بامدادجنوب- الهام بهروزی:
«محرم» تداعیکننده شجاعت و ایستادگی است؛ ایستادگی در مقابل بیعدالتیها، تحریفها و شخصیتهای کاذب. همه ما خوب میدانیم که امام حسین (ع) با نیت امر به معروف و نهی از منکر، جان خود و خاندان و یارانش را در طبق اخلاص گذاشت تا به یزیدیان عالم اثبات کند که در راه آرمان و آیین خویش ابایی از جان باختن ندارد. همین حقانیت و شهامت ایشان و یارانش است که قرنهاست پیروانش را عزادار کرده است.
عاشقان حسینی هر ساله با توجه به سنتها و آیینهای سرزمین و منطقه خود، در ماه محرم و صفر به سوگواری میپردازند. در ایران هم مسلمانان در این ایام بهمنظور پاسداشت شهادت امام حسین (ع) و خاندان و یارانش اقدام به عزاداری و تقسیم نذورات در میان فقرا، ایتام و ... میکنند. استان بوشهر یکی از استانهایی است که در این ایام دارای رسوم و آیینهای خاصی است که بیشتر این آیینها و سنتها ریشه در فرهنگ بومی و اقلیم خطه جنوب دارند. اهالی این استان ارادت ویژهای به اهل بیت (ع) بهویژه امام حسین (ع)، حضرت عباس (ع)، حضرت زینب (س) و... دارند و با آغاز محرم هر شب را به یکی از شهدای کربلا اختصاص میدهند و با نوحهخوانی و سینهزنی به عزاداری میپردازند.
در بیشتر شهرهای استان عموما سینهزنی و مداحی دستههای عزاداری، با سنج و دمام و زنجیرزنی همراه میشود. شهرستان دیّر یکی از شهرهای استان است که اهالی این دیار از اولین روز محرم با راهاندازی موکبها و هیاتها در سطح شهر به سوگواری و عزاداری میپردازند. در برخی از این موکبها با چایی که از کربلا آورده شده از عزاداران حسینی پذیرایی میشود. در این شهر نیز مانند سایر شهرهای دیگر مردم نذورات را بیشتر به امید حاجتروایی مینوشند یا میخورند. در این شهر تقریبا از همان اول محرم پخت و تقسیم نذورات همزمان با عزاداری آغاز میشود و همچنین آیینهایی چون شیرخوارگان حسینی، مختکگردانی، حجله قاسم و... اجرا میشود اما در این میان یکی از باورهای دیرینه اهالی این شهر، این است که زنانی که باردار نمیشوند به نیت اینکه به حاجت خود برسند، یک روز قبل از تاسوعا در محله عربنشین این شهر جمع میشوند و مختک علیاصغر را میشویند، آنگاه با گل و تور آن را زینت میدهند. آنها این کار را با خلوص نیت و نیازی معنوی انجام میدهند به امید اینکه معشوق لایزال آنها را دمی بنوازد و حاجتروا سازد.
در منطقه جنوب عموما این مختکهای تزئین شده در حسینهها و تکایا نگهداری میشود و در موسم عزاداری کودکانی که تازه متولد میشوند، لحظاتی آنها را بهمنظور رفع چشمزخم و بیماری در مختک قرار میدهند و یک زن به خواندن لالایی علیاصغر اقدام کرده، دیگر بانوان هم با وی همراهی میکنند.
یکی از هنرمندان شهرستان دیّر که چندین سال است جزء یکی از هیاتهای عزاداری این شهر است، در خصوص عزاداری دیّر به بامداد جنوب گفت: عزاداری در این شهر از همان روز اول محرم آغاز میشود که در این روز عزاداران به سینهزنی، سنج و دمامزنی و مداحی میپردازند اما از روز چهارم به عزاداران و عاشقان حسینی دستههای زنجیرزنی هم اضافه میشود که این دستهها از یک محله به محلات دیگر میروند.
احمد احمدی در ادامه با بیان این که از قدیمیترین هیاتهای عزاداری دیّر میتوان به هیات ابوالفضل (محله عربنشین دیّر)، هیات سیدصفا، محله باغ و خنیا اشاره کرد، افزود: هر کدام از این هیاتها در محلات خود به عزاداری میپردازند و البته محله سیدصفا که یکی از محلات قدیمی دیّر است افزون بر هیاتهای سینهزنی و سنج و دمامزنی، قدیمیترین تعزیه این شهر را نیز اجرا میکنند و در واقع قدمت تعزیه در دیّر محصور به این محله میشود.
وی در خصوص نذوراتی که در این ایام در سطح شهر پخش میشود، توضیح داد: در این شهرستان غذاها و نوشیدنیهایی نظیر برنج، خورش، قیمه، شلهزرد، نان محلی (گرده تنوری)، آش رشته، حلیم، نخود، چایی، شربت، شیر و قهوه بهعنوان نذری میان عزاداران و مردم تقسیم میشود که البته فکر میکنم پخت حلوا زرد و نان محلی خاص مردم این دیار است و معمولا برای آماده کردن نان محلی که ما به آن «گرده» میگوییم، زنان همسایه و هیاتی گرد هم جمع میشوند و این نانها را در تنورهای فلزی یا گلی میپزند و به همراه حلوا زرد تقسیم میکنند.
احمدی در خصوص مراسم روز تاسوعا در این شهر گفت: در بعد از ظهر این روز تمام هیاتها و دستههای عزاداری از روستاهای اطراف به سمت میدان غدیر میآیند و به سینهزنی، زنجیرزنی و دمامزنی میپردازند و بعد به نوبت هر کدام از این هیاتها نوحهخوانی میکنند. همچنین در این روز زیارت حضرت عباس (ع) در حسینیه بابالحوائج دیّر خوانده میشود که این برنامه از رادیو بوشهر بهصورت زنده پخش میشود.
این هنرمند عکاس دیّری در ادامه همچنین درباره آیین روز عاشورا توضیح داد: در روز عاشورا پیش از ظهر دستههای زنجیرزنی به سوی حسنیه اعظم (حسنیه آقا) میآیند و به زنجیرزنی میپردازند. بعد از خواندن نماز ظهر تمام هیاتها و دستههای عزاداری در این حسینه گرد هم جمع میشوند که در این تجمع دستههای سینهزنی در ردیف دوم و هیاتهای سنج و دمامزنی در ردیف نخست به سینهزنی و عزاداری میپردازند و از حسینه خارج شده و بعد از گذر از محله عربنشین این شهر به محل برگزاری تعزیه در کنار ساحل میروند و در این مسیر مردم هم پشت سر آنها حرکت میکنند.
احمدی در پایان با بیان اینکه تعزیهای که در این مکان اجرا میشود، به همت هیات عزاداری محله سیدصفای دیّر برگزار میشود و قدمت این تعزیه به خیلی سال پیش برمیگردد، خاطرنشان کرد: بعد از شب عاشورا هم به مدت دو شب تا سیزدهم محرم تعزیهای بهنام «طایفه بنیاسد» در شام غریبان در این شهرستان اجرا میشود.
امام حسین (ع) با خون خود و عزیزانش اسلام را از خطر تحریف و فراموشی رهاند و برای همیشه راه شیعیان راستین را از بیراهه در راهماندگان و بهانهجویان جدا ساخت. خوشا به چشمانی که سرشک خلوص را در این شبها میبارد و نیکا دستانی که گرهای از مشکلات مردم را میگشاید. امید که همیشه با اعتقاد راسخ به ایزد منان و اهل بیت (ع) دسیسهها و حیلههای یزیدیان عالم را در هم شکنیم و حسینیوار به زندگیمان عزت و اعتبار ببخشیم.