روزی که داعش با فتح یک به یک شهرهای شمالی عراق خود را به موصل میرساند، احساس میکرد با تصرف این شهر که به گفته خودشان فتحالفتوح تمامی شهرها نام داشت عملا پایهریزی برای حکومتی غیر قابل شکست کردهاند. داعش که آن روزها رخنهای کوچک در شمال عراق کرده بود به یکباره با فتح موصل رخنه خود را به سمت جنوب گسترش داده و عملا شهرهای بزرگی مانند رمادی و فلوجه و تکریت نیز را به تصرف خود آورد. شاید کادر رهبری داعش باور نمیکرد روزی یک به یک تمامی شهرهای تحت اشغالش به تصرف نیروهای عراقی در آید و حتی روزی موصل، پایتخت خلافتش نیز زیر پوتینهای سربازان شیعه عراقی پاکسازی شود.
نینوا، آخرین سنگر داعش در عراق
عملیات نیروهای عراقی ضد داعش در همه محورها در استان نینوا در حالی ادامه دارد که تکفیریها به آخرین تحرکات مذبوحانه خود برای ممانعت از پیشروی نیروهای شرکتکننده در عملیات روی آوردهاند.
نبرد موصل که از ۱۷ اکتبر شروع شده است، همچنان ادامه دارد و عملیات در مراحلی با سرعت بیشتر و در مراحل دیگر با کندی پیش میرود. کندی در پیشرویها سبب شده است که فرماندهان به طرحهای نظامی جدید برای سرعت بخشیدن به عملیات و غافلگیر کردن داعشیها روی آورند.
بر این اساس در محور جنوب غربی، مناطق و روستاهای زیادی آزاد شدهاند که مهمترین آن ناحیه الشوره، حمام العلیل و کارخانه گوگرد المشراق است. ۵۶ چاه نفت نیز از داعش پس گرفته شده و ۹۶ روستا آزاد شده است. مساحتی بالغ بر ۱۸۵۵ کیلومتر مربع آزاد شده است. در محور جنوب شرقی نیز روستاها و مناطق زیادی آزاد شده است که از جمله مهمترین مناطق آزاد شده عبارتند از الحمدانیه، کرملس، نمرود و چهار منطقه از ساحل چپ موصل. در این محور ۷۷ خودرو بمبگذاری شده منهدم و ۹۵۰ کیلومتر آزاد شده است.
در محور جنوب الزاب در جنوب شرق موصل، مناطق جنوب رود زاب و روستاهای زیادی آزاد شده است. در این محور نیروها ۱۷ روستا و مساحتی بالغ بر ۳۲۰ کیلومتر مربع را آزاد کردهاند و ۱۲ خودرو بمبگذاری شده را منهدم کردند.
محور شمالی نیز شاهد پیشرویهای نیروهای عراقی و آزادسازی روستاها و مناطق زیادی بوده است که از جمله آنها میتوان به الشلالات، البعویزه و دجله مول اشاره کرد.
در همین حال بر اساس بیانیه حشدالشعبی، نیروهای مردمی بیش از ۳۰۰ کیلومتر مربع و بیش از بیست روستا را از لوث داعش آزاد کردهاند. البته همانطور که گفته شد، نبرد موصل فراز و نشیب زیادی داشته است و در برخی موارد عامل آب و هوا نیز در اوضاع جبههها بی تاثیر نبوده است، زیرا در برخی موارد بدی آب و هوا و گرد و غبار سبب شده است که تروریستهای تفکیری داعش با استفاده از این شرایط بر برخی مناطق مسلط شوند و در برخی موارد نیز باران سبب انفجار مینها و بمبهای کار گذاشته شده از سوی داعش و هلاکت شمار زیادی از آنها شده است. این بارانها سبب نابودی تونلهای حفر شده از سوی تکفیریها شده و آنها را در درون این تونلها غرق کرده است.
آخرین تقلاهای داعش برای فرار از شکستی بزرگ
ابزار داعش برای مقابله با پیشرویهای نیروهای عراقی همانند قبل؛ خودروهای بمبگذاری شده و عوامل انتحاری است که در جبهههای مختلف به سوی مواضع نیروهای عراقی میفرستد و در بیشتر موارد از سوی نیروهای شرکتکننده در عملیات موصل خنثی میشود اما در برخی موارد نیز این خودروها زمینهساز برخی تلفات به نیروهای عراقی میشود.
داعشیها برای کند کردن روند حرکت نیروهای شرکتکننده در عملیات موصل اقدام به حفر تونل میکنند و از منازل مردم به زور برای استقرار سکوهای موشکی و تک تیراندازان خود بهره میبرند.
اما نکته جالب درباره این عملیات جدا از دستاوردهای میدانی و اوضاع جنگ، نگاه رسانههای عربی و بینالمللی به آن است. الجزیره و العربیه بهعنوان ابزار رسانهای قطر و عربستان میکوشند که در این نبرد از داعش حمایت کنند بهطوری که الجزیره در گزارشهای خود تلاش میکند که اخبار مربوط به تحرکات اندک تروریستها را پوشش دهد و بهنوعی خیلی تمایل دارند که داعش بتواند در مقابل نیروهای عراقی ایستادگی کند. آنها معمولا در تیترهای اخباری خود وقیحانه از پیشروی داعش سخن میگویند و در مقابل تلاش میکنند که از تلفات نیروهای عراقی سخن بگویند و اینکه قریب به دو هزار نیروی عراقی در جریان این عملیات کشته و نزدیک به ۴۵۰ نفر زخمی شدهاند.
آنها با توجه به عناد ویژهای که با حشدالشعبی دارند، تلاش میکنند که جبهه داعش را در محور غربی عملیات بسیار مستحکم جلوه دهند، در حالی که مواضع داعش در برابر نیروهای عراقی درهم شکسته است و این حامیان آنها هستند که به شیوههای مختلف به آنها کمک میکنند از حمله هوایی به مواضع استقرار نیروها تا انواع کمکها به تروریستها.
این رسانهها تلاش میکنند که همانند جبهه شرق حلب از وضع غیرنظامیان دم بزنند و فریاد و هیاهو به راه اندازند اما در مقابل از جنایات داعش در موصل و جبهه النصره در حلب سخنی به میان نمیآورند. حامیان داعش در موصل و جبهه النصره در شرق حلب هیچگاه اهمیتی به وضع غیرنظامیان ندادهاند و فقط بهدنبال بهرهبرداری از این اهرم با هدف تاثیرگذاری بر افکار عمومی بوده و هستند و گرنه آنها نه در موصل در مناطق آزاد شده به دست نیروهای عراقی به افرادی که از مناطق تحت اشغال داعش گریختهاند کمکی میکنند، نه در حلب و مناطقی که از لوث جبهه النصره رها شدهاند. رسانههای غربی و امریکایی نیز در پوشش اخبار موصل از طولانی شدن این جنگ سخن میگویند و بهنوعی همان موضع دولتمردان و فرماندهان نظامی این کشور را تکرار میکنند اما واقعیت این است که نبردها در همه جبههها با قوت و قدرت تمام ادامه دارد و در مناطق النور، الاعلام، البرید در شرق شهر و بعویزه در شمال شرق موصل نبردها سنگینتر دنبال میشود.
نبرد دجله قوت میگیرد
نیروهای عراقی در حال پیشروی به سوی رود دجله که موصل را به دو بخش چپ و راست (شرق و غرب) تقسیم میکند، هستند. همانطور که گفته شد حملات انتحاری و مینهای کارگذاشته شده از سوی داعش سبب کندی روند عملیات شده است.
در جنگ موصل، نیروهای عراقی از تاکتیک جنگ کلاسیک و مدرن بهره میبرند اما به هر حال نبرد در حال نزدیک شدن به مقاطع حساستر و کلیدیتر خود است بهویژه که نبرد در غرب شهر موصل کاملا متفاوت با مناطق شرقی خواهد بود و تروریستهای تکفیری تمام تلاش مذبوحانه خود را به کار خواهند بست.
نکتهای که درباره زمان پایان عملیات آزادسازی موصل میتوان گفت این است که زمان مشخصی برای عملیات پیچیدهای مانند این نبرد نمیتوان در نظر گرفت و این آمادگی نیروها و تاکتیکهای اتخاذ شده از سوی آنها و دیگر عوامل حاکم بر جبهههای جنگ است که سرنوشت نبرد را مشخص میکند.
به هر حال نیروهای شرکتکننده در عملیات تلاش دارند که در نزدیکترین زمان ممکن، اوضاع جبههها را به نفع خود رقم بزنند و کابوس داعش را در شمال عراق پایان دهند بهویژه که مقامات عراقی از جمله حیدر العبادی نخستوزیر عراق وعده پیروزی قریب الوقوع دادهاند و اینکه تمام تلاش برای آزادسازی موصل از داعش قبل از فرا رسیدن سال جدید میلادی است.
قدر مسلم آن است که مهمترین مشکل در عملیات موصل صرف نظر از تحرکات و اقدامات داعش ضد نیروهای عراق، وجود غیرنظامیان است که کار را برای نیروهای شرکت کننده در عملیات آزاد سازی نینوا اندکی دشوار میکند که با تغییرات تاکتیکی از سوی فرماندهان نظامی تلاش میشود که این مشکل نیز حل شود تا نیروها با سرعت بیشتری به پیش بروند و اسیر حربه جنگ فرسایشی داعش نشوند. به هر حال ضربات مرگبار هوایی و قطع همه خطوط جابهجایی تکفیریها و متعاقب آن فراهم آمدن شرایط عملیات در جبهه زمینی میتواند داعش را زمین گیر کند و نفسهای آن را بهشماره اندازد.
حمله هوایی به پلها میتواند تکفیریها را به زانو درآورد اما فارغ از روند عملیات و زمان آزادسازی موصل و بهطور کلی استان نینوا، موضوع به اوضاع استان نینوا پس از آزاد سازی مربوط میشود که خالی از مشکل نیست.
به هر حال کنترل مناطق آزاد شده و ممانعت از بازگشت دوباره داعش به آنها و فراهم آوردن شرایط مناسب زندگی برای ساکنان مناطق آزاد شده مطرح است. عراقیها پس از آزاد سازی نینوا به الحویجه در جنوب غربی کرکوک که داعشیها در آن هستند و نیز الشرقاط و برخی مناطق استان الانبار روی میآورند که تکفیریها را از سرزمین میان رودان پاکسازی کنند.