بامدادجنوب- الهام بهروزی:
سیراف یکی از کهن‌ترین و باستانی‌ترین بنادر ایران به‌شمار می‌رود. بخش اعظم این بندر باشکوه و تاریخی در قرن چهارم هجری در یک زلزله هفت‌روزه به‌زیر آب فرو رفت و بخشی دیگر هم که بر دامن کوه بود از آن جز آوار چیزی بر جای نماند. بعدها بر ویرانه‌های سیراف باستانی و باشکوه فرورفته در دریا و ویران شده بر دامان کوه، سیراف فعلی کم‌کم شکل گرفت. هرچند سیراف کنونی، رونق آن بندر باستانی را بهدلیل بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌های روسای میراث فرهنگی استان و مسوولان استانی نتوانسته بیابد اما قرار گرفتن این بندر اساطیری میان دو سایت بزرگ صنعتی کنگان و عسلویه می‌تواند تولدی دوباره برای این دیار باشکوه باشد. هم‌اینک تاریخ در این منطقه دوباره در حال تکرار آن عظمت و شکوه است، هزار سال پیش شعله‌های آتش بندر پررونق سیراف ماوای کاروان‌ها و کشتی‌های تجاری و محل داد و ستد آنها بود و اینک فلورهای فروزان و مشعل‌های مشتعل تمدن صنعتی و عظیم پارس جنوبی میزبان کشتی‌ها و نفتکش‌ها از سراسر جهان است. این کهن‌دیار باستانی که روزی شاهراه تجارت دریایی در دوره ساسانیان به‌شمار می‌رفت، سند معتبر تجارت دریایی در خلیج همیشه پارس است، سندی که هر روز بیشتر از پیش حقانیت آن بر ما معلوم و مشخص می‌شود. همین چندی پیش بود که هیاتی از چین به‌دنبال رد پای تجارت کشورشان با ایران در روزگاران گذشته و برای رسیدن به سفال‌هایشان به سیراف سفر کردند. هر چند این سفر با رایزنی‌های یک سیراف‌شناس (محمد کنگانی) رقم خورد اما حضور چنین هیات‌هایی در کشورمان بیانگر اهمیت تاریخ و اعتبار این سرزمین است.
سیراف امروزی بندری کوچک و آرام است که بر دامن کوهی بر فراز خلیج همیشه پارس جاخوش کرده است. این بندر با وجود کوچکی‌اش هنوز هم از همان شکوه و اعتبار تاریخی برخوردار است. سیراف هنوز آن‌گونه که باید کشف نشده است و متاسفانه در سال‌های اخیر هم بهدلیل سوءمدیریت‌ها بیش از پیش در کما فرو رفته و مظلومانه به فراموشی سپرده شده است. آخرین‌باری که به این بندر تاریخی توجه شد، سال 84 بود که یک کنگره بینالمللی سه‌روزه به‌منظور پاسداشت این کهن‌دیار تاریخی برگزار شد و بعد از آن شوربختانه در دولت‌های بعدی این بندر در سایه قرار گرفت اما در این میان دوستداران سیراف باشکوه دست از تلاش برنداشتند و در قالب ان‌جی‌اوها و موسسه‌های مردم‌نهاد کوشیدند تا این بندر تاریخی و میراث دیرینه آن را به دیگر نقاط معرفی کنند. یکی از این ان‌جی‌اوها موسسه «سیراف پارس» است که موفق شد موزه مردم‌شناسی سیراف را در سال 84 در این بندر باستانی تاسیس کند. موزه‌ای که اگر بیش از این به آن توجه شود، می‌تواند معرف سنت‌ها، آداب و رسوم و ویژگی‌های انسانی و طبیعی این خطه از استان باشد.
مدیریت موسسه سیراف‌پارس در خصوص این موزه به بامداد جنوب گفت: پس از ثبت این موسسه در سال 83 نخستین اقدام جدی ما، برگزاری یک نمایشگاه مردم‌شناسی در یک مغازه کوچک در سال 84 بود که در آن زمان با استقبال آقای بلادی همراه شد و نکته جالب این بود که این نمایشگاه همزمان با هفته میراث فرهنگی برگزار شده بود و کمی بعد هم قرار بود کنگره بینالمللی سیراف (آبان‌ماه 84) برگزار شود.
محمد کنگانی در ادامه با بیان این‌که بعد از این‌که این نمایشگاه با استقبال مواجه شد، تصمیم گرفته شد که این نمایشگاه به یک موزه مردم‌شناسی تبدیل شود، افزود: در این باره مقرر شد که خانه وایت هاوس (اقامتگاه دکتر دیوید وایت‌هاوس، باستان‌شناس انگلیسی که از سال 45 تا 51 در سیراف به کاوش مشغول بود) را برای موزه آماده کنیم، با توجه به این‌که زمان زیادی تا برگزاری کنگره بینالمللی سیراف نداشتیم یک ماه به‌صورت شبانه‌روزی این خانه را که تمام در و پنجره‌های آن را برده بودند و تبدیل به ویرانه‌ای شده بود، آماده کردیم و دقیقا در 24 آبان‌ماه یعنی در دومین روز این کنگره بینالمللی که با حضور مسوولان استانی و میهمانان خارجی و داخلی در سیراف برگزار شد، این موزه افتتاح شد (کنگره بینالمللی سیراف در سه روز که بیست و سوم و بیست و پنجم آبان در بوشهر و بیست و چهارم در سیراف برگزار شد و بعد از آن هم دیگر کنگره‌ای به این باشکوهی در مورد سیراف برگزار نشده است).
وی با بیان این‌که در آن زمان استاندار وقت (مهندس تبادار) و شورا برای راه‌اندازی این موزه به ما خیلی کمک کردند، خاطرنشان کرد: ولی متاسفانه بعدها کمک‌های دکتر مشایخ و مسوولان ادراه‌کل میراث‌فرهنگی آن‌گونه که شایسته و در خور نام سیراف بود، صورت نگرفت ولی با وجود همه اینها ما دست از تلاش بر نداشتیم و در این 12 سال کوشیدیم که این موزه را توسعه بدهیم و در حال حاضر این موزه در شش اتاق به‌نام‌های عکس و معرفی سیراف، سنگ‌نوشته‌ها و کتیبه‌های سنگی، سکه‌ها، یافته‌های وایت‌هاوس، مردم‌شناسی و دریا فعالیت می‌کند.
این فعال مدنی و سیراف‌شناس، با تاکید بر این‌که امیدوارم با همکاری مسوولان اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان این موزه به‌عنوان تنها موزه مشارکتی در جنوب ایران به ثبت ملی برسد، یادآور شد: این موزه در حال حاضر فاقد سیستم خنک‌کننده و برق‌کشی است و مسوولان استانی در این زمینه بارها قول دادند که این نواقص را برطرف می‌کنند ولی شوربختانه این قول آنها تنها در حد حرف باقی مانده است و در تابستان بهدلیل گرمای هوا چندان بازدیدی از آن صورت نمی‌گیرد.
کنگانی با اشاره به این‌که دکتر وایت هاوس در 13 ترانشه‌ای که باز کرده بود، اشیاء زیادی یافت، به‌طوری که در حال حاضر حدود 20 هزار قطعه نفیس از سیراف و به‌ویژه خاورمیانه در انبار موزه لندن نگهداری می‌شود که متاسفانه بهدلیل قانون این کشور (وقتی که 30 سال این اشیاء در این کشور باقی می‌مانند، مالکیت آنها از آن انگلستان است) دیگر امکان دسترسی به آنها را نداریم، افزود: این قطعات در کاوش‌های هفت ساله آنها در سیراف به‌دست آمده است و بیشتر این قطعات در حال حاضر در بیش از 10 موزه جهان نظیر موزه‌های امریکا، (لوور) فرانسه، روسیه، انگلیس و... نگهداری می‌شود.
مدیر موسسه سیراف‌پارس در ادامه با بیان این‌که موزه معرف تاریخ، شکوه و بزرگی یک منطقه است، تصریح کرد: با توجه به این‌که سیراف اثبات حقانیت خلیج همیشه پارس و تجارت دریایی و دریانوردی بینالمللی است، ما دو خواسته از مسوولان استانی و میراث فرهنگی در حوزه موزه‌داری داریم؛ یکی این‌که این موزه فعلی توسعه یابد و دیگر این‌که یک موزه دیگر که بازگوکننده تاریخ پرارج این بندر تاریخی باشد، طراحی و ایجاد شود.
محمد کنگانی که خود تاریخ شفاهی سیراف به‌شمار می‌رود و تقریبا بیشتر سوالات شما را در مورد این بندر تاریخی بی‌جواب نمی‌گذارد، ادامه داد: از آنجایی که موزه‌ها نقش تاثیرگذاری در معرفی یک منطقه دارند، ما کار خود را از پایه شروع کردیم و با دعوت از دانش‌آموزان و کودکان به بازدید از موزه، آنها را با تاریخ گهربار این شهر باستانی آشنا می‌کنیم، چون این کودکان در واقع آینده‌سازان این مملکت هستند و ان‌شاءالله وقتی در آینده به جایگاه خوبی رسیدند از میراث تاریخی و دیرینه خود آگاه هستند و همین آشنایی آنها با میراث تاریخی منطقه‌شان موجب می‌شود گام‌های استواری را در راستای حفظ این میراث بردارند.
وی با بیان این‌که کوزه‌هایی که در کاوش‌هایی از زیر دریا و خشکی (نظیر کوزه‌ای که دکتر اسماعیلی در حین نوشتن رساله دکتری خود با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کنار مسجد جامع سیراف پیدا کرد) کشف شدند، از جمله سفال‌هایی بودند که در سفرهای دریایی طولانی برای حمل مایعات باارزشی نظیر عسل، روغن و ... استفاده می‌شده، خاطرنشان کرد: وجود این تعداد کوزه در کاوش‌ها نشان‌دهنده رونق تجارت در این منطقه با سرزمین‌های دوردست نظیر کشورهای چین و جنوب شرق آسیا و جنوب افریقا در 1300 سال پیش بوده است. در حال حاضر یک نمونه کامل این کوزه که در هفت مایلی سیراف به همت صیادان این شهر پیدا شد، در این موزه نگهداری می‌شود.
کنگانی در پایان با بیان این‌که با توجه به این‌که سیراف در حدفاصل کنگان و عسلویه قرار گرفته و همچنین از سمتی هم به پالایشگاه گاز فجر در ارتباط است، می‌طلبد این صنایع بیشتر از پیش به این بندر تاریخی توجه نشان دهند، گفت: هر چند در سال‌های اخیر مدیرعامل، تشریفات، روابط عمومی و پشتیبانی منطقه ویژه پارس جنوبی همکاری خوبی با ما داشته‌اند و در موسم خنک سال، به‌ویژه ایام نوروز میهمانان و خانواده‌های این مجموعه را برای بازدید به سیراف می‌آورند اما در این زمینه از شرکت‌های پتروشیمی، پالایشگاه گاز و... انتظار داریم برای معرفی و رونق هر چه بیشتر این بندر تاریخی در قالب برنامه‌های فرهنگی و تفاهمنامه با ما بیشتر همکاری کنند.
پربازدید ها