بامدادجنوب- سیدعلی موسوی:
تقریبا یک سالی از ورود متجاوزانه نظامیان ترکیه به خاک عراق می‌گذرد. آذرماه سال ۹۴ بود که خبر استقرار حدود ۱۵۰ نیروی نظامی ترکیه به همراه ادوات سنگین شامل ۲۰ تا ۲۵ تانک و نفربر در پایگاه بعشیقه در حدود ۱۵ کیلومتری شمال شرق شهر موصل عراق در رسانه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی مخابره شد.
آنکارا برای توجیه این اقدام تجاوزکارانه خود مدعی است که با مجوز رسمی دولت مرکزی بغداد وارد خاک عراق شده است، حال آن‌که با وجود گذشت قریب به یک سال حتی یک سند هم برای اثبات این ادعا ارائه نکرده است. جای هیچ شکی نیست که دولت آنکارا با چراغ سبز ایالات متحده امریکا در اقدامی متجاوزانه وارد حومه موصل شد.
طبق قوانین بین‌المللی، این اقدام با آنچه که در منشور سازمان ملل متحد آمده، در تعارض است. با وجود این، رجب طیب اردوغان با سوء‌استفاده از مشغله‌های گسترده دولت و ارتش عراق در مبارزه با تروریست‌های تکفیری داعش، نیروهای خود را وارد استان موصل کرد. واضح است که ادعای ترکیه مبنی بر ارائه آموزش‌های نظامی به نیروهای پیشمرگه برای مبارزه با داعش دروغ بوده و این کشور به دنبال تحقق منافع خود در عراق به صورت عام و در موصل به‌صورت خاص، است.
متجاوزان تُرک زیر تیغ حشد الشعبی
ارتش ترکیه در شرایطی به نفوذ غیرقانونی به خاک عراق مبادرت کرد که ارتش عراق و نیروهای حشد الشعبی در کارزار مبارزه با تکفیری‌ها به‌شدت در حال پیشروی در مناطق مختلف بودند. سابقه دولت ترکیه در حمایت از تکفیری‌های داعش از یک سو و تجارت با این گروه تروریستی در خرید و فروش نفت از سوی دیگر، به‌خوبی نشان می‌دهد که این کشور از شکست داعش در شهر موصل که به‌نوعی پایتخت این گروه در عراق محسوب می‌شود، به‌شدت احساس نگرانی کرده و درست به همین دلیل نیروهای خود را به موصل اعزام کرده است.
اکنون که نزدیک به یک سال از ورود متجاوزانه نیروهای تُرک به خاک عراق می‌گذرد، بیش از پیش پرده از چهره ادعای دروغین دولت ترکیه مبنی بر تلاش آن برای مبارزه با داعش در شهر موصل کنار رفته است. طی این مدت، تروریست‌های داعش نه تنها در موصل متحمل هیچگونه آسیبی از سوی نظامیان تُرک نشدند، بلکه گام‌های خود در این شهر را بیش از پیش محکم کردند. در واقع، در طول این مدت هیچ رویارویی میان نظامیان ترک مستقر در موصل با تروریست‌های تکفیری داعش رخ نداد.
اکنون که زمان زیادی تا آغاز عملیات بزرگ آزادسازی شهر موصل واقع در استان نینوا باقی نمانده است، می‌توان از اظهارات اخیر مسوولان دولت ترکیه از جمله رجب طیب اردوغان تا حدودی به اهداف پنهان این کشور در تجاوز به خاک عراق و ورود به شهر موصل پی برد.
رئیس‌جمهوری ترکیه در واکنش به درخواست مشروع حیدر العبادی نخست‌وزیر عراق که خروج نظامیان تُرک از پایگاه بعشیقه را خواستار شده بود، در اظهاراتی توهین‌آمیز خطاب به وی گفت: حد و مرز خود را بشناس، نظامیان ترکیه از دولت بغداد دستور نمی‌گیرند!
اردوغان در ادامه مدعی شد: عراق در رابطه با پایگاه بعشیقه خواسته‌های مشخصی مطرح می‌کند و حالا هم از ما می‌خواهد که این محل را ترک کنیم حال آن‌که کار ارتش ترکیه هنوز به آنجا نرسیده که از بغداد کسب تکلیف کند. وی ادامه داد: رفتار نخست‌وزیر عراق به مثابه توهین به من است و به او می‌گویم که بهتر است اول حد و حدود خودت را بشناسی. این اظهارات توهین‌آمیز اردوغان خطاب به العبادی در حالی مطرح می‌شود که ارتش ترکیه بدون مجوز دولت مرکزی بغداد وارد خاک عراق شده است، اقدامی که در چارچوب قوانین بین‌المللی نوعی اشغالگری محسوب می‌شود.
اظهارات اردوغان و پافشاری وی برای تداوم حضور نیروهای تُرک در شهر موصل و همچنین مشارکت آنها در عملیات آزادسازی این شهر حاکی از آن است که نیروهای تُرکیه از همان ابتدا با هدف تاثیرگذاری بر عملیات آزادسازی موصل وارد آن شدند.
در حال حاضر که پرده از نیت شوم آنکارا در شهر موصل عراق کنار رفته است و افکار عمومی در این کشور اکنون دیگر به‌خوبی می‌دانند آنکارا به‌طور دقیق در موصل چه می‌خواهد، مانع بزرگی در مسیر نیروهای متجاوز تحت امرِ رجب طیب اردوغان به وجود آمده است و آن، نیروهای حشد الشعبی هستند؛ نیروهایی که طی روزهای اخیر صراحتا نظامیان ترکیه را تهدید به انجام عملیات نظامی علیه آنها کردند.
در همین ارتباط، حشدالشعبی عراق اعلام کرد: ما پاسخ کوبنده‌ای از خود نشان خواهیم داد که در صحنه میدانی مشخص خواهد شد. احمد الاسدی سخنگوی حشدالشعبی عراق در بیانیه منتشر شده در پایگاه رسمی این نیروها گفت: ما، بله ما مردان عراق و حشدالشعبی و نیروهای امنیتی واکنش کوبنده‌ای خواهیم داشت که هنگام رویارویی مردان در میدان مشخص خواهد شد. وی افزود: در آن زمان خواهیم دید که چه کسی حد و حدود خود را نگه خواهد داشت و بینی‌اش به خاک مالیده می‌شود.
از سوی دیگر، هادی العامری دبیر کل سازمان بدر و از فرماندهان نیروهای مردمی عراق از رئیس‌جمهور ترکیه خواست که نیروهایش را از اراضی عراق خارج کند و حاکمیت عراق را خدشه‌دار نکند، وی افزود: زبان زور و کبر و غرور بی‌فایده است. به نیروهای ترکیه اجازه تعدی به حاکمیت عراق داده نخواهد شد و ادبیات زورگویی و فرعونی‌گری که اردوغان به آن روی آورده است فایده‌ای به‌دنبال ندارد.
هادی العامری تهدید کرد: اگر نیروهای ترکیه به ماندن در اراضی عراق اصرار کنند، خودشان را سرزنش خواهند کرد و این اقدام، چیزی جز پشیمانی برایشان به بار نمی‌آورد. هرکه به‌دنبال نقض حاکمیت عراق باشد در توهم است. عراق ضد هر طمع ورزی می‌ایستد. عراقی‌ها توان خود را در جنگ ضد داعش و نابودی آن اثبات کرده‌اند. هر که می‌خواهد شانسش را بیازماید، این کار را بکند. وی افزود: عملیات تا آزادسازی همه اراضی عراق از لوث داعش ادامه می‌یابد. سه نبرد بیشتر نمانده است؛ نینوا و الحویجه و شمال حدیثه تا القائم در غرب الانبار.
پس از مخالفت رسمی و قاطع دولت عراق به ریاست حیدر العبادی، با حضور نیروهای ترکیه در خاک عراق و مشارکت آنها در عملیات موصل، شرایط برای دولت آنکارا بیش از پیش سخت شد. دولت ترکیه امیدوار بود که حتی اگر با سدّ حشد الشعبی مواجه می‌شود، دولت بغداد در قبال آن موضع منفعلانه‌ای اتخاذ کند تا بدین ترتیب بتواند اهداف خود را در شهر موصل و در حمایت از تروریست‌های تکفیری داعش عملیاتی سازد. اکنون آنکارا به خوبی می‌داند بقای بیشتر نیروهای تُرک در موصل و پافشاری بر حضور آنها در عملیات آزادسازی این شهر به قیمت مقابله رو در رو با حشد الشعبی تمام خواهد شد. بی شک دولت و مردم عراق نیز از نیروهای حشد الشعبی در صورت ظهور و بروز هرگونه درگیری احتمالی با نیروهای ترکیه در موصل حمایت می‌کنند؛ مساله‌ای که خروج مفتضحانه نظامیان ترک از خاک عراق را به دنبال خواهد داشت.
دولت ترکیه امیدوار بود تا کارشکنی‌ها و سنگ‌اندازی‌های گسترده ایالات متحده امریکا و عربستان سعودی برای کنار گذاشته شدن حشد الشعبی از عملیات آزادسازی موصل کارگر بیفتد.
حال که چنین اتفاقی رخ نداده است، معادلات مسوولان آنکارا به‌شدت پیچیده شده، به‌گونه‌ای که می‌دانند پیش از مشارکت در عملیات آزادسازی موصل باید از زیر تیغ حشد الشعبی بگذرند.
نگاهی به مواضع بازیگران عملیات موصل
با نزدیک شدن به آغاز عملیات آزادسازی موصل از اشغال گروهک تروریستی داعش، هر یک از بازیگران منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای، مواضع خاص و متناسب با راهبرد و منافع کلان خود در قبال آن اتخاذ و اقدام می‌کنند. در یک نگاه کلی می‌توان این بازیگران را به دو دسته زیر تقسیم کرد:
طیف مقاومت:
متشکل از جمهوری اسلامی ایران، دولت عراق و گروه‌های مقاومت مردمی این کشور با محوریت حشد الشعبی. این طیف مصرانه خواستار آزادی موصل با محوریت و نقش‌آفرینی گروه‌های مختلف حشد الشعبی هستند، چرا‌که در صورت موفقیت این عملیات و آزادی موصل به‌عنوان دومین شهر مهم عراق، این موفقیت دستاورد بسیار مهمی برای شیعیان و حکومت نوپای آنان در عراق بوده و سایر رقبای سنتی شیعیان را در این کشور، هر چه بیشتر به حاشیه خواهد راند. برای شیعیان نیز این موضوع حائز اهمیت است.
مخالفان محور مقاومت:
عربستان: این کشور به‌عنوان پشتیبان سنتی اهل تسنن عراق که با سقوط صدام در سال 2003 کم کم به جریانی ضعیف در صحنه سیاسی عراق تبدیل شده است، با هدف مهار قدرت شیعیان به‌ویژه حشد الشعبی به‌عنوان رقیب و تهدید اصلی جریان اهل سنت و از سویی دیگر به قصد تقویت این جریان از طریق نقش‌آفرینی در عملیات موصل، دست به فعالیت و تاثیرگذاری می‌زند.
کردها: کردها که از دیر باز سودای استقلال را در سر می‌پرورانند، موضوع مبارزه با داعش و آزادسازی مناطق اشغالی را بهترین فرصت برای خود می‌دانند تا بر قلمرو نفوذ خود بیفزایند. آنان در این مدت به مناطقی پا گذاشته‌اند که در طی صد سال گذشته هیچ وقت فرصت و توان حضور در آنجا را نداشته‌اند.
کردها بر این باور هستند که در صورت استقلال کردستان یا تقسیم آن به سه منطقه فدرال شیعه و کرد و سنی، بازه زمانی کنونی و بحث مبارزه با داعش و نقش‌آفرینی در معرکه موصل، فرصتی تاریخی جهت تسلط بر این شهر مورد ادعاشان است. لذا در این عملیات باید به کردها به‌عنوان رقیبی جدی و دارای پشتوانه اجتماعی جامعه کرد در جهت استقلال نگریست.
