بامدادجنوب- الهام بهروزی:
دهکده گردشگری مبحثی است که بارها از آن نوشته‌ایم اما در این گزارش کوشیدم به‌دنبال نکات مثبت احداث این دهکده‌ها باشیم. همه ما به این مساله باور داریم که زندگی شهرنشینی امروزی و شرایط سخت آن باعث شده انواع بیمارهای جسمی و روانی انسان را تهدید کند. از دیرباز یکی از راه‌هایی که موجب گشادگی خاطر و آرامش درون می‌شود، تفریح کردن و پناه بردن به فضاهای سرباز و مشجر است. روستاها معمولا انتخاب مناسبی برای این امر هستند. در این میان متولیان امر تلاش کرده‌اند تا با مرمت برخی روستاهای تاریخی چون ابیانه و ماسوله و یا روستا‌هایی که طبیعت بکری دارند، زمینه را برای تفریح و گشت‌وگذارهای گردشگران و مردم فراهم کنند اما در کنار این، ساخت دهکدههای گردشگری در چند کیلومتری شهرها دیگر برنامه‌ای بود که در زمینه گردشگری اجرائی شد.
در استان ما هم ساخت این دهکده‌ها رقم خورد و هر روز هم خبر ساخت یکی از این دهکده‌ها در گوشه و کنار استان به گوش می‌رسد اما در اینجا آنچه که بسیار حائز اهمیت است انتخاب مکان این دهکده‌هاست، عموما این دهکده‌ها برای آرامش شهروندان و تفریحات سالم ایجاد می‌شوند و بزرگ‌ترین نقدی که بر دهکده گردشگری بوشهر از سوی کارشناسان و فعالان حوزه گردشگری مطرح شد، مکان نامناسب این دهکده بود، بنابراین می‌طلبد در ساخت دهکدههای دیگر به این مساله به‌طور جدی‌تر توجه شود. در خصوص این دهکدههای گردشگری با سمیرا سالاری، کارشناس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور گفت‌وگویی را صورت دادیم که در ادامه می‌آید.
به‌نظر شما چرا در این سال‌ها ساخت دهکده گردشگری در کشور افزایش یافته است؟
سالاری: گردشگری روستایی پدیده‌ای نوظهور در صنعت گردشگری است. بنابراین در دهه‌های اخیر که افزایش فشارهای کاری، استرس‌های روانی وآلودگی‌های محیطی در مناطق شهری وجوددارد، تمایل سفر به محیط‌های طبیعی روستا دوچندان شده است. از سوی دیگر، برای رفع مشکلات در مناطق روستایی همچون بیکاری، کمبود میزان درآمد، مهاجرت از مناطق روستایی و ... توجه به صنعت گردشگری روستایی و ساخت دهکده‌ها که سبب افزایش اشتغال، درآمد و به‌دنبال آن بالا رفتن سطح کیفیت زندگی ساکنان روستا می‌شود، لازم و ضروری است. ضمن این‌که در دهه‌های اخیر توجه گردشگران و رویه آنان بیشتر به سمت و سوی مناطق بکر و طبیعی است و گرایش به سمت این نوع گردشگری افزایش یافته، بنابراین نیازمند فراهم کردن زیرساخت‌هایی برای این نوع از گردشگری هستیم و از آنجا که رشد توریسم هر کشور نقش بسزایی در اقتصاد جامعه دارد، برنامه‌ریزان و صاحب‌نظران سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی وگردشگری را بر آن داشت تا نسبت به ساخت و احداث دهکده گردشگری توجه بیشتری کنند.
بهترین مکان برای ساخت این دهکده کجاست؟ اصلا فلسفه یا تعریف این دهکده‌ها چیست؟ آیا این دهکده‌ها به‌منظور ترویج فرهنگ روستایی در سطح شهرها ایجاد می‌شوند؟
سالاری: در ایران به‌طور معمول دهکدههای توریستی در مناطق ییلاقی و با فاصله چند کیلومتری از شهرها و در مکان‌های روستایی و بکر احداث می‌شود تا گردشگران فارغ از هیاهوی شهری و سیطره تکنولوژی در بطن سنتی روستا زمانی را به فراغت بگذرانند. مانند دهکده توریستی روستای بوانات استان فارس (که به قطب گردشگری تبدیل شده اس )یا چادگان در نطنز، خوران در دهکده خوران دیو، کندلوس در روستای کندلوس نوشهر مازندران، سبلان در اردبیل، میلندر در آمل و دهکده توریستی گردنه حیران و ... اما به‌نظر من بهترین مکان برای ساخت دهکدههای روستایی باید در روستاهای هدف ایجاد شود. به‌طور قطع روستاهای هدف بر اساس ضوابطی تعریف و معرفی شده‌اند، بنابراین احداث دهکده‌ها باید در دل این روستاها و یا در پیرامون آن ایجاد شود، چون روستاهای هدف گردشگری به‌طور قطع دارای یک قابلیت ویژه تاریخی و یا طبیعی هستند اما فلسفه تعریف این دهکده‌ها ارائه خدمات گردشگری که نظیر آن در منطقه وجود ندارد، جذب و افزایش گردشگر، بالفعل کردن ظرفیت‌های بالقوه جهانگردی و ایجاد فرصت‌های سرمایه‌گذاری مناسب است. در خصوص تاثیرپذیری در ترویج فرهنگ روستا به شهر و شهر به روستا معتقد هستم، دهکدههای گردشگری در صورتی می‌توانند به ماهیت اصلی خود جامه عمل بپوشاند که بتواند روند دوسویه داشته باشند، از یک سو در برگیرنده رشد اقتصادی در منطقه و تنوع فعالیت و از سوی دیگر درآمدزایی برای ساکنان روستا. البته کارکرد آنها نیز با در نظر گرفتن شرایط زیست‌محیطی، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری در منطقه با جلوگیری از فرسایش منابع طبیعی ایجاد شود، چون این دهکد‌های توریستی می‌توانند فرصتی باشند برای جذب سرمایه‌گذاری در منطقه برای ایجاد مراکز تفریحی، فضاهای ورزش ، پلاژها، اسکله تفریحی، فضای بازی مخصوص کودکان، مسیرهای دوچرخه‌سواری و اسب‌سواری و... .
احداث این دهکده‌ها در کنار سواحل دریا باعث از بین رفتن زیبایی‌های طبیعی می‌شود. آیا سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یا سازمان حفاظت محیط زیست اقدامی مبنی بر ممانعت از ایجاد این دهکده‌ها بر کرانه سواحل شده‌اند؟
سالاری: واضح است که اگر دهکده‌ها بر سواحل دریا بدون ملاحظات زیست محیطی احداث شود، طبیعی است که انتقادهای زیادی را به‌دنبال خواهد داشت، ضمن این‌که آسیب‌های جدی در منطقه ایجاد می‌کند. معمولا این دهکده ها باید ضمن حفاظت از محیط زیست و گونه‌های خاص گیاهی و جانوری و دریایی اهداف تفریحی را تقویت و فرصت‌هایی را برای سرمایه‌گذاری در مناطق کم‌توسعه ایجاد کند. در بسیاری از موارد سازمان حفاظت محیط زیست مانع از احداث طرح‌های گردشگری یا دهکده‌هایی شده است، از جمله در منطقه آشوراده و سایر مناطق گردشگری در منطقه شمال کشور و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز به نظر کارشناسی آنان نیز احترام و از ایجاد طرح‌های گردشگری منصرف شده است ولی از آنجا که بیشتر دهکدههای توریستی در دل روستاها ایجاد شده، کمتر از طرح‌ها گردشگری جای انتقاد داشته است. معمولا کلیه برنامه‌ها و طرح‌های گردشگری از جمله طرح احداث دهکدههای توریستی در کارگروه‌های گردشگری که در استانداری‌ها تشکیل می‌شود، از کلیه زوایا بررسی و با کمک و تعامل کلیه نهادهای مربوطه از جمله سازمان حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و جنگلداری و ... ایجاد می‌شود.
فاکتورهایی که در احداث این دهکده‌ها لازم است رعایت شوند، کدام هستند؟
سالاری: توجه به منابع طبیعی و مسائل زیست محیطی، ایجاد توسعه در منطقه و ایجاد اشتغال‌زایی و کارآفرینی برای ساکنان روستا، جذب سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت سرمایه‌گذاری، حفظ فرهنگ و آداب و رسوم خاص منطقه و حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری مهم‌ترین فاکتورهای است که در ساخت این دهکده‌ها باید رعایت شود.
آیا در ساخت دهکده گردشگری بوشهر استانداردهای لازم رعایت شده است؟
سالاری: باید دید دهکده گردشگری ساحلی بوشهر بر اساس کدام طرح و تامین‌کننده کدام هدف است یا به‌طور کلی ماهیت احداث آن چیست؟ آنچه را در خصوص احداث این دهکده در سایت‌‌‌‌ها و اخبار استان ذکر شده، این است که قبلا این منطقه با توجه به شرایط محیطی برای احداث جنگل‌‌های حرا در نظر گرفته شده که اینک بهدلیل این دهکده متوقف شده است، همچنین بهدلیل شوره‌زار بودن زمین و نشست خاک در منطقه و انجام نشدن مطالعه دقیق، ارزیابی صحیح و کارشناسانه‌ای از طرح به‌عمل نیامده و همین امر، باعث شده ملاحظات اکولوژیکی و زیست محیطی که باید قبل از آغاز طرح انجام گیرد، نادیده گرفته شود.ضمن این‌که معماران درگیر پروژه، منتقد نوع معماری به‌کار گرفته بهدلیل در نظر نگرفتن استانداردها در چیدمان الگو و ضوابط طراحی هستند. بنابراین ایجاد این دهکده با توجه به موقعیت ویژه شهر و استان بوشهر به‌خصوص ساخت آن در کنار ساحل زیبای خلیج فارس اگر با متمرکز شدن بر مجموعه تفریحات دریایی، ورزش‌های آبی حتی برای مسابقات ملی و بین‌المللی، هتل‌های سیار دریایی وکاشت درختان زیبای حرا و نخلستان‌ها ایجاد شود، مناسب است ولی از آنجایی که انتقادهایی بر طرح وارد است، باید بازنگری کارشناسانه در خصوص مراحل ایجاد و احداث این طرح اتفاق بیفتد تا ضمن در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی و حفظ گونه‌های آبزی و گیاهی، دهکده توریستی را احداث کرد. در این صورت است که می‌توان امیدوار بودکه این مکان پتانسیل این را دارد که به قطب گردشگری تبدیل شود.
