وضعیت تولید داخلی کشور، حال و روز چندان خوبی ندارد و مسوولان و وزرای اقتصادی دولت، هرکدام به‌نحوی به‌دنبال رفع این مشکل هستند. به همین دلیل هرکدام از مسوولان راهکاری را برای خروج تولید داخلی از رکود و بالنده شدن شرکت‌های داخلی در پیش گرفتند. وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری بانک مرکزی سعی در دادن تسهیلات به واحدهای راکد و نیمه‌تمام تولیدی داشتند، صندوق توسعه ملی نیز تسهیلاتی را در راستای حمایت از صادرات به صادرکنندگان پرداخت می‌کند و گمرک، سازمان بنادر، دیوان محاسبات و اموال تملیکی، سرکردگی مبارزه گسترده با قاچاق را بر عهده گرفته‌اند.
موضوع مبارزه با کالاهای قاچاق، با تاکید مقام معظم رهبری، رنگ و روی تازه‌تری به خود گرفت و یک عزم کلی در دولت برای مبارزه هرچه قاطعانه‌تر با پدیده شوم قاچاق شکل گرفت و طرح‌های مختلفی هم در این راستا تدوین شد.
طرح جمع‌آوری کالاهای قاچاق از سطح فروشگاه‌ها برای حمایت از تولید داخلی، ممنوع کردن کالاهای ته‌لنجی و چند مورد طرح دیگر نیز در این زمینه آغاز شد. البته این طرح‌های مختلف برای مبارزه با قاچاق کالا در حالی به اجرا می‌رسد که هنوز، زیرساخت‌های مناسب برای کنترل ورود کالا به کشور فراهم نیست و روزنه‌هایی نه چندان کوچک، پیش روی تجارت غیررسمی وجود دارد.
در این میان، انگشت اتهام به سمت مناطق آزاد تجاری و صنعتی ایران و همچنین ورود کالاهای ته‌لنجی از سوی ملوانان در مناطق جنوبی کشور جلب شد. بسیاری از کارشناسان معتقد هستند مناطق آزاد که با هدف گریزگاهی برای اقتصاد دولتی در کشور ایجاد شده‌اند و در ابتدا قرار بود محلی برای تولید کالاها و صادرات آنها باشند، از همان ابتدا کارکرد اصلی خود را از دست داده و تبدیل به مناطقی برای واردات کالا شدند.
این مشکل زمانی بیشتر نمود پیدا کرد که موضوع قاچاق کالا از مناطق آزاد هم مطرح شد و فعالان بازار و صنعت اعلام کردند که سالانه، حجم قابل‌توجهی از قاچاق کالا از مرزهای ورودی به مناطق آزاد، وارد کشور می‌شود. از سوی دیگر تسهیلاتی که این مناطق برای واردات خودرو در نظر گرفت، از جمله مواردی بود که انتقاد بسیاری از فعالان را به‌دنبال داشت، چراکه واردات خودرو بدون حق گمرکی، رانت‌هایی را برای برخی به‌وجود آورد که سود کلانی را از این محل به‌دست می‌آورند.
راه فرارهایی در کار است!
اما یکی از مواردی که با بررسی بیشتر پدیده قاچاق کالا مشخص می‌شود، این است که حجم واردات قاچاق کالا به کشور بسیار زیاد بوده و به‌طور طبیعی امکان این وجود ندارد که فقط از راه مرزهای مناطق آزاد، چنین حجمی از کالا به صورت قاچاق وارد کشور شود، بلکه به‌طور حتم به جز روزنه‌های این مناطق، راه فرارهای دیگری هم پیش روی قاچاقچیان قرار دارد.
در واقع، به‌دنبال اجرای طرح مبارزه با قاچاق کالا، مسوولان اعلام کردند که ۱۵ میلیارد دلار قاچاق از مناطق آزاد وارد کشور می‌شود اما نکته‌ای که اهمیت دارد این است که چه طور این حجم کالا، از مناطق آزاد به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.
بر این اساس، ۱۵ میلیارد دلار کالا تقریبا برابر با ۱۵ میلیون تن کالا است که ورود چنین حجمی از کالا به کشور نیاز به تشکیلاتی در حد و اندازه بندر شهید رجایی دارد و با کوله‌بری و کالای همراه مسافر، این کالاها امکان ورود قاچاق به کشور را ندارند.
بنابراین به‌نظر می‌رسد که قاچاقچیان، راه فرارهای بیشتری در اختیار دارند که می‌توانند چنین حجمی از کالا را وارد کشور کنند و این فقط محدود به مبادی ورودی مناطق آزاد نیست. در واقع کنترل بیشتری در مبادی ورودی به کشور نیاز است و تنها نمی‌توان با قاچاق کالا در میان کوله‌برها به مبارزه با سطح کلانی از تجارت غیررسمی پرداخت.
یکی از بخش‌هایی که وظیفه کنترل کالاهای ورودی به کشور را برعهده دارد، گمرک است. در واقع گمرک باید با اعمال نظارت بیشتر بر کالایی که به صورت قاچاق از مبادی رسمی وارد کشور می‌شود، جلوی افزایش ورود قاچاق کالا به کشور را بگیرد.
زیرساخت‌های گمرک باید توسعه پیدا کند
البته در سال‌های اخیر، چند سامانه گمرکی برای افزایش نظارت بر ورود و خروج کالا راه‌اندازی شده است که تاکنون هم، میزان کشفیات را افزایش داده اما به‌طور حتم این سامانه‌ها نواقصی دارد که هنوز هم راه فراری را برای قاچاقچیان ایجاد می‌کند.
همچنین موضوع دیگری که همواره مورد انتقاد مسوولان به‌خصوص در بخش اصناف کشور بوده، این است که به جز گمرک، سایر مبادی ورودی به شهرها هم کنترل زیادی بر ورود و خروج قاچاق به داخل کشور ندارند.
رئیس اتاق اصناف ایران معتقد است، کالاهایی که از مبادی رسمی به کشور قاچاق می‌شود، از گیت‌های نیروی انتظامی در جاده‌ها رد شده و وارد کلانشهرها می‌شود. این موضوعی است که همه مسافران به شهرهای مرزی به‌راحتی آن را لمس کرده‌اند. در واقع خریداران می‌توانند در فروشگاه‌های مرزی جنس مورد نظر خود را سفارش داده و در مدت کوتاهی آن را در شهرهایی مانند تهران دریافت کنند.
علی فاضلی با بیان این‌که روزانه ۵۰۰ دستگاه خودرو کالای قاچاق وارد کشور می‌شود، گفته بود: یک‌سری کالاها، مصرف‌کننده خود را دارد و اگر در مغازه‌ها به‌طور رسمی به فروش نرسد، مصرف‌کننده از محل دیگری نیاز خود را تامین می‌کند.
وی با اعلام این‌که شبکه توزیع، فقط مغازه‌ها نیستند بلکه شبکه‌های مجازی و زیرزمینی هم در توزیع وجود دارند، می‌گوید: اقتصاد یک زنجیره است و نمی‌توان خارج از این حلقه‌ها، فعالیت کرد.
به گفته رئیس اتاق اصناف ایران، کالاهای قاچاق در حجم بالا وارد کشور می‌شود. وی با طرح این پرسش که چطور یک یخچال ساید‌بای‌ساید را وارد کشور می‌کنند، پیش‌تر گفته بود: مشخص است که این کالا از مبادی قانونی وارد کشور می‌شود. حتی کالاهای امریکایی ممنوع هم به وفور در حال عرضه در کشور هستند.
بنابراین به‌نظر می‌رسد که موضوع مبارزه با قاچاق کالا تنها محدود به کوله‌برها یا سایر قاچاقچیان در مناطق آزاد نمی‌شود، بلکه راه فرارهای دیگری هم پیش روی آنها قرار دارد که این امر، نیازمند ایجاد زیرساخت‌های مناسب در تمامی بخش‌های مرتبط است.
پربازدید ها