر عطا می‌شود، از ما سوال خواهد شد.
در ماه مبارک رمضان که پر است از دقایق ناب و طلایی، این امکان برای تک‌تک افراد مومن فراهم شده است که مومنان از طریق آن دین خود را نسبت به همنوعان نیازمند خود ادا کنند. یکی از آن لحظه‌های ناب، لحظه افطار است. همان زمان که بعد از تحمل ساعت‌ها گرسنگی، می‌توانیم کام خود را با نعمت‌هایی که در سفره افطار حاضر کرده‌ایم، شیرین کنیم. اینجاست که باید کمی مکث کرد و تامل. در همین دقایق است که باید توجه خود را به‌سمت ناتوانان و مسکینان معطوف کنیم.
آنها که توان تهیه حداقل غذای مورد نیاز خود را نیز ندارند. این لحظه‌ها، لحظه ایثار و از خود‌گذشتگی است. آیا ما می‌توانیم بخشی از طعام خود را با نیازمندی از جنس خودمان شریک شویم و عیار خود را بسنجیم؟
افطاری‌دادن به‌نوعی عبادت به حساب می‌آید اما نخستین شرط پذیرفته‌شدن هر عبادت، داشتن نیتی الهی است. روایت است که شخصی در زمان حضرت علی(ع) شتری کشت و از آن شتر به همه طعام داد.
در این میان، افراد دیگری هم پیدا شدند که قصد کشتن شتر و طعام‌دادن به دیگران کردند و هر کسی سعی کرد تا طعام بیشتری را به دیگران بدهد و تعداد بیشتری شتر بکشد. حضرت علی(ع) به همه یاران خود فرمود، از گوشت آن شترها نخورند، به این دلیل که برای رضای خداوند قربانی نشده بودند و مقاصد دیگری در کار بوده است.
سنت افطاری‌دادن در ماه رمضان، یکی از ارزش‌های دینی این ماه به‌شمار می‌رود اما این روزها می‌بینیم که به بهانه افطاری‌دادن چه سفره‌های رنگارنگی و با چه هزینه‌های سنگینی گسترده می‌شود و دریغ از دیدن یک نیازمند که دستی بر سفره ببرد. یکی از دوستانم می‌گفت که شخصی را می‌شناسد که وسع مالی خیلی خوبی دارد. صاحب چندین کارگاه تعمیر ماشین است. در ماه رمضان سه شب افطاری می‌دهد و انواع غذاها، دسر و... در بهترین رستوران شهر و مهمانانی را که دعوت می‌کند، همگی از متمولانی هستند که خود آنها هم در شب‌های دیگر ماه رمضان به‌همین صورت عمل می‌کنند. خانواده‌هایی که از چندین روز قبل برای شب افطاری‌دادان تدارک می‌بینند و برنامه‌ریزی می‌کنند که از چه ظروفی استفاده کنند، چه غذاهایی را درست کنند، چند نوع، از غذاهای کدام کشور دیگر به‌عنوان رنگین‌تر کردن سفره استفاده کنند و... . حتی برخی از افرادی هم برای پذیرایی‌کردن استفاده می‌کنند و با لباس‌های فرم مخصوص و با دیسیپلین خاصی مهمانی افطاری را برگزار می‌کنند تا چشم همه از حدقه بیرون زده و مهمانان انگشت به دهان بمانند.
یک روانشناس در این‌باره می‌گوید: در ضیافت‌های افطاری که در جامعه ما برگزار می‌شود، ده‌ها عامل تقویت‌کننده و ده‌ها عامل تنبیه‌کننده وجود دارد، به‌عنوان مثال، اگر در یک مهمانی با یک نوع غذا از مهمانان پذیرایی شود، این پذیرایی را رفتاری غیرتجمل‌گرایانه و به نوعی بی‌حرمتی از سوی میزبان می‌پندارند اما در مقابل اگر در مراسم افطار از چند نوع غذا استفاده شود، مهمانان این پذیرایی را شاهانه و رفتاری درخور تمجید و تعریف می‌دانند و این یکی از عوامل تقویت‌کننده تجمل‌گرایی است. در حقیقت بیشتر یادگیری‌ها و الگوبرداری‌ها از این نوع ضیافت‌ها مشاهده‌ای است؛ یعنی فرد با مشاهده رفتار و عکس‌العمل دیگران و از طریق دیدن یاد می‌گیرد که انجام دادن چه کاری در میان افراد محبوبیت بیشتری دارد و بیشتر مورد تعریف و تمجید قرار می‌گیرد، بنابراین آن کار را انجام می‌دهد و این شروع یک رقابت ناسالم به نام چشم و همچشمی است.
در این میان، حتی در این ماه می‌بینیم که برخی از نهادهای دولتی هم، سفره‌های افطاری پرهزینه‌ای را پهن می‌کنند که متاسفانه بر سر این سفره‌ها فقرا هم حضور ندارند و عمدتا افرادی خاص و بی‌نیاز بر سر این سفره‌ها می‌نشینند و حتی لحظه‌ای نیز به یاد فقرا نیستند.
به‌قول یکی از دوستان، سفره‌های افطار و سحر این اینها، پر از هیچ (!) است و این از تناقضات رنج‌آور روزگار ماست که برخی ثروتمندان و متاسفانه مسوولان ما در ماه مولا علی(ع)، بر سر سفره‌های آنچنانی می‌نشینند و از آن سو، محرومان و پابرهنگانی هستند که حالا به هر دلیلی، باید فقط طعم محرومیت و حسرت را، صدالبته اجر و پاداش معنوی عمل هر کسی با پروردگار است و روی سخن در این جا ناظر به رسالت و مسوولیت دنیوی هر یک از ماست.
خانواده‌ای پنج‌نفره را می‌شناسم که در یکی از روستا‌های اطراف زندگی می‌کنند و آنقدر نیازمند هستند که مادر خانواده می‌خواهد فرزندی را که در شکم دارد، بفروشد تا بتواند با پول آن، شکم بچه‌های دیگرش را سیر کند. می‌گوید: در ماه رمضان، زمان افطار که می‌شود به همراه بچه‌هایش به مساجد مختلفی که افطاری می‌دهند، می‌روند تا غذا بخورند.
خداوند در قرآن می‌فرماید: « أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَجَاهَدَ فِی سَبِیلِ‌اللّهِ لاَ یَسْتَوُونَ عِندَ‌اللّهِ وَاللّهُ لاَ یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ؛ آیا سیراب‌ساختن حاجیان و آباد‌کردن مسجد‌الحرام را همانند (کار) کسى پنداشتهاید که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده و در راه خدا جهاد مىکند (نه این دو) نزد خدا یکسان نیستند و خدا بیدادگران را هدایت نخواهد کرد.» (التوبه/ 19)
کم نیستند از این دست واقعیت‌هایی که این روزها در جامعه ما مسلمان‌ها به‌وفور دیده می‌شود و بازگویی آنها تکرار مکررات است اما نکته‌ای که باید به آن توجه ویژه‌ای کرد، براری بی‌نیاز و نیازمند در این ماه است. تحمل تشنگی و گرسنگی یکی از راه‌های درک رنج نیازمندان است. نیازمندی که نمی‌داند گرسنگی‌اش چه زمان پایان می‌یابد اما بی‌نیازی که روزه می‌گیرد و امید به لحظه ناب اذان مغرب و گاه افطار دارد، نباید تنها به این بسنده کند، همین‌که رنج نیازمند را درک کردم، کافی است. حالا که درک کردیم، چه باید کنیم؟!
بدون‌شک درک درد و رنج نیازمندان، یتیمان و محرومان جامعه به این علت است که ما در مقابل آنها احساس دغدغه و مسوولیت داشته باشیم. در غیر این‌صورت رسم مسلمانی و انسانیت را زیر پا گذاشته‌ایم. دمای بالای 40 درجه این روزها و حدود 17 ساعت گرسنگی و تشنگی، بی‌گمان برای همه سخت است اما همه ما می‌دانیم تحمل این رنج در این شرایط برای طبقه محروم که ازکمترین امکانات زندگی و رفاهی برخوردارند، بسیار بیشتر و سخت‌تر است.
در این ماه سفره‌های افطاری خود را برای نیازمندان باز کنیم و از تجملات و بریز و بپاش‌های بیهوده در این سفره‌ها دوری کنیم. بدون‌شک، سادگی یکی از ملزومات این سفره‌ها است و حضور فقرا در سفره‌های افطار مورد رضای خداست و باعث قبولی طاعات و عبادات می‌شود.
به امید آن‌که در این شب‌ها و روزهای با‌فضیلت که حتی برای خوابیدن در آن، ثواب و فضیلت وعده داده شده است، با عمل به این وظیفه دینی و انسانی، از خواب غفلت بیدار شده و به سهم خود به بیداری وجدان‌های خفته در جامعه کمک کنیم. معاشقه‌هایتان با حضرت حق، قبول درگاه رحمتش... .
سودابه زیارتی
