بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:
اسلام کریم‌اف که به هنگام مرگش ۷۸ سال داشت، مدت‌ها قبل از فروپاشی اتحاد شوروی در سال ۱۹۸۹ به‌عنوان دبیر اول حزب کمونیست ازبکستان زمام امور در این کشور پرجمعیت آسیای میانه را در دست گرفته بود و عملا کنترل این کشور را در دست داشت.
او در سال ۱۹۹۱ در نخستین انتخابات ریاست جمهوری پس از کسب استقلال از اتحاد جماهیر شوروی به‌طور رسمی رئیس‌جمهوری ازبکستان شد. فعالان حقوق بشر او را به موارد متعدد و گسترده نقض حقوق‌بشر متهم کرده‌اند. برخی ناظران می‌گویند، کریم‌اف با تلاش برای سیاست خارجی مستقل گاهی به غرب نزدیک می‌شد و گاه به روسیه. به گفته منتقدان او با سرکوب مخالفان سیاسی خود یا آنها را مجبور به ترک کشور می‌کرد یا با اتهاماتی بحث‌برانگیز آنها را به زندان می‌انداخت.
بر اساس گزارش‌ها، دولت تحت نظارت وی نیز در توسعه پایدار کشور اقدام مهمی به عمل نیاورد. بر اساس همین گزارش‌ها در طول دوران زمامداری کریم‌اف بسیاری از کارخانه‌های بزرگ و فعال زمان شوروی از کار باز ماندند و در سال‌های اخیر ارائه برق و گاز به مردم با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شده بود. این در حالی است که ازبکستان با منابع سرشار طبیعی در میان پنج کشور تولیدکننده پنبه جهان است و نفت و گاز نیز صادر می‌کند. ازبکستان از لحاظ ذخائر کشف شده از جمله طلا و استخراج آن در بین پنج کشور اول دنیا است.
رهبری قدرتمند، ولی دشمن با دمکراسی
اسلام کریم‌اف برای سرکوب تظاهرات اندیجان مورد انتقاد قرار گرفت. سازمان گزارشگران بدون مرز او را هم ردیف رابرت موگابه، رئیس‌جمهوری زیمبابوه و کیم جونگ اون، رهبر کره‌شمالی قرار داده است. گرچه سانسور به‌طور رسمی در این کشور وجود داشت اما با توسعه اینترنت، مسدود کردن سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی در این کشور آغاز شد و بسیاری از سایت‌های مخالف، مسدود شدند.
فعالان حقوق بشر همچنین نظام ازبکستان را به «شکنجه و رفتار غیرانسانی با بازداشت‌شدگان و زندانیان» متهم کرده‌اند. یکی از جدی‌ترین موارد از این نوع در طول حکمرانی کریم‌اف سرکوب تظاهرات در شهر اندیجان در ۱۳ می ۲۰۰۵ بود. در جریان این اعتراضات نیروهای دولتی به سوی مردم تیراندازی کردند که بر اساس آمار رسمی ۱۸۷ تن کشته شدند.
رئیس‌جمهوری ازبکستان در آن زمان گفت تظاهرکنندگان قصد شورش داشتند و تاکید کرد که کسی دستور گشودن آتش را نداده است. او غرب و رسانه‌های عمده را به کمک در آماده ساختن این شورش، متهم کرد. در عرض چند ماه پس از قتل‌عام اندیجان در ازبکستان ده‌ها نفر از کارکنان سازمان‌های بین‌المللی از این کشور اخراج شدند.
در سیاست خارجی، اسلام کریم‌اف تلاش کرد تا دستان خود را باز نگه دارد تا به گفته ناظران بتواند حداکثر سود را از این نوع سیاست به دست آورد. ازبکستان سال ۱۹۹۴ عضو سازمان پیمان امنیت جمعی، سازمان زیر نظر روسیه شد اما سال ۱۹۹۹ آن را ترک کرد. سال ۲۰۰۱ ازبکستان وارد سازمان همکاری‌های شانگهای شد و در همان سال از عملیات ناتو در افغانستان حمایت کرد و به ایالات متحده امریکا اجازه داد در خاکش پایگاهی برای انتقال تدارکات مورد نیاز این عملیات مستقر کند.
پس از آن‌که غرب خواستار تحقیق کامل و واقع‌بینانه حوادث اندیجان شد، کریم‌اف نزدیکی با روسیه را در پیش گرفت و شامل آن دسته از سازمان‌های بین‌المللی شد که در آن روسیه حرف اول را می‌زند اما با وجود این در سال ۲۰۰۸ عضویت خود در سازمان همکاری‌های اقتصادی اورآسیا و در سال ۲۰۱۲ در سازمان پیمان امنیت جمعی را به حال تعلیق درآورد. به گفته ناظران با وجود این مواضع ازبکستان و تلاشش برای تغییر موضع، این خط‌مشی سیاسی امتیاز خاصی را برای ازبکستان به ارمغان نیاورده است.
بنا به ارزیابی کارشناسان اسلام کریم‌اف که برای رهبری در آسیای میانه با نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهوری قزاقستان رقابت می‌کرد در حالی درگذشته است که وضعیت اقتصاد ازبکستان در بدترین شرایط خود قرار دارد.
جانشین کریم‌اف مشخص شده است
با آن‌که شایعاتی در مورد ریاست جمهوری دختر «اسلام کریم‌اف» منتشر شده اما اسناد و شواهد حکایت از آن دارد که شوکت میرضیایف گزینه نخست ریاست در ازبکستان است.
مراسم خاکسپاری «اسلام کریم‌اف» امروز شنبه در شهر زادگاه او «سمرقند» که مادر و دو برادر او نیز در آنجا به خاک سپرده شده‌اند، برگزار خواهد شد. «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهوری روسیه، مرگ کریم اف را ضایعه بزرگی برای مردم ازبکستان خواند و «دیمیتری مدودف» نخست وزیر روسیه، اعلام کرد در مراسم خاکسپاری وی شرکت خواهد کرد. طبق گزارش‌ها، تا این لحظه علاوه بر مدودف، حضور «امامعلی رحمان» رئیس‌جمهوری تاجیکستان و «قربان‌علی بردی‌محمد اف» رئیس‌جمهوری ترکمنستان در مراسم خاکسپاری رئیس‌جمهوری ازبکستان قطعی شده است. قرقیزستان، بلاروس و قزاقستان نیز به‌عنوان سایر جمهوری‌های به جامانده از شوروی سابق، اعلام کرده‌اند هیات‌هایی را به سرپرستی نخست‌وزیران خود به این مراسم اعزام خواهند کرد.
اما گذشته از این مسائل موضوع جانشینی کریم اف مساله جدی در ازبکستان است اما با وجود این، کریم اف هیچ جانشین رسمی ندارد و در حال حاضر، تنها فردی که به نظر از بخت بیشتری برای جانشینی او برخوردار است، شوکت میرضیایف نخست وزیر، این کشور است که از سال ۲۰۰۳ تصدی این مقام را بر عهده دارد. گفته می‌شود میرضیایف برای تصدی پست ریاست جمهوری ازبکستان، از حمایت «رستم عنایت اف» رئیس قدرتمند دستگاه اطلاعاتی این کشور، نیز برخوردار است، چراکه اطلاعات مهم او درباره میرضیایف به اندازی است که به راحتی می‌تواند منافعش را در دوران ریاست جمهوری او تامین کند. شوکت میرضیایف متولد سال ۱۹۵۷ میلادی، دانش‌آموخته دانشگاه دولتی مهندسین آبیاری و مکانیزه کشاورزی «تاشکند»، استاندار استان‌های «جزخ» و سمرقند است.
دومین نامزد احتمالی «رستم عظیم‌اف» ۵۶ ساله وزیر مالی بوده و از سال ۱۹۹۸ همیشه در مقامهای مربوط به این حوزه کار کرده است. او را در روابط خارجه باتجربه تر می نامند. نامزد احتمالی سوم و خیلی مهم «رستم عنایت اف» ۷۲ ساله رئیس امنیت ملی است. او فرد نزدیک به کریموف بود و بسیاری وی را در سرکوب گلناره کریموا دختر بزرگ رئیس‌جمهوری متهم می‌کنند.
پربازدید ها