بامدادجنوب- الهام بهروزی:
بارها از نقش گروه‌های هنری و تاثیرگذاری آنها در انتقال فرهنگ و هنر یک منطقه نگاشته‌ایم و بار دیگر به بهانه سفر گروه «بی‌تا» به آلمان خواهیم نوشت. این گروه در تور آیینی خود به‌نام «نجواگران عشق» در دهه آخر ماه صفر منادی آیین‌های عزاداری جنوب در یک کشور اروپایی است. در واقع این گروه‌ها سفیران فرهنگی هستند که با حضور خود در جوامع مختلف تبادل فرهنگی و هنری را رقم می‌زنند و گوشه‌هایی از آیین‌ها و سنت‌ها، موسیقی، تئاتر جامعه خود را در این جوامع عرضه و معرفی می‌کنند و گاه از این طریق ملل به اشترکات فرهنگی یا هنری جامعه خویش با دیگر جوامع پی می‌برند. هنر جریان سیالی است که هیچ‌گاه از حرکت نمی‌ایستد یا دچار خمودگی نمی‌شود، حتی در عین سکوت پویا و خلاق است. اگر خوب تامل کنیم پی می‌بریم همان‌قدر که نویسندگان در ایجاد نشاط، معرفی داشته‌های ادبی و فرهنگی و آگاهی‌بخشی جامعه نقش تاثیرگذاری را ایفا می‌کنند، هنرمندان نیز در حفظ، احیا و شناسایی آداب و رسوم، فرهنگ شفاهی، افسانه‌ها، سنت‌های بومی و آیینی نقش بسزایی دارند. بوشهر یکی از مناطقی است که از هنرمندان ایده‌پرداز و صاحب‌اندیشه‌ای برخودار است. این هنرمندان در معرفی و شناسایی فرهنگی بومی و ایرانی به سایر ملل تاثیر شگرف و مانایی داشته و دارند، به‌گونه‌ای که امروزه موسیقی بومی و آیینی بوشهر نه تنها در کشور بلکه در خارج از کشور نیز شناخته شده است. این بار گروه هنری «بی‌تا» تصمیم گرفت تا گوشه‌ای از آیین عزاداری این منطقه را در پنج شهر آلمان اجرا کند. بدون‌شک این‌گونه برنامه‌ها در پیوند اعتقادی و فرهنگی ملل با یکدیگر می‌تواند موثر واقع شود. در این خصوص گفت‌وگویی را با مدیر گروه هنری «بی‌تا» صورت دادیم که در ادامه می‌آید.
برنامه‌های گروه هنری «بی‌تا» در قالب تور اجرای برنامه‌های آیینی با نام «نجواگران عشق» کدام است و در کدام شهرها آنها را اجرا می‌کنید؟
جلالی: ما در این تور تلاش کردیم تعدادی از آیین‌های عزاداری بوشهری را بگنجانیم که نام این برنامه‌ها و زمان و مکان آنها به این شرح است: شنبه (19 نوامبر) در فدراسیون شیعیان آلمان فیلم‌های مستند عاشورایی نمایش داده می‌شود، یکشنبه (20 نوامبر) در مرکز اسلامی فرانکفورت مراسم سنتی عزاداری بوشهری را اجرا خواهیم کرد، چهارشنبه (23 نوامبر) برنامه‌هایی را در خصوص آیین‌ها و سنت‌های جنوب در سفارت ایران در برلین اجرا می‌کنیم، همچنین پنجشنبه (24 نوامبر) هم در مرکز اسلامی برلین این آیین‌ها را اجرا خواهیم کرد. جمعه (25 نوامبر) حضور در نماز جمعه و اجرای برنامه عزاداری در مرکز اسلامی افغانستانی‌های مقیم آلمان در برلین برنامه‌ریزی شده است. شنبه (26 نوامبر) اجرای برنامه در حسینیه شیعیان در لایپزیک و یکشنبه (27 نوامبر) اجرای برنامه عزاداری آیینی در دهمین همایش اربعین حسینی شیعیان اروپا در گلزن کرشن و همچنین اجرای همین برنامه را در جمع ایرانیان مقیم کلن در خانه جانبازان خواهیم داشت.
شما در کنار اجرای آیین عزاداری جنوبی، در این تور آیینی تعزیه هم گنجانده‌اید، بنابراین کدام تعزیه را برای اجرا در این شهرها انتخاب کردید؟
جلالی: با توجه به شرایط محیطی و مکان‌های منتخبی که در سوال قبل به آن اشاره شد، گروه هنری «بی‌تا» تعزیه «مجلس روز تاسوعا و دعوت شمر از حضرت عباس (ع)» را برای اجرا در قالب صحنه‌ای و میدانی تمرین و آماده اجرا کرد.
هدف شما از اجرای تور آیینی «نجواگران عشق» در خارج از کشور چیست و حامیان شما در این مسیر چه کسانی بودند؟
جلالی: عزاداری و نوای آیینی مذهبی استان بوشهر، به شیوه‌های مختلف و رسم‌های خاصی اجرا می‌شود. آیینی که همه ساله در این ایام در سرتاسر شهر و استان برگزار می‌شود و قریب به نیم‌قرن پیش با ساخت فیلم «اربعین» ناصر تقوایی در سطحی فراتر از مرزهای ایران زمین انعکاسی گسترده یافت. این گروه نیز، با تمام تلاش و جدیت سعی در اجرای مناسب و درخور شأن این حماسه تاریخی دارد تا بتواند با ترویج و اشاعه فرهنگ و آیین بومی و مذهبی استان بوشهر، به سهم خود گامی هر چند ناچیز در راستای تبادلات هنری و اعتلای هر چه بیشتر این مهم بردارد. با توجه به پیگیری‌های صورت گرفته برای صدور مجوز و هماهنگی و برنامه‌ریزی زمانی و مکانی اجراهای یاد شده در کشور آلمان، باید از تلاش، حمایت و پیگیری جدی سیدعلی موجانی، رایزن محترم فرهنگی ایران در برلین نهایت قدردانی و سپاس را داشته باشم که در تمام مراحل انجام کار همواره از ما حمایت کردند و اما لازم است تشکر ویژه‌ای هم از ناصر باستی، معاون امور عمرانی استاندار بوشهر داشته باشم که با وجود این‌که حوزه کاری وی در فعالیت‌های عمرانی است اما برای اعزام گروه کمک‌های زیادی به ما کردند.
هنرمندان اعزامی گروه شما برای اجرای برنامه آیینی تور «نجواگران عشق» چه کسانی هستند؟
جلالی: نفرات اعزامیِ گروه شامل کریم آبادی، عباس بارونی، سیدمحمدحسین سیدزاده، محسن حیدریه، قاسم فاله، هادی رود و امین زنده‌بودی می‌شوند.
آیا آلمانی‌ها از برنامه‌های شما استقبال کردند؟
جلالی: بسیار جالب است که مخاطبان و حاضران در برنامه‌ها تا به امروز، اصرار بسیار برای اجرای دوباره گروه در سال‌های آتی و به‌طور مدام دارند که اگر خدا یاری کند، در آینده با برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر و حمایت مسوولان مربوط این مهم بهتر و کامل‌تر محقق شود.
از دیدگاه شما آیین‌ها و سنت‌های عزاداری بوشهری تا چه میزان مستعد انتقال ارزش‌های اصیل ایرانی و بومی است؟
جلالی: آیین‌های بومی و مذهبی بوشهر چون مبتنی بر موسیقی و حرکت است و این دو اصل به نوعی زبان جهانی محسوب می‌شوند، به‌خوبی مفهوم را انتقال می‌دهند و هر مخاطب را با هر زبان و ملیتی که باشد، تحت تاثیر قرار می‌دهد و او را با خود همراه می‌کند. این میثاق روشنی است که با سفر گروه به آلمان و اجرای برنامه‌های آیینی مذهبی «نجواگران عشق» در آنجا به آن پی بردیم.
از دیدگاه شما نقاط برجسته و متمایز آیین‌های عزاداری بوشهر کدام است؟
جلالی: از نقاط برجسته آیین‌های بوشهری استفاده از موسیقی غنی ایرانی و اصیل است. آیینِ آمیخته با حرکاتِ بومی که متاثر از واقع شدن در جغرافیای خاص و وام‌گیری از فرهنگ‌هایِ متفاوت مللی که در گذر زمان در تاریخ با این استان در مراوده بوده‌اند، گرفته و بالنده شده‌اند. چنانچه ما ریشه‌هایی از پهنای افریقا گرفته تا اقیانوس‌نشین‌هایی چون هند و خلیج‌نشینان همیشه پارس را می‌توانیم در این آیین‌ها بیابیم و در نتیجه با کنار هم قرار گرفتن موارد ذکر شده در گذر زمان، سبب به‌وجود آمدنِ مجموعه‌ای از سنت‌ها و آیین‌های بسیار غنی شده است.
آیا اعزام گروه‌های هنری بوشهری به سایر نقاط جهان می‌تواند نقش تاثیرگذاری را در انتقال فرهنگ بومی جنوب و ایران داشته باشد؟ شما تا چه میزان در این تور آیین تاثیرگذار ظاهر خواهید شد؟
جلالی: همان‌طور که می‌دانید هنر و فرهنگ ایرانی-اسلامی در استان بوشهر و سایر شهرهای ایران‌زمین، تا به امروز در نقاط مختلف جهان به‌واسطه ریشه‌دار بودن و بااصالت بودن ظرفیتهای فرهنگی-هنری در هر گونه و بخشی از هنر، توانسته در برقراری تعاملات دیپلماسی فرهنگی و معرفی این مهم به دیگر کشورها کمک شایان و قابل‌توجهی داشته باشد. این‌که چقدر و تا چه اندازه اجرای برنامه‌های آیینی «نجواگران عشق» توانسته موثر واقع شود، باید از مسوولان محترم ایرانی در آلمان جویا شد ولی بازخوردهای پس از اجرای برنامه و عزاداری‌ها از سوی مردم آلمان به‌خصوص شیعیان و مسلمانان حاکی از تاثیرگذاری آن است. برداشت گروه با توجه به استقبال و حضور مشتاقانه حاضران ایرانی و آلمانی، نشان از موثر بودن برنامه‌ها به‌عنوان ابزاری قدرتمند برای انتقال فرهنگ بومی این اقلیم در راستای معرفی، شناساندن و زنده نگهداشتن هر چه بیشتر هویت و فرهنگ ملی و اسلامی کشورمان است.
تا چه میزان گروه‌های هنری چون شما در ترویج توریسم مذهبی می‌تواند موثر واقع شود؟
جلالی: گردشگری مذهبی در زمره قدیمی‌‌ترین و پررونق‌ترین گردشگری‌ها قرار دارد و قدمت آن، به قدمت خود فرهنگ دینی می‌رسد. توریست‌های مذهبی نیز گردشگرانی فرهنگی هستند که برای زیارت اماکن، آثار، یادمان‌های مذهبی، انجام اعمال مذهبی و دینی، ترویج و آموزش و گذران اوقات فراغت در مکان‌ها و مراکز مذهبی جهان سفر می‌کنند. با توجه به این تعاریف بدون‌شک آشنایی و یا حتی یادآوری هر مهم دینی مذهبی که در قالب برنامه‌های فرهنگی هنری اجرا می‌شود، می‌تواند به بازدید گردشگران از اماکن مقدس نظیر زیارتگاه‌ها، مقابر امامان و بزرگان دین کمک شایانی کند.
سخن پایانی؟
جلالی: سپاس از همه کسانی که در این مسیر ما را همراهی کردند، هرچند برخی از این تلاش‌ها محقق نشد اما همین که با ما همراه بودند، موجب ایجاد انگیزه در میان اعضای گروه شدند اما متاسف هستم برای مسوولان فرهنگی که حضور پیدا کردند و با شعار و احسنت احسنت و فیگورهای فرهنگ‌منشانه به ما دلخوشی‌‌های دروغین دادند و دیگر حتی پاسخ تماس‌ها را هم ندادند. نام آنها را قید نمی‌کنم، چون عادت به بزرگ کردن افرادی که حتی قدم در راه امام حسین (ع) برداشتن را منوط به امتیازات شخصی و منصب‌های دنیوی می‌دانند، ندارم. ذکر نامشان بماند تا روزی که در جمعی بخواهند شعار فرهنگی و یا ادعاهای کذب خود را تکرار کنند. سپاس از کسانی که به‌نام خبرنگار، رسانه و نشریات با توجه به رسالت واقعی خود، با از جان‌گذشتگی و از خودگذشتگی در انعکاس زحمات هنرمندان و وقایع فرهنگی، هنری، سیاسی، اجتماعی فروگذاری نمی‌کنند.
یادآوری می‌شود، گروه فرهنگی-هنری «بی‌تا» در سال 1375 با دریافت مجوز از اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان بوشهر فعالیت خود را به‌طور رسمی آغاز کرد و در زمینه‌های مختلف فرهنگی و هنری همچون نمایش، موسیقی، فیلم و ... در سطح استانی، ملی و بین‌المللی مشغول به فعالیت است. این گروه تاکنون موفق شده در عرصه‌های مختلف فرهنگی و هنری مقام‌های متعددی را کسب کند.
پربازدید ها