بامدادجنوب- الهام بهروزی:
زمانی یک نمایشنامه خوب تولید میشود که بر پایه یک متن قوی ساخته شده باشد. شوربختانه در نوشتن متون نمایشی ما هنوز نتوانستهایم به سطح مطلوبی برسیم اما میتوان با فراهم کردن زمینه مناسب، متون قوی و حرفهای نوشت. در این میان، شرکت پایانه نفتی ایران در سالهای اخیر کوشیده است تا با برگزاری جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت، نویسندگان و هنرمندان سراسر کشور را ترغیب به نوشتن متون نمایشی با موضوع «نفت» کند. این جشنواره بدونشک نقش موثر و بسزایی در رشد و پرورش فکر نویسندگان ما در عرصه تئاتر دارد. بنابراین دیگر نهادها و ارگانهایی دولتی و خصوصی با برگزاری چنین جشنوارههایی میتوانند به رشد و پویایی هنر کمک چشمگیری کنند، چون هنر، عرصهای است که از نظر مالی نیاز به حمایت جدی دارد و شرکتهایی نظیر شرکت پایانههایی نفتی ایران و یا سازمان منطقه ویژه پارس جنوبی در استان میتوانند با تعامل دوسویه با اهالی فرهنگ در زمینه نشاط و پویایی محیط صنعتی خود و حمایت از هنرمندان و آثار هنری آنها گامهای استواری بردارند.
سومین دوره جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت با محورهایی نظیر «اهمیت و نقش اساسی صنعت نفت در اعتلای شعار «دولت و ملت، همدلی و همزبانی»، «نقش صنعت نفت در اعتلای فرهنگ و ادبیات کشور»، «توسعه پایدار محلی در مناطق نفتخیز»، «فرهنگسازی صحیح بر پایه اشتغالزایی صنعت نفت در مناطق نفتخیز»، «معرفی جاذبههای جهانگردی و زیستمحیطی در مناطق نفتخیز»، «کارکنان صنعت نفت و تاثیرات آنها در پیروزی انقلاب اسلامی»، «مقاومت و خلق حماسه از سوی کارکنان صنعت نفت در هشت سال دفاع مقدس»، «پایداری مردم ساکن در کنار تاسیسات نفتی در مقابله با تهاجم دشمن در هشت سال دفاع مقدس»، «ملی شدن صنعت نفت»، «شرح حال زندگی چهرههای تاثیرگذار در حوزه صنعت نفت» و «مصرف صحیح انرژی و صیانت و حفظ منابع نفتی برای آیندگان کشور» و به دبیری مجتبی عوضزاده برگزار میشود. این جشنواره در این سه سال موفق شده بیش از صد اثر را در زمینه صنعت نفت ایجاد کند که این مساله بیانگر اهتمام ویژه مدیران نفتی به حوزه تخصصی خود با بهرهگیری از هنر نمایش است و در این زمینه کوشیدهاید تا توجه هنرمندان و علاقهمندان را معطوف به صنعت نفت و دشواریها و مسائل مربوط به این حوزه کند.
طی روزهای اخیر آثار ارسالی به دبیرخانه این جشنواره از سوی هیاتداوران متشکل از رحمت امینی، سعید اسدی و رضا بهارلو مورد بررسی قرار گرفتند و از میان ۴۶ نمایشنامه، هشت اثر بهنامهای «همه چیز درباره پیاز» اثر آرمان طیران، «آشیانه آبی» اثر نازیلا غفاری، «دیدمک» اثر ابراهیم گلهدارزاده، «چند قایق تا قدمگاه» اثر حبیب خدامی، «پیرمرد و بقچه و دوچرخه» اثر محمدرضا آریانفر، «عقربهها هنوز به خواب فکر میکنند» اثر محمدرضا آریانفر، «مکعب» اثر لیلا روغنگیر قزوینی و «ژنرال نفت» اثر علی غلامی به مرحله نهایی این جشنواره که پنجم مهرماه برگزار میشود، راه یافتند. در این زمینه با یکی از داوران سومین جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت گفتوگو کردیم.
رضا بهارلو در خصوص معیارهای داوری متون نمایشی ارسال شده به دبیرخانه جشنواره به بامداد جنوب گفت: اولین معیار ما در داوری آثار، این بود که آیا این آثار با توجه به محورهای جشنواره که در فراخوان منتشر شده، نوشته شدهاند، بهویژه اینکه عمده توجه ما به این مساله بود که متون با موضوع نفت نوشته شده باشند و در این میان با آثاری هم روبهرو شدیم که خوب نوشته شده بودند ولی چون در رابطه با صنعت نفت نوشته نشده بودند ما آنها را از بخش مسابقه خارج کردیم و معیار دوم هم کیفیت آثار بود، اینکه آیا اصول نمایشنامهنویسی در آنها رعایت شده یا خیر.
وی در ادامه با بیان اینکه در مورد آثار ارسالی به سومین جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت از نظر کیفی شاهد اتفاقات خوبی هستیم، افزود: درامنویسان ما تازه دارند با موضوعی چون نفت آشنا میشوند و حرکتهای خوبی برای نوشتن در این حوزه آغاز شده است. در این دوره هنرمندان با جدیت بیشتری در جشنواره شرکت کرده بودند. در واقع نسبت به دو دوره قبل در این دوره رشد کیفی این جشنواره مشهود بود، چون نویسندگان موضوعات بهتری پیدا کرده و به آنها به خوبی پراخته بودند. به نظر من این مساله برگ برنده سومین دوره این جشنواره بهشمار میرود.
بهارلو که در هر سه دوره این جشنواره داوری آثار را عهدهدار بوده است، در پاسخ به این سوال که آیا آثار در این دوره بیشتر برگرفته از ذهن خود نویسندگان بود یا نه اقتباسی از متون نمایشی داخلی و خارجی بود، توضیح داد: برخی از این آثار از داستانها، رمانها و نمایشهای داخلی و گاه خارجی اقتباس شده بود ولی عمده آثار ارسالی زاده ذهن خود نویسندهها بود، البته درست است که برخی از این آثار در جریان نوشته شدن با یک جریان تاریخی و مستند روبهرو شده بودند اما نویسنده آن با توجه به نگاه خود تغییراتی در آنها ایجاد کرده و متن را نوشته بود.
این هنرمند هماستانی با بیان اینکه البته این آثار زاده ذهن خود نویسنده بودند یا با اقتباس از آثار دیگر نوشته شده بودند، تاثیری در نحوه داوری ما نداشت، خاطرنشان کرد: داوری آثار فقط بر اساس کیفیت و رعایت اصول و ساختار نمایشنامهنویسی صورت گرفت ولی در این میان با برخی از متون روبهرو شدیم که در آن ذهن نویسندگان به چه سمت و سوها و جریانهایی حرکت کرده بود و این مساله برای ما جالب بود، بهعنوان نمونه برخی از آنها گاه با نگاهی فانتزی به گذشته پرداخته بودند. در مجموع اشاره به جریانهای تاریخی، جنبههای سوررئالیستی، واقعگرایی و... در متون این دوره برای ما تازگی داشت.
رضا بهارلو با اشاره به اینکه در مجموع از سراسر کشور 46 اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شده بود که من به همراه سعید اسدی و رحمت امینی هشت اثر را برگزیدیم، افزود: در این میان یکی از آثار برگزیده از استان بوشهر و بقیه از استانهای خوزستان، تهران، فارس و... بود. البته ما در داوری آثار متوجه شدیم که نویسندگانی که در مناطق نفتخیز سکونت داشتند بهتر توانسته بودند، با موضوع ارتباط برقرار کنند و به خوبی به آن بپردازند.
وی با بیان اینکه آشنایی با اصول و تکنیکهای نمایشنامهنویسی برای نوشتن یک نمایشنامه خوب و قوی لازم است، یادآور شد: خدا را شکر ما در این دوره با متون بسیار خوبی مواجه شدیم که تکنیکها و اصول نمایشنامهنویسی در آنها رعایت شده بود ولی در زمینه پرورش موضوع که در رابطه با نفت بود، بسیاری از این نویسندگانی که ناآشنا به حوزه نفت، مشکلات و معضلاتی که خانوادههای نفتی با آنها دست به گریبان هستند، بودند، بنابراین نتوانسته بودند بهخوبی فکر خود را در این زمینه پرورش بدهند، چون در این زمینه مطالعه و تحقیق هم نداشتند، به همین دلیل برخی از متون مبهم و ناپخته بود اما در مقابل آن دسته از نویسندگانی که آگاه به این حوزه و با تحقیق و مطالعه وارد شده بودند، متون خوبی را نیز به جشنواره ارسال کرده بودند.
بهارلو با اشاره به اینکه یکی از معضلات اساسی تئاتر کشور در حوزه متن و نمایشنامهنویسی است، تصریح کرد: این یک مشکل اساسی است، بهویژه در حوزه نفت که تا قبل از برگزاری این جشنواره خیلی پراکنده متونی نوشته شده بود اما با برگزاری این جشنواره در سه دوره بیش از صد اثر با موضوع نفت نوشته شده که آثار برگزیده این جشنوارهها در هر دوره به صورت کتاب در میآید و این اتفاق بسیار خوبی است. در اینجا لازم است که بگویم در بوشهر نمایشنامهنویس خوب داریم اما تعداد آنها انگشتشمار است و در این زمینه بیشتر باید کار کنیم.
وی در پایان یادآور شد: لازم میدانم در اینجا از زحمات بانیان برگزاری این جشنواره که دغدغههای فرهنگی آنها سبب شکلگیری این رویداد هنری و تداوم آن شده است؛ سیدپیروز موسوی، مدیرعامل شرکت پایانههای نفتی ایران، مجتبی عوضزاده، رئیس روابط عمومی پایانههای نفتی ایران و دبیر هر سه دوره جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت و محمد ناصری رئیس روابط عمومی شرکت ملی نفت ایران و رئیس این دوره از جشنواره بهطور ویژه قدردانی کنم. امیدوارم با کسب تجربه دورههای بعدی این جشنواره به شکل بهتری نسبت به گذشته ادامه یابد.
رضا بهارلو متولد 1356 در آبادان و ساکن گناوه است. این هنرمند کارگردانی آثاری نظیر «شعلههای آبادان هیچگاه خاموش نمیشوند»، «مضحکه مرگ یزدگرد»، «بانوی دریا»، «مرد اتفاقی»، «این آدم اون آدم قبلی نیست»، «آلبرت»، «هاتف»، «قصههای درگوشی»، «خرس»، «آن قصه شنیدی»، «بچه گنجشکها» و... و حضور و داوری در جشنوارههای متعدد منطقهای، ملی و بینالمللی را در کارنامه هنری خود ثبت کرده است.
یادآوری میشود، آیین پایانی سومین جشنواره نمایشنامهنویسی صنعت نفت پنجم مهرماه سال جاری برگزار میشود و برگزیدگان نهایی این جشنواره در این آیین معرفی خواهند شد.